Basisstof 4: Organellen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Thema 1: Inleiding in de biologie

Basisstof 4:  organellen

Spiercel 1 wordt in een 10% NaCl-oplossing gelegd
Spiercel 2 wordt in in zuiver leidingwater gelegd.
Na een dag is het volume van beide cellen veranderd.
Welke veranderingen hebben er plaatsgevonden?

1. Het volume van beide cellen is afgenomen.
2. Het volume van cel 1 is afgenomen en het volume van cel 2 is toegenomen.
3. Het volume van cel 1 is toegenomen en het volume van cel 2 is afgenomen.
4. Het volume van beide cellen is toegenomen.

Wat is turgor?

1. druk van de celmembraan tegen de celwand
2. druk van de celwand tegen de cel
3. loslaten van de celmembraan van de celwand
4. druk van de celwand tegen de vacuole

Milieu waarin de cel zich bevind	A. Toestand waar de cel zich in bevindt	B. Er gaat water de cel in/ uit?
Hypertoon
Isotoon
Hypotoon

Plantaardige cellen:
Sleep de onderdelen naar de juiste plek

A.

B.

Je kunt het verschil tussen osmose bij dierlijke en plantaardige cellen uitleggen

Plasmolyse

Grensplasmolyse

Turgor

In

Uit

Blijft gelijk

Men legt enkele cellen uit een normale aardappel in gedestilleerd water (water met 0.0% zoutoplossing).
Wat gebeurt er in de cel?

1. Water trekt de cel in dmv osmose
2. Water trekt de cel uit dmv osmose
3. Moleculen diffunderen de cel uit
4. Moleculen diffunderen de cel in

In B zien we plasmolyse, dit gebeurt als de cel (teveel) water verliest.

Welke uitspraak is juist aangaande het verlies van dit water?

1. Buiten de cel is de osmotische druk groter dan binnen in de cel
2. Binnen de cel is de osmotische druk groter dan buiten de cel
3. De osmotische druk buiten de cel is gelijk aan de osmotische druk binnen de cel

Wanneer treedt plasmolyse op in een plantaardige cel?

1. Als de osmotische waarde van de extracellulaire vloeistof hoger is
2. Als de osmotische waarde van de extracellulaire vloeistof lager is
3. Als de osmotische waarde van extracellulaire vloeistof gelijk is aan de cel

Leerdoelen BS 4

Actie

• Lezen basisstof 1.4 organellen
• lezen basisstof 1.5  of 1.6
• maken en nakijken opdr. 98 t/m 108
  
  
• Hulp nodig? vinger omhoog
• KLAAR? Ga verder met testjezelfs, examentrainer of thema 2

Begrippen

celkern 

chromosomen 

erfelijke eigenschappen

kernlichaampje

kernporie

endoplasmatisch reticulum

• ruw / glad (smooth) 

ribosomen 

golgisysteem

exocytose 

lysosomen

enzymen

mitochondriën

cytoskelet

motoreiwitten

fosfolipiden

membraaneiwitten

receptoreiwitten

endocytose

de cel... 

de cel: plant of dierlijk... 

verschil in samenstelling per type cel

Celorganellen

• onderdelen zowel bij planten- als dierlijke cellen!
  
• liggen niet op een vaste plaats
  
• voorbeelden: celkern, vacuole, plastiden, enz. 

Organellen

alle organellen die we gaan bekijken:

• celkern
  
• ribosomen
• endoplasmatisch reticulum -> ruw en glad
  
• golgisysteem
  
• mitochondriën
• lysosomen
• plastiden
• cytoskelet met motoreiwitten 

Organellen

alle organellen die we gaan bekijken:

• celkern
  
• ribosomen
• endoplasmatisch reticulum -> ruw en glad
  
• golgisysteem
  
• mitochondriën
• lysosomen
• plastiden
• cytoskelet met motoreiwitten 

dit is de basis in biologie!

de celkern

bestaat uit 

• kernplasma 
• kernmembraan
• kernporiën

bevat: 

• chromosomen: bestaan uit DNA, DNA codeert voor bouw van eiwitten
• kernlichaampje (nucleolus) die de ribosomen maakt

ribosomen

• maken eiwitten
• bolvormige organellen
• gemaakt in de celkern

ligging:

• op ruwe endoplasmatisch reticulum 
•  los in cytoplasma

eiwitten bepalen erfelijke eigenschappen, zijn de uitvoerders van alles in je cellen

endoplasmatisch reticulum

bestaat uit:

• een dubbel membraan
  
• met of zonder ribosomen

ruw* endoplasmatisch reticulum: 

• produceert de eiwitten 
  

glad endoplasmatisch reticulum:

• rol bij vetproductie 
• afbraak gifstoffen

* ruw vanwege de ribosomen

Golgisysteem

bestaat uit

• stapel membranen
  

functie:

• volgende stap in eiwitsynthese (productie)
  
• bewerkt nieuwe eiwit moleculen tot juiste vorm
  
• eiwitten gaan eruit in blaasjes (lysosomen)

organellen

werken samen in de 

productie van: 

van DNA tot eiwit

Golgisysteem/golgi apparaat

secretie

• het vrijkomen van stoffen
  

exocytose

• blaasjes vervoer naar buiten de cel
  

lysosomen

• blijven in de cel
• spelen een rol bij de vertering 

• Celkern: Regelt alles wat er in de cel gebeurt
• Kernlichaampje: Produceert ribosomen
• Ribosomen: Produceren eiwitten

• Endoplasmatisch reticulum: Dubbele membranen met afgeplatte holtes en kanaaltjes
• Ruw: Bevat ribosomen
• Golgisysteem: Neemt blaasjes met eiwitten op en bewerkt de eiwitten tot hun uiteindelijke vorm

plastiden

chloroplasten

te vinden in: 

• plantaardige cellen

bouw:

• dubbel membraan met daar disks (thylakoïden) die enzymen bevatten voor fotosynthese

functie: 

• opzetting licht + water + CO₂ in glucose en O₂

Mitochondriën

bouw

• dubbele geplooide membranen
  
• eigen genen: mtDNA (via moeder)

functie = energiefabriek

• verbranding van glucose tot energie opgeslagen als
  
• aantal in cel afhankelijk van energieverbruik

celmembranen... 

bouw:

• een dubbele laag fosfolipiden: (2 vetzuren met 1 fosfor) 
  
• met eiwitten, koolhydraten, vetten 

functie

• regelen van stoffen binnen en buiten de cel
• eiwitmoleculen die een rol spelen bij transport noem je transporteiwitten  
  

fosfolipiden

bouw:

•  vetzuren met fosfaat groep
• hydrofiele kop: binding met water 
• hydrofobe staart : stoot water af
  

waar:

• celmembraan

BINAS 79D

in de cel:

cytoskelet met motoreiwitten

• zorgt voor stevigheid
• vorm
• transport

een motor eiwit

www.google.com

blaasjes transport 

via blaasjes: 

de cel in = endocytose     de cel uit = exocytose 

extra uitleg of informatie:

huiswerk bs 4

maak opdracht 57 t/m 74

lees BS 5