verwijswoorden - voor- & achtervoegsel

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Secret student

Even een reminder

1. Geen smartphone / spelletjes / social media zonder toestemming van de docent

2. Is de docent aan het woord of geeft ze iemand de beurt? Dan ben jij stil

3. Vraag? Steek je vinger op en wacht op je beurt

4. Vloeken doen we niet

5. We behandelen elkaar met respect en hebben een goede werkhouding

DOEL

Aan het einde van deze les kun je de juiste verwijswoorden gebruiken.

Over taal:

verwijswoorden

VERWIJSWOORDEN

Verwijswoorden gebruik je om terug of vooruit te wijzen naar een woord, woordgroep of soms een hele zin.

Het was vervelend dat ik in mijn vakantie kiespijn kreeg.
Het verwijst naar:

____

1. mijn vakantie
2. was vervelend
3. kiespijn
4. dat ik in mijn vakantie kiespijn kreeg

Die generatie wil dat er meer met haar wensen rekening wordt gehouden.
Haar verwijst naar:

_____

1. Die generatie
2. wensen
3. rekening houden
4. met haar wensen rekening houden

De toneelvereniging zal haar voorstelling dit jaar in de Nobelaer geven.
Haar verwijst naar:

_____

1. De toneelvereniging
2. voorstelling
3. dit jaar
4. in de Nobelaer.

Ik moet mijn verstandskiezen laten trekken en dat valt niet mee.
Dat verwijst naar:

_____

1. verstandskiezen laten trekken
2. mijn verstandskiezen laten trekken
3. Ik
4. Ik moet mijn verstandskiezen laten trekken

Verwijswoorden

de-woorden: verwijs met deze of die

het-woorden: verwijs met dit of dat

de-woorden en het-woorden

Deze deur is op slot, maar die daar is wel open.

(de deur)

Dat paard is wild, maar dit hier is rustig.

(het paard)

Verwijswoorden

de/het-woord in meervoud: verwijs met deze of die

de-/het-woord in meervoud

Deze deuren zijn op slot, maar die daar zijn wel open.

(de deuren)

Die paarden zijn wild, maar deze hier is rustig.

(de paarden)

Verwijswoorden

vrouwelijke woorden: verwijs met zij of haar

mannelijke woorden: verwijs met hij of zijn

onzijdige woorden: verwijs met het of zijn

vrouwelijk / mannelijk / onzijdig

Als mijn tante komt logeren, neemt zij haar hondjes mee.

Ben gaat zwemmen en hij neemt zijn duikbril mee.

Het rugbyteam behaalde zijn eerste beker.

Verwijswoorden

mannelijk/vrouwelijk persoon meervoud: verwijs met ze, zij, hen

mannelijk/vrouwelijk persoon meervoud

Ouders willen graag dat je naar ze luistert.

Vul een passend verwijswoord in:
Suus bezocht haar opa en gaf ___ een tijdschrift.

Vul een passend verwijswoord in:
Morgen kiest het verenigingsbestuur ___ nieuwe voorzitter.

Vul een passend verwijswoord in:
Heb jij de adressen van alle honkbalteamleden? Wil je me ___ even e-mailen?

Vul een passend verwijswoord in:
Het meisje ___ op de cover van de Yes staat, is de zus van mijn vriendin.

Vul een passend verwijswoord in:
De honden waren onrustig, dus ik ben met ___ gaan wandelen.

Vul een passend verwijswoord in:
Waar is mijn mobieltje? Ik ben ___ al dagen kwijt.

Vul een passend verwijswoord in:
In de studiewijzer staat de stof ___ jullie moeten leren voor het volgende proefwerk.

Vul een passend verwijswoord in:
Jasper stelde zich voor aan de directrice en gaf ___ een hand.

Heb jij ___ dat je moet maken al af?

1. de opdracht
2. het werkstuk

GELEERD?

Aan het einde van deze les kun je de juiste verwijswoorden gebruiken.

verwijswoorden

Heb ik het lesdoel behaald?
(ik weet hoe ik de juiste verwijswoorden moet gebruiken)

1. Jazeker!
2. Nog niet helemaal

AAN DE SLAG

Zelfstandig nakijken: blok 4 - over taal - 37 & 38 (blz. 198)

Antwoorden staan in Teams > Lesgroep > Bestanden > Blok 4 & 5

Klaar? 
Maak blok 4 - over taal - 33 t/m 35

De secret student vandaag was...

