H3 - bouwkunst in de 17e eeuw

• Kunst Algemeen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H3 - bouwkunst in de 17e eeuw

lesdoel: ontmoet en herken de 3 belangrijkste bouwstijlen van deze eeuw, weet de verschillen

Uitbreiding van de stad

- Groeiende welvaart en toestroom immigranten

- Vanaf ca. 1570 explosieve groei in alle steden in Holland

- Randen van de stad = armen

- Binnenstad = rijke burgers

Grachtengordel/panden

- Bewoond door rijke burgers

- Grachtenpanden: hoog en diep

- Smal ivm belastingen

- interieur wordt steeds belangrijker + exotischer!

Startvragen - maak in duo's

1. Wie zijn de klassieken

2. Wat is architraafbouw

3. Geef drie voorbeelden van typisch 17e eeuwse Nederlandse gebouwen

4. Wat was de oorspronkelijke functie van het huidige paleis op de dam

5. Welke drie architectuurstijlen worden in H3 beschreven?

1. Wie zijn de klassieken?

De klassieken verwijzen naar de beschavingen van het oude Griekenland en Rome. Hun kunst, architectuur, literatuur en filosofie worden beschouwd als de basis van de westerse cultuur. In de context van architectuur gaat het vaak over de klassieke bouwstijlen, zoals Dorisch, Ionisch en Korinthisch, en over idealen van symmetrie, proportie en harmonie.

2. Wat is architraafbouw?

Architraafbouw is een bouwtechniek die kenmerkend is voor de klassieke architectuur. Het bestaat uit een horizontale balk (de architraaf) die rust op verticale zuilen of pijlers. Deze techniek werd veel gebruikt in de Griekse en Romeinse tempelbouw. In tegenstelling tot boogconstructies, die later populair werden, hangt architraafbouw af van de sterkte van het materiaal om de last te dragen.

3. Geef drie voorbeelden van typisch 17e-eeuwse Nederlandse gebouwen

1. **Grachtenpanden in Amsterdam**: Smalle, hoge huizen met trapgevels, klokgevels of tuitgevels, vaak rijk versierd.

2. **De Westerkerk in Amsterdam**: Een protestantse kerk met een sobere, maar statige uitstraling, ontworpen door Hendrick de Keyser.

3. **Het stadhuis van Amsterdam (nu het Paleis op de Dam)**: Een monumentaal gebouw in classicistische stijl, symbool van macht en welvaart.

4. Wat was de oorspronkelijke functie van het huidige Paleis op de Dam?

Het Paleis op de Dam was oorspronkelijk gebouwd als **stadhuis** van Amsterdam. Het diende als administratief en juridisch centrum van de stad en werd gezien als een symbool van de macht en welvaart van de Gouden Eeuw.

Renaissance

- Republiek is aanvankelijk Gotisch

-> verticale lijnen!

- Loop van 16e eeuw over naar renaissancistische bouwstijl

- wedergeboorte klassieke oudheid

- Compositie van het gebouw:

klassieken gebouwen zijn symmetrisch. En bestaan meestal uit 3 lagen.

- Bouwelementen: 

kapiteel, timpaan, fries, architraaf, fronton

- Het grondplan:

Is een cirkel of vierkant (goddelijke vorm)

- Versiering: 

vaak versierd met beeldhouwkunst

Examen:

Als er gevraagd wordt om drie klassieke kenmerken te noemen doe je dat altijd op basis van de volgende dingen!

Klassieke oudheid

- Zuilen, pilasters, frontons en rustica

- Symmetrie en harmonie

- Horizontale lijnen

- Klassieke zuilenorde

- Kapitelen 

- Timpaan en zelfs een trapgevel!

Nederlandse Renaissance

Grote ramen

speklagen (horizontaliteit)

trapgevels

Klassieke decoratieve elementen (kapitelen/frontons)

Baksteen

Barok

- Eind 16e eeuw introduceert rooms-katholieke kerk de barok

- Contrareformatie!

 - Verwijzing naar klassieke oudheid (symmetrisch)

- Dynamisch en lichteffecten

Hollands Classicisme

- Horizontale en verticale lijnen

- Strakke symmetrische indeling van gevel

- Natuursteen

- Pilaster gevel

 - Gulden snede

- Kolossale orde

Huiswerk

Orienteer, onderzoek en maak.

Zoek een gebouw in 1 van de besproken bouwstijlen in Nederland. 

Maak een informatieve poster over dit gebouw, beschrijf hoe wij deze bouwstijl kunnen herkennen.