HV2 week 11-1 les 9: uitleg bijvoeglijke bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Te behandelen grammatica Kern P3

H5 Taalkundig ontleden (zelfstandig naamwoord, lidwoord, bijvoeglijke naamwoord, bijwoord, voorzetsel. voornaamwoorden, soorten werkwoorden): afgerond

H6 Redekundig ontleden (persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, voorzetselvoorwerp, bijwoordelijke bepaling): mee bezig

H20 Koppelwerkwoord en naamwoordelijk gezegde: 

H21 Voornaamwoorden & telwoorden: mee bezig

H35 Samengestelde zinnen en voegwoorden:

H36 Bijvoeglijke bepaling & bijstelling: 

Toetsen P3

Grammatica: 3 of 5 april (staat in SOM)

Leesvaardigheid: 15 of 17 mei (noteer in je agenda)

Vandaag

Lezen

Herhaling bijwoordelijke bepaling en meewerkend voorwerp

Uitleg bijvoeglijke bepaling 

Lezen

Lesdoelen

Na deze les:

weet je hoe je de bijvoeglijke bepaling vindt in een zin.

Bijwoordelijke bepaling BWB

Saskia sloeg alarm.

 

Dit is een kale zin. Waarom sloeg ze alarm, wanneer sloeg ze alarm, hoe sloeg ze alarm, waar sloeg ze alarm?

 

Met bijwoordelijke bepalingen krijg je antwoord op zulke vragen. Ze noemen tijd, plaats en omstandigheden.

• Om half tien sloeg Saskia alarm. WANNEER?

• In Instanbul sloeg Saskia alarm. WAAR?

• Vanwege de diefstal van haar paspoort sloeg Saskia alarm. WAAROM?

• Saskia sloeg alarm door hard te gaan gillen. HOE?

Bijwoordelijke bepaling

Een bijwoordelijke bepaling noemt GEEN eigenschap van een mens, dier of ding!

Dan is het een bijvoeglijke bepaling.

Ook losse woorden kunnen een BWB zijn, zoals:

Ook, zeker, toch, waarschijnlijk, blijkbaar, niet, misschien, absoluut, gelukkig, inderdaad, helaas, immers, hoe, waarom, waarheen.

• Wim rookt niet/kennelijk.

• Waarschijnlijk is de accu leeg.

Voorzetselvoorwerp 

Je moet eerst weten wat voorzetsels zijn. Het voorzetsel is meestal eenvoudig te herkennen, de meeste voorzetsels zijn namelijk op de puntjes in te vullen

... de kast (of kooi)

in de kast

op de kast

achter de kooi

naast de kooi

onder het kleed

... het schoolfeest 

tijdens/na/voor het schoolfeest

Voorzetselvoorwerp

Meestal is het meteen duidelijk welk voorzetsel je moet gebruiken als je kijkt naar wat er precies gebeurt. De onderstaande zinnen zijn allemaal juist, je moet alleen goed naar de kat kijken en dan gebruik je het juiste voorzetsel.

De kat zit op de bank.

De kat zit naast de bank.

De kat zit onder de bank.

De kat zit achter de bank.

De kat zit tussen de kussens van de bank.

Vaste voorzetsels

Soms is het niet duidelijk welk voorzetsel je moet gebruiken, in sommige zinnen hoort een voorzetsel bij een werkwoord. 

Voorbeelden van vaste voorzetsels bij werkwoorden.

trouwen met

zich verbazen over

verliefd zijn op

Voorzetselvoorwerp

Het voorzetselvoorwerp begint met een voorzetsel en wordt vaak gevolgd door een voorwerp, bijvoorbeeld:

Ik hou van pindakaas.

voorzetselvoorwerp: van pindakaas

Voorzetselvoorwerp

In een zin met een voorzetselvoorwerp 'eist' het werkwoord eigenlijk een bepaald vast voorzetsel. Je kan het voorzetsel niet vervangen door een ander voorzetsel. Zoals:

houden van

denken aan

zoeken naar

snakken naar

zich verdiepen in

trouwen met

Opmerking: Soms heeft een werkwoord verschillende 'vaste' voorzetsels, maar dan is er vaak wel sprake van een betekenisverschil.