Secret student

Even een reminder

1. Geen smartphone / spelletjes / social media zonder toestemming van de docent

2. Is de docent aan het woord of geeft ze iemand de beurt? Dan ben jij stil

3. Vraag? Steek je vinger op en wacht op je beurt

4. Vloeken doen we niet

5. We behandelen elkaar met respect en hebben een goede werkhouding

DOEL

Aan het einde van deze les: 

- weet je wat voor- en achtervoegsels zijn

- herken je enkele veelvoorkomende voor- en achtervoegsels

voor- en achtervoegsels

betaalbaar

Wat is de betekenis?

On

1. goedkoop
2. geld
3. niet mogelijk
4. heel erg duur

gelijk

Wat is de betekenis?

On

1. wel hetzelfde
2. niet hetzelfde
3. niet mogelijk
4. wel mogelijk

Voorvoegsel

Er zijn woorden met een stukje ervóór, 

dat is een voorvoegsel.

Dus:

onaardig betekent niet aardig

Bijvoorbeeld: het stukje on- betekent niet.

Onbekend woord in de tekst

Je komt een onbekend woord tegen in de tekst.

Misschien ken je een deel van het woord al

woorden met een voorvoegsel

Wat is de betekenis van het voorvoegsel anti-?

1. zonder
2. opnieuw
3. tegen
4. verkeerd

Wat is de betekenis van het voorvoegsel ex-?

1. zonder
2. opnieuw
3. niet meer
4. slecht

Wat is de betekenis van het voorvoegsel her-?

1. zonder
2. opnieuw
3. niet meer
4. niet

Wat is de betekenis van het voorvoegsel mis-?

1. zonder
2. opnieuw
3. niet meer
4. verkeerd

Wat is de betekenis van het voorvoegsel wan-?

1. zonder
2. opnieuw
3. niet meer
4. slecht

Achtervoegsels: vrolijk 

Er zijn veel woorden met -heid, -lijk, -ing, -ig, 
 -er, -erd, -aar, -aard, -baar, -rik of -isch erachter. 

Deze korte stukjes zijn achtervoegsels,

je schrijft ze altijd op dezelfde manier. 

______

achtervoegsels zet je altijd achter een woord, zoals het woord zelf al aangeeft: achtervoegsels. Het gaat dus om het laatste deel van een woord.

Voorbeelden 

blijheid

duidelijk

afdeling

aardig

aansteker

eigenaar

aaibaar

fantastisch

Betekenis

Door een achtervoegsel verandert de betekenis van een woord.

Kijk dus altijd goed in de zin wat er precies bedoeld wordt.

Het einde van de film is prachtig.

De docent kan eindeloos doorzeuren over mijn punt.

-(i)teit biodiversiteit

-kundig vakkundig

-(e)lijk wetenschappelijk

-rijk waterrijk

-vaardig slagvaardig

-wekkend angstwekkend

-achtig kinderachtig

-baar onoplosbaar

-eus nerveus, matineus

-heid werkloosheid

-ief subjectief

-ig gelukkig

-isme socialisme

Veelvoorkomende achtervoegsels

Aan de slag! 

In Learnbeat
5.4 > B 

Klaar? Geef een seintje aan mevrouw Messemaker 

Secret student

DOEL

Aan het einde van deze les: 

- kun je het lijdend voorwerp in een zin benoemen

- kun je eigen zinnen met een onderwerp en lijdend voorwerp maken

Lijdend voorwerp

Herhaling

• Persoonsvorm = belangrijkste werkwoord (vraagproef, getalsproef, tijdsproef)
• Zinsdelen: verplaatsingsproef (welk woord of welke woordgroep kan voor de pv.

• Werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden uit de zin.

• Onderwerp = wie/wat + gezegde?

• Lijdend voorwerp = wat/wie + gezegde + onderwerp?

Lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp is een zinsdeel. 

Bij het lijdend voorwerp 'overkomt iemand' of 'ondergaat een onderwerp' iets. 

Belangrijk: niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp.

Lijdend voorwerp (lv)

Lijdend voorwerp (l

1. De taxi komt jou halen.

2. Zal ik jullie thuisbrengen?

3. De heer Sluiter vangt een grote vis.

4. Die film heb ik gezien.

Schrijf de zinnen in je schrift en noteer onder de zin: 

pv =

ow =

wg =

lv =

Voorbeeldzinnen

Lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?
Jij kan het lijdend voorwerp in die zin vinden.

1. jij
2. het lijdend voorwerp
3. in die zin
4. kan vinden

Thomas heeft Marieke bloemen gegeven.
Lijdend voorwerp = ?

1. Er is geen lijdend voorwerp
2. Thomas
3. Marieke
4. bloemen

Aan de slag! 

In Learnbeat
4.2 > A & B

Klaar? Geef een seintje aan mevrouw Messemaker