Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De verlichting

     Onderwerpen:

• Verlichting

Planning

Begrippen: 

• Rationalisme
• Ancien Regime
• Filosoof 
• Sociaal contract 

• Leerdoelen
• Uitleg 
• Zelfstandig werken

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat de verlichting inhield.
• Je kunt uitleggen welke verlichtingsfilosofen er waren en wat hun ideeën waren voor de samenleving.
• Je kunt beschrijven hoe de samenleving voor de verlichting en de samenleving na de verlichting eruit zag. 

Tijd van regenten en vorsten

Elk tijdvak heeft een beeldmerk. Elk beeldmerk heeft twee plaatjes.

Kun je zien wat ze betekenen?

Wat weet jij van de verlichting

Standenmaatschappij

• Sinds de middeleeuwen was de Franse samenleving verdeeld in 3 standen: 'bidders, strijders en werkers'

• Over deze verdeling kon niet worden getwijfeld: God had dit zo bepaald.

De 1e stand

• De geestelijkheid: de mensen van de kerk. Zij zorgden dat de mensen in de hemel zouden komen. De hoge geestelijken woonden in grote paleizen en hadden vooral rechten (en maar weinig plichten).
  

• De geestelijken bezaten veel grond: het waren grootgrondbezitters

De 2e stand

• De edelen: de mensen van adel. Zij zorgen voor het bestuur en de verdediging van het land. Zij woonden in grote paleizen en hadden vooral rechten (en maar weinig plichten).
  

• De koning vertrouwde hen niet: daarom mochten (moesten!) ze bij hem in de buurt wonen. Zo kon hij ze in de gaten houden.
  

De 3e stand

• De boeren en de burgers. Eigenlijk iedereen die niet bij de 1e of 2e stand hoorde. Daarom waren er in de 3e stand ook grote verschillen. Zo had je de rijke burgerij, de bourgeoisie. Dit waren mensen met een eigen bedrijf of een diploma.

• De 3e stand had alle plichten: zij moesten bijvoorbeeld wél belasting betalen.

De standensamenleving

Geestelijken

Adel

Boeren

Het Ancien Régime

• Ancien Régime (oude bewind)
• Standenmaatschappij

1. Geestelijkheid
2. Adel
3. Burgerij 

Rationalisme

Rationalisme

 
Rationalist: alleen door denken verkrijg je ware kennis. Gebruik je verstand. 

Descartes: God grijpt niet direct in in de werkelijkheid, want hij heeft de wereld in gang gezet dmv natuurwetten.

Durf te twijfelen. Ontdoe je van oude gedachten , voordat je zelf begint met onderzoek doen. Hij twijfelde aan bijna alles. Ook aan het zintuiglijke, want je zintuigen houden je voor de gek, stelde hij. Denk maar eens aan een droom. Wat is werkelijkheid.

Cogito ergo sum. Wat we met de rede kunnen vatten is meer werkelijkheid dan dat we met onze zintuigen kunnen waarnemen.

Leuk feitje. Hij overtuigde zijn docenten op de universiteit ervan dat hij de hoogste cijfers haalde als hij niet naar college hoefde te komen maar in bed mocht studeren. Ze gaven hem de kans en prompt haalde hij de hoogste cijfers. Hij heeft dit het grootste deel van zijn leven volgehouden.

Werkte 20 jaar in De Republiek.

Kritiek op Descartes door Pascal. Descartes maakt de mens in zijn ogen tot een denkend ding die in een puur rationele verhouding tot de werkelijkheid staat. Het gevoel, de wil en het hart zijn volgens Pascal net zo belangrijk (het hart heeft zijn redenen die de rede niet kent) Hij was ook een rationalist, want probeert vanuit de rede aan te tonen hoe onredelijk het is om de grenzen van de rede niet te willen zien. Geeft de rede echt antwoord op alle levensvragen? 

Voltaire

Voorbeeld aardbeving in Lissabon

Voltaire

•  Mensenrechten

• gelijkheid

• vrijheid

Verlichting

• De periode wanneer mensen gaan starten met vragen stellen over de samenleving. 
  
• Door deze ideeën komt de democratie die wij nu kenen. 

Rationalisme

Maak de opdracht op je invulblad 

Voor de verlichting

Waar kijken wij naar? 

Wie praat tegen God?

Waarom gebeuren er slechte dingen?

Waarom is de koning, de koning?

Hoe kunnen dokters mensen beter maken?

Wat is lucht en heelal?

De verlichting

• Voor de verlichting = religie en magie, we deden dit altijd zo. 

• Na de verlichting = de wetenschappelijke methode
  
  

Wetenschappelijke methode

• Waarom worden we ziek?
• Waarom bewegen planeten?
  
• Waarom zien we kleuren?

• We gaven altijd God de schuld of magie van heksen. 

Wetenschappelijke methode

• Waarom worden we ziek?
  
• Waarom bewegen planeten?
  
• Waarom zien we kleuren?

• Nu gaan we alles analyseren (zie schema). 

John Locke:

Alle mensen hebben natuurrechten die niemand kan afpakken, zelf niet een koning. 

Natuurrechten 

Voorbeeld:

• Ieder persoon heeft het recht om te leven.