5.3 Scheiding der machten

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

h2 les 1

Rechtsstaat

5

5.3 - Scheiding der machten

h2 les 1

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat de trias politica is en welk doel deze heeft.
• Je kunt de verschillende machten benoemen en toelichten.
  
• Je kunt uitleggen wat het legaliteitsbeginsel is en welk doel het heeft.

h2 les 1

Trias Politica

h2 les 1

Trias Politica

Om te voorkomen dat de overheid haar macht onbeperkt kan

gebruiken, is de macht in drie onderdelen opgedeeld:

• wetten aannemen
  
• wetten uitvoeren
  
• beoordelen of iedereen zich aan de wet houdt
  

We noemen dat de trias politica, de scheiding van de politieke

macht over de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht.

h2 les 1

Wetgevende macht

De wetgevende macht neemt de wetten aan waaraan burgers en

de overheid zich moeten houden.

De wetgevende macht is het parlement.

Het parlement en de ministers mogen

beide wetsvoorstellen doen, maar het

parlement neemt zo’n wetsvoorstel aan

of wijst het af.

h2 les 1

Wetgevende macht

De uitvoerende macht zorgt ervoor dat eenmaal aangenomen

wetten worden uitgevoerd.

In ons land is dat de regering. Ministers

zijn verantwoordelijk voor de uitvoering.

Zij vertellen aan ambtenaren wat ze

moeten doen.

h2 les 1

Wetgevende macht

De rechterlijke macht beoordeelt of de overheid en burgers zich

aan de wet houden.

Een belangrijk kenmerk van de rechterlijke

macht is dat rechters onafhankelijk en

onpartijdig zijn. Ministers kunnen rechters

niet ontslaan.

Rechters beoordelen alleen of de wet is overtreden.

h2 les 1

Zucht...

h2 les 1

Opdrachten

Maak opdracht 1 t/m 5 op blz. 120

h2 les 1

Autoritaire staten

In autoritaire staten bestaat de trias politica niet of zijn de machten niet helemaal gescheiden.

Bijvoorbeeld: rechters worden alleen benoemd als ze

beloven de regering te steunen.

En meestal heeft de partij van de machthebbers een grote

meerderheid in het parlement. Wetten die de regering indient,

worden meestal zonder veel discussie aangenomen.

h2 les 1

Legaliteitsbeginsel

Bij de trias politica hoort het legaliteitsbeginsel: iedere handeling

van de overheid moet gebaseerd zijn op een wet.

De uitvoerende macht mag pas iets doen als het in een wet staat

die door de wetgevende macht is goedgekeurd.

En de rechterlijke macht kan iemand pas veroordelen als in een wet staat dat iets niet mag.

h2 les 1

Opdrachten

Maak opdracht 6 t/m 11 op blz. 121 en 112

h2 les 1

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat de trias politica is en welk doel deze heeft.
• Je kunt de verschillende machten benoemen en toelichten.
  
• Je kunt uitleggen wat het legaliteitsbeginsel is en welk doel het heeft.