Voorzetselvoorwerp

Rapper Kanye West breekt na jaren een jarenlange samenwerking met zijn manager. 

Werkwoord? 

Hoort er een vast voorzetsel bij?

Rapper Kanye West breekt na jaren een jarenlange samenwerking met zijn manager. 

VZV: .................

Verschil voorzetselvoorwerp en lijdend voorwerp

Een voorzetselvoorwerp lijkt op een lijdend voorwerp. Toch zijn er erg belangrijke verschillen. 

Een lijdend voorwerp begint niet met een voorzetsel.

Ik zoek een nieuwe heggenschaar.

lijdend voorwerp: een nieuwe heggenschaar

Ik zoek naar een nieuwe heggenschaar.

voorzetselvoorwerp: naar een nieuwe heggenschaar

Uitleg bijvoeglijke bepaling

De bijvoeglijke bepaling is geen zinsdeel.

Zinsdelen en zinsdeelstukken

- Werkwoordelijk gezegde

- Onderwerp

- Lijdend voorwerp

- Meewerkend voorwerp

- Bijwoordelijke bepaling

----------------------------------

- Bijvoeglijke bepaling

Zinsdelen

Zinsdeelstuk

De bijvoeglijke bepaling (bvb)

• De bijvoeglijke bepaling is GEEN zinsdeel, maar een deel van een andere zinsdeel.
• De bijvoeglijke bepaling zegt iets over het zelfstandig naamwoord in een zinsdeel.
•  De bijvoeglijke bepaling kan voor of achter een zelfstandig naamwoord staan.

Bijvoeglijke bepaling

- Een bijvoeglijke bepaling zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

- Een bijvoeglijke bepaling vind je door te vragen: welk/wat voor + het zelfstandige naamwoord?

Voorbeeld: 

De slimme jongen \is \ lid \ geworden \ bij onze voetbalclub.

slimme = bijvoeglijke bepaling bij jongen (welke/wat voor + jongen?) 

onze = bijvoeglijke bepaling bij voetbalclub (welke/wat voor + voetbalclub?)

Tip: welk/wat voor + zelfst. nw.?

Een bijvoeglijke bepaling zegt iets over een zelfstandig naamwoord. 

Een bijvoeglijke bepaling vind je door te vragen:

welk/wat voor + het zelfstandige naamwoord?

En ja! Het lijkt heel veel op een bijvoeglijk naamwoord als je de woordsoorten moet benoemen.

Voorbeeldzin bvb

Ze     /  speelt  /  het mooiste melodietje uit de musical.

ond    pv+wwg                               lv

• Wat is het belangrijkste znw in het lijdend voorwerp?
  
• Melodietje
• Welk / wat voor + melodietje?
• mooiste = bijvoeglijke bepaling bij melodietje
  
• uit de musical = bijvoeglijke bepaling bij melodietje
  

Bijvoeglijke bepaling BVB

Zo is in de zin 'Mijn sportieve buurvrouw heeft een mooie fiets' mijn sportieve buurvrouw het onderwerp en een mooie fiets het lijdend voorwerp. Binnen deze voorwerpen zijn mijn en sportieve bijvoeglijke bepalingen bij buurvrouw en is mooie een bijvoeglijke bepaling bij fiets.

1. Zoek het onderwerp en lijdend voorwerp (als dit er is).

2. Bestaat het zinsdeel uit meer woorden? Kijk dan verder binnen dit zinsdeel.

3. Als een woord iets zegt over een zelfstandig naamwoord, is dat een bijvoeglijke bepaling.

Huiswerk nakijken

H6 opdr. 8 t/m 10

Huiswerk

H36 maken opdr. 1 t/m 3

Aan de slag

Maken H6 opdr. 8 t/m 10

Volgende les

We gaan verder met H36 de bijstelling.

Zijn voor jou de lesdoelen behaald

Ik kan in een zin de volgende zinsdelen benoemen:

- bijvoeglijke bepaling

Fijne dag en tot de volgende les.

tot de volgende keer!