Examen 2021 derde tijdvak tekst 1

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Welke mensen worden meer gewaardeerd in onze maatschappij?

spontane mensen

meer bedachtzame mensen

Lees de titel, de eerste en de laatste alinea. Waar zou de tekst over kunnen gaan? Antwoord in correct Nederlands.

Wat voor soort tekst denk je dat je voor je hebt?

1. een uiteenzetting
2. een betoog
3. een beschouwing

Onderstreep de kernzinnen in de alinea's en omcirkel signaalwoorden die met het verband tussen alinea's te maken hebben.

Antwoord in de volgende slide.

Vraag 1
Noteer de twee nummers
(2 punten)

(al. 3) Waar komt een gemis van spontaniteit vandaan volgens de makers van zelfhulpsites?

Vraag 2

Bij welke alinea begint deel 3? (1 punt)

Tekst 1 kan door middel van onderstaande kopjes in achtereenvolgens 5 delen worden onderverdeeld:

deel 1: Inleiding

deel 2: spontaniteit door de eeuwen heen

deel 3: vergelijking huidige en vroegere spontaniteit

deel 4: twijfels over en gevolgen van huidige spontaniteit

deel 5: slot.

Antwoord vraag 2

alinea 9 of alinea 10

Leg eens uit waarom dit het antwoord is.

vraag 3: (1 punt)
Bij welke alinea begint deel 4,
‘Twijfels over en gevolgen van huidige
spontaniteit’?

Vraag 4: “En wie van nature niet spontaan is, kan op allerhande sites lezen hoe hij het alsnog kan worden – waarbij steeds de disclaimer wordt geplaatst dat je spontaniteit niet kunt simuleren.” (regels 22-27)
Een kritisch lezer kan de laatste uitspraak opvatten als impliciete kritiek op websites die spontaniteit aanprijzen. Hoe zou die kritiek expliciet luiden? De makers van de sites. (1 punt)

1. doen valse beloftes
2. kunnen niet goed formuleren
3. plaatsen teveel disclaimers
4. spreken zichzelf inhoudelijk tegen

Vraag 5

1 “En wie van nature niet spontaan is, kan op allerhande sites lezen hoe

hij dat alsnog kan worden – waarbij steeds de disclaimer wordt

geplaatst dat je spontaniteit niet kunt simuleren.” (regels 22-27)

2 “Een gemis aan spontaniteit is niet een vorm van bedachtzaamheid,

maar komt voort uit angst voor afwijzing door anderen.” (regels 35-38)

Tussen de twee geciteerde zinnen uit alinea 2 en alinea 3 van tekst 1 zit

een tegenstelling die betrekking heeft op het karakter van spontaniteit.

Vraag 5

(2 punten)

Leg uit in welk opzicht de opvattingen zoals die blijken uit de twee

geciteerde zinnen, tegengesteld zijn.

Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je

antwoord niet meer dan 25 woorden.

Antwoord vraag 5

De kern van een goed antwoord is:

• Volgens de zin uit alinea 2 zit spontaniteit niet in de natuur van

bepaalde mensen 1

• Volgens de zin uit alinea 3 zijn alle mensen van nature spontaan (maar

zit er een rem op hun spontaniteit) 1

Maximumlengte van het antwoord: 25 woorden.

Beoordeel de spelling en grammatica. 

Vraag 6: Noem uit alinea 3 van tekst 1 drie voorbeelden waaraan je kunt zien dat
de auteur de voorstanders van spontaniteit in diskrediet wil brengen. (3 punten)

In alinea 3 van tekst 1 is sprake van een oorzaak-gevolgrelatie waarbij

gebruikgemaakt wordt van de volgende elementen:

1 angst voor afwijzing door anderen

2 een gebrek aan spontaniteit

3 strenge, prestatiegerichte ouders of een pestverleden

1p7 Wat is de juiste volgorde van deze oorzaak-gevolgketen volgens de

strekking van alinea 3, beginnend bij de oorzaak?

A 1 – 2 – 3

B 2 – 3 – 1

C 3 – 1 – 2

D 3 – 2 – 1

Het antwoord op vraag 7 is:

a

b

c

d

het antwoord is C.

Vraag 8 ( 1 punt)

“Spontaniteit – afgeleid van het Latijnse mea sponte: uit eigen beweging,

op eigen kracht – mag zich dan in de gunst van de tijdgeest verheugen,

als tegenhanger van knellende conventies en drukkende gedachten heeft

ze een lange voorgeschiedenis.” (regels 63-70)

 Citeer uit alinea 1 tot en met 4 van tekst 1 de zin die het meest

overeenkomt met deze oorspronkelijke betekenis van het woord

‘spontaniteit’.

antwoord vraag 8

“Spontaniteit komt tot uiting in daadkracht, zoals het oppakken van nieuwe

initiatieven en het in gang zetten van verfrissende acties.” (regels 48-52)

Niet goed :

De spontane mens is niet gekunsteld, niet verlegen, oprecht, eerlijk,

onbevangen, openhartig en behept met zelfvertrouwen. (regels 19-22)

Vraag 9 (2 punten)

“Het heeft er alle schijn van dat het civilisatieproces volgens de definitie

van Elias tot staan is gebracht.” (regels 134-136)

 Vat samen waaruit volgens alinea 8 tot en met 12 van tekst 1 blijkt dat dit

proces is gestopt.

Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je

antwoord niet meer dan 25 woorden.

