11.3 transport

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welkom

We starten om 9:20

Dit keer geen vragen in de ppt, dus ook geen inlog nodig in lesson up

11.3 Vervoer

- Je leert hoe dieren stoffen in hun lichaam vervoeren;

- Je leer hoe bij planten stoffen op de juiste plek komen.

Vervoer in insecten

- Bij insecten wordt lucht met zuurstof door tracheeën vervoerd. 

-

Voedingsstoffen en afvalstoffen worden door het bloed vervoerd.

- Een insect heeft een open bloedsomloop > het bloed stroomt vrij door het lichaam.

Vervoer in vissen

- Bij vissen vervoert het bloed zuurstof, voedingsstoffen en afvalstoffen.

- De bloedsomloop bij vissen is gesloten > bloed stroomt in bloedvaten.

Enkele bloedsomloop

Bloed komt per ronde maar 1 keer door het hart

Het hart heeft 1 boezem en 1 kamer.

Vervoer in gewerfelde dieren

Dubbele bloedsomloop

Het bloed komt per ronde 2 keer door het hart, een keer via de longen (kleine bloedsomloop) en een keer via de andere organen (grote bloedsomloop)

Het hart heeft 2 boezems en 2 kamers.

Verschillende gesloten bloedsomlopen

.

Enkelvoudige bloedsomloop bij vissen: het bloed gaat per omloop één keer door het hart.

Dubbele bloedsomloop bij andere gewervelde dieren: het bloed gaat per omloop twee keer door het hart

Planten

Vervoer, via vaten, van: 

• Water + mineralen

Houtvaten: gaat omhoog!

• Water + opgeloste voedingsstoffen

Bastvaten: gaat omlaag!

Practicum transport

Practicum transport in selderij

1. Lees het blaadje door, we voeren vandaag alleen stap 1 uit
2. Pak een bekerglas en zet de namen van je tweetal erop
3. Snij een stuk van ong. 5 cm af van de selderij
4. Zet dit in de bekerglas en giet er een laagje water bij
5. Haal wat kleurstof bij de docent
6. Laat het bekerglas staan tot morgen!

Vaatbundels

De grote gaten zijn de houtvaten

kleinere hoekerige met tussenstukkenn, de bastvaten

Vervoer in planten

Wortelharen > water en mineralen opnemen.

Houtvaten vervoeren water en mineralen van de wortels naar de bladeren (omHoog).

Bastvaten vervoeren water en voedingsstoffen (o.a. Glucose) naar de wortels en de bloemen (Beneden).

De waterstroom blijft op gang doordat er water via de huidmondjes verdampt.

Samenvattend vervoer

• Open bloedsomloop = bloed stroomt niet door bloedvaten
  
• Gesloten bloedsomloop = bloed stroomt door bloedvaten 
  

1. Enkelvoudige bloedsomloop = bloed stroomt 1 x door hart per omloop
   
2. Dubbele bloedsomloop = bloed stroomt 2 x door hart per omloop
   

• hout- en bastvaten
  

Hoe heten de gaten van de rups?

1. kieuwen
2. stigma's
3. tracheeën
4. openingen

Hoe ademt een insect?

1. Via tracheeën
2. Door hun stigmata
3. Door diffusie
4. A + B + C

Openingen in het lijf van een insect heten:

1. Stigmata
2. Tracheeën
3. Pragmata

Waarom hebben planten zuurstof nodig?

1. Voor te blijven leven
2. Voor energie
3. Voor verbranding
4. Voor verbranding van glucose

Hoe maken planten zelf zuurstof?

1. Diffusie
2. Fotosynthese
3. Osmose
4. Exocytose