paragraaf 1.1 De eerste mensen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Wat gaan we doen? 

• Leerdoelen.
• Prehistorie en historie.
• Opdracht Rekenen met de tijd.
• Wetenschap en geloof.
• De eerste mensen.
• Jagen en verzamelen. 
• Huiswerk. 
  

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo

Elk tijdvak heeft een beeldmerk. Elk beeldmerk heeft twee plaatjes.

Kun je zien wat ze betekenen?

Leerdoel

1. Aan het einde van deze paragraaf kun je uitleggen wat het verschil tussen prehistorie en historie is.
2. Aan het einde van deze paragraaf kun je uitleggen wat het verschil is tussen wetenschap en geloof
3. Aan het eind van deze paragraaf kun je herkennen en uitleggen op welke manier de eerste mensen leefden.
   

Bronnen

• Prehistorie: Periode van ongeschreven bronnen
  

• Historie: Periode waarin er ook geschreven bronnen zijn 

Prehistorie

• Historie = geschreven geschiedenis

• Pre = voor

• Tijd vóór dat mensen konden schrijven 

Prehistorie

• De prehistorie eindigt niet overal ter wereld op hetzelfde moment!

• Als een volk een schrift ontwikkelt dan begint voor dat volk de historie en eindigt de prehistorie.

Archeologie

Een archeoloog zoekt overblijfselen van de menselijke samenleving, zoals gebruiksvoorwerpen. Oude voorwerpen kunnen je iets vertellen die over het leven van honderden dan wel duizenden jaren geleden.

Prehistorie

Prehistorie is voorgeschiedenis. Vroeger bestonden er geen letters en boeken. Om toch te weten hoe het leven er toen uitzag moeten we het opzoeken, Niet op het internet, maar in de grond! 

Wat je vindt...

...mag je houden? Nee, dat is eigendom van de degene van wie de grond is. Heel voorzichtig onderzoeken acheologen de grond, laagje voor laagje. Net als jij vroeger, in de zandbak...

Artefact

Een artefact is iets wat je vindt in de grond. Een bot, stukje gereedschap of een gebruiksvoorwerp. Zoals een kleibeker.

https://schooltv.nl/video/jagers-en-verzamelaars-mensen-in-de-steentijd/#q=jagers

  Ongeschreven bron

     Ongeschreven bron

       Geschreven bron

     Geschreven bron

Hoe is de wereld ontstaan? 

50 miljoen jaar geleden

Hoe is de mens ooit ontstaan?

Ontstaan mens

Opties/Ideeën:

- Scheppingsverhaal 
- Evolutie 

Geloof

Ander woord= religie 

Hierbij is gevoel belangrijk 

Een god of meerdere goden maakten de mensen (scheppingsverhaal) 

Kun je niet bewijzen 

Voorbeelden: christendom, islam, hindoeisme.  

Wetenschap

Belangrijk woord= onderzoek.  

Feiten zijn hierbij belangrijk. 

Als het niet bewezen kan worden is het niet waar.  

De mensen zijn ontstaan uit andere dieren (evolutietheorie) 

Bekende wetenschappers: Darwin, Einstein. 

Charles Darwin

Engelse bioloog die zag dat één diersoort zich op verschillende plekken heeft aangepast aan verschillende omstandigheden in klimaat en landschap.

 Aanpassen = evolueren -->

EVOLUTIETHEORIE

Wie weet er een voorbeeld van een diersoort die er op verschillende plekken op de wereld anders uitzien?

Wat is er allemaal verschillend?

• Kleur vacht (camouflage) 
  
• Dikte huid (kou / warmte) 
  
• Soorten voedsel (omgeving) 
  
• Hoeveelheid voedsel nodig (omgeving) 
  

Opdracht

1: Dieren passen zich aan hun omgeving aan.  

2: De reus Pangu maakte de wereld 

3: Adam en Eva waren de eerste mensen 

4: Dieren en mensen veranderen steeds.  

5: God heeft de wereld gemaakt in 7 dagen.  

6: Ik doe onderzoek en verzamel feiten. 

7: Wat in de bijbel staat is waar, dat voel ik gewoon.  

8: Dinosaurussen hebben nooit bestaan.  

9: De wereld is al miljoenen jaren oud en nooit precies hetzelfde. 

De eerste mensen

• Homo betekent mens
• Homo habilis: 'handige mens' (2,1 - 1,5 miljoen jaar geleden)
• Homo erectus: 'rechtopgaande mens' (1,9 miljoen - 140.000 jaar geleden)
• Homo sapiens: 'wijze mens' (200.000 jaar geleden tot nu)
• 
  

• Homo neanderthalensis: 'Neanderthaler' (275.000 - 20.000 jaar geleden) 
  

Lucy

15.000 v. Chr.

• Laatste stuk van de laatste IJstijd

• Nederland was voor een groot deel toendra: gras, mos en lage struiken

• Wilde dieren: mammoeten, wolven, paarden en rendieren

• Er woonden ongeveer 1000 mensen in Nederland

Wacht even! Hoe lang is dat eigenlijk geleden: 15.000 v. Chr.?

1. ongeveer 15.000 jaar
2. ongeveer 10.000 jaar
3. ongeveer 17.000 jaar
4. ongeveer 20.000 jaar

Jager-verzamelaars

• Leven in kleine groepen (ongeveer 30-50 mensen)

• Geen vaste woonplaats: nomaden

• Trekken achter hun eten aan
  
• Eenvoudige woningen: hutten/grotten

• Weinig bezittingen

Leven in groepen

Jagers-verzamelaars leefden in kleine groepen van 25 tot 40 mensen.

Binnen de groep was er een taakverdeling tussen mannen en vrouwen. De mannen jaagden en de vrouwen bleven in de buurt van het kamp. Zij hielden het vuur aan en zorgden voor de kinderen.

De mannen hielden zich vooral bezig met het jagen op dieren en ook met vissen. Meestal deden ze dat in groepen. Ze jaagden op allerlei grote en kleine dieren.

De taak van de vrouwen was het verzamelen van allerlei eetbare bessen, noten, planten en zaden. Ook zorgden zij voor de kinderen. 

De jagers en verzamelaars waren nomaden. Dat wil zeggen dat ze niet lang op een plaats bleven. Als het voedsel op was trokken ze verder. Daarom zijn hun verblijven ook eenvoudig, geen mooie houten huizen, maar simpele tenten van dierenhuid. Je moest het allemaal makkelijk mee kunnen nemen. Vaak sliepen ze ook gewoon in natuurlijke schuilplaatsen, zoals grotten.

Bijna alles van de gevangen dieren werd gebruikt. Het vllees werd gegeten. De huid werd verwerkt tot kleding en tenten. De pezen werden gebruikt als touw en van de botten werden allerlei gebruiksvoorwerpen, maar ook sieraden gemaakt.

De pijlpunten, vuistbijlen en andere scherpe gebruiksvoorwerpen werden voornamelijk van steen gemaakt. Daarom noemen we deze periode ook wel de Steentijd.

Waarom zouden er rotstekingen in grotten zijn gemaakt?

Ötzi als ijsmummie

Reconstructie van Ötzi

Huiswerk

maken van paragraaf 1.1 alle opdrachten.