Antwoord vraag 9

De kern van een goed antwoord is:

• De maatschappelijke elite heeft opgehouden te bestaan als

cultuurdrager / heeft geen voorbeeldfunctie meer 1

• Er is een herwaardering van (het begrip) spontaniteit 1 

vraag 10 (4 punten)

In alinea 6 tot en met 10 van tekst 1 worden de veranderingen geschetst

van hoe er naar het begrip ‘spontaniteit’ wordt gekeken.

10 Geef deze ontwikkeling in chronologische volgorde weer, inclusief de

aanduidingen van de betreffende periodes. Neem daartoe onderstaand

schema over en vul het verder in..

.

Vraag 11 (2 punten)

“Wel kun je je afvragen of spontaniteit zich niet ontwikkelt tot een even

dwingende levenshouding als de etiquette van weleer.” (regels 193-197)

 In bovenstaand citaat gaat een tegenstelling schuil. Leg uit wat deze

tegenstelling behelst.

Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je

antwoord niet meer dan 25 woorden.

Antwoord vraag 11

vraag 12 (3 punten)

Van spontaniteit als norm “gaat iets intimiderends uit op mensen die zich

er niet behaaglijk bij voelen”. (regels 201-203)

3p 12 Welke andere drie negatieve aspecten kleven volgens alinea 13 tot en

met 15 van tekst 1 aan spontaniteit als opgelegde norm.

Geef antwoord in een of meer volledige zinnen en gebruik voor je

antwoord niet meer dan 60 woorden. Nummer je antwoorden. 

Antwoord vraag 12

De kern van een goed antwoord is:

• 1 Deze opgelegde norm kan worden gebruikt als legitimatie voor

botheid, ongemanierdheid en wangedrag 1

• 2 Deze norm zorgt ervoor dat terughoudend en ingetogen gedrag

wordt gezien als suspect / als een sociale zonde 1

• 3 Spontaniteit laat geen ruimte voor aftasten en voor verkennende

bewegingen in een vriendschappelijke relatie. / Spontaniteit kan een

rijpingsproces ook nodeloos belasten

Vraag 13 (2 punten)

In alinea 1 en 2 van tekst 1 wordt de huidige stand van zaken met

betrekking tot de sociale omgangsvormen geschetst. In alinea 15 en 16

komt de gewenste situatie naar voren.

 Welke tegenstelling in omgangsvormen doet zich voor tussen de huidige

en de gewenste situatie?

Geef antwoord in een of meer volledige zinnen. Gebruik geen

voorbeelden.

Antwoord vraag 13

De kern van een goed antwoord is:

• Momenteel is er een overdaad aan spontaan gedrag 1

• maar er is behoefte aan minder spontaniteit 1

Vraag 14 (3 punten)

Welke vijf van onderstaande beweringen komen overeen met de optiek

van mensen die spontaniteit bepleiten zoals die in tekst 1 naar voren

komt?

1 De hedendaagse elite wordt gekenmerkt door een grote mate van

spontaniteit.

2 Een slechte sfeer op de werkvloer is te wijten aan een niet-spontane

werkgever.

3 Een spontaan mens heeft ook zo nu en dan een etiquetteboek nodig.

4 Je kunt in maatschappelijk opzicht alleen slagen als je spontaniteit

bezit.

Antwoord vraag 14

5 Mensen die bedachtzaam zijn en niet het achterste van hun tong laten

zien, hoeven geen probleem te hebben met hun spontaniteit.

6 Mensen die doen alsof ze spontaan zijn, zijn feilloos te onderscheiden

van mensen met een natuurlijke spontaniteit.

7 Mensen die verlegen en onzeker zijn, wordt geadviseerd te rade te

gaan bij zelfhulpsites of hulp te zoeken bij coaches.

8 Natuurlijk wil iedereen te allen tijde spontaan reageren, maar niet

iedereen is hiertoe in staat.

9 Op relationeel gebied is spontaniteit een vereiste.

10 Volwassenen die volledig opgaan in hun spel zijn hun spontaniteit niet

verloren.

1,2,3, 5, 8

3,4,5,6

4,6,7, 8,9

4,6,7 8 en 9

Vraag 15 ( 1 punt)
Tekst 1 is een betoog, omdat in die tekst gepleit wordt tegen:
A: eerherstel van de spontane mens
B: minder onverwachte intimiteit
C: spontaniteit als sociale norm
D: Succesvol ondernemerschap
E: terugkeer van victoriaanse wellevendheid.

Vraag 16

Welke van onderstaande formuleringen geeft het best de hoofdgedachte

weer van tekst 1?

A De huidige tijdgeest, waarin spontaniteit de boventoon voert na een periode van starre conventies en formaliteiten, is in principe toe te juichen. De huidige spontaniteit is alleen te ver doorgeschoten, met alle gevolgen van dien.

B De talrijke omschrijvingen van spontaniteit en de verplichting daarvan ,hebben de weegschaal laten doorslaan naar een sociale norm van onfatsoen. Bepaalde schuchtere mensen dreigen daarvan de dupe te worden.

C Doordat er steeds meer nadruk wordt gelegd op gedwongen spontaniteit, zal er opnieuw een samenleving ontstaan met te veel dwang en starheid.. We zouden ons in dit opzicht meer moeten laten leiden door Duitstalige landen.

D Het verdient aanbeveling om bij het aangaan van een diepgaande vriendschappelijke relatie, díe conventies te koesteren die hun waarde hebben aangetoond. Maar laten we vooral niet te veel nadruk op spontaniteit leggen

Antwoord vraag 16

1. a
2. b
3. c
4. d