Een motief is een terugkerend aspect in een verhaal. Door motieven ontstaat een patroon in het verhaal. Motieven hebben vaak met het thema te maken.
We onderscheiden:
– abstracte motieven, zoals toeval, liefde, haat, verraad, angst, schuld en boete, wraak.
– leidmotieven: zinnen of grotere fragmenten in een verhaal, die in ongeveer dezelfde formulering meermalen terugkomen. Een leidmotief kan ook een concreet, tastbaar voorwerp zijn.
– klassieke motieven, ook wel literair-historische motieven genoemd. Een klassiek motief is alleen te herkennen als je het oorspronkelijke verhaal kent. Bekende klassieke motieven zijn het oedipusmotief en het orpheusmotief.
Er is sprake van het oedipusmotief als de hoofdpersoon zijn vader haat en heel geliefd wil zijn bij zijn moeder. Dit verwijst naar het verhaal van koning Oedipus die zijn vader doodde en met zijn moeder trouwde (overigens zonder dat hij wist dat het om zijn vader en moeder ging).
Er is sprake van het orpheusmotief als de hoofdpersoon op zoek gaat naar een verloren geliefde. Dit verwijst naar het verhaal van de zanger en lierspeler Orpheus, die een (mislukte) poging deed om zijn gestorven geliefde Eurydice terug te halen uit de onderwereld.