Paragraaf 10.2

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Analyse: Sociale ongelijkheid

Paragraaf 10.2

Na deze les weet je ...

• ... wat het kernconcept sociale ongelijkheid inhoudt.
• ... uit welke onderdelen het kernconcept sociale ongelijkheid bestaat.
• ... welke drie vormen van sociale ongelijkheid er zijn.
• ... wat sociale stratificatie inhoudt.
• ... wat het verschil is tussen open en gesloten samenlevingen.

In Nederland is er ...

1. Veel sociale ongelijkheid
2. Weinig sociale ongelijkheid
3. Dat hangt er vanaf met wie je het vergelijkt en waarop je het vergelijkt

Nederland heeft in vergelijking met andere Europese landen

1. Veel sociale ongelijkheid
2. Weinig sociale ongelijkheid

Het is niet verkeerd dat er ongelijkheid is in de samenleving

Eens

Oneens

Gelijk

Ongelijk

Opdracht

Stap 1 - Maak deze opdracht in tweetallen

Stap 2 - Observeer je buurman/buurvrouw

Stap 3 - Schrijf alle verschillen op tussen jouwzelf en je buurman/buurvrouw die je kan waarnemen (objectief).

Sociale ongelijkheid

Een situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet aangeboren kenmerken, consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie en leiden tot een ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken, waardering en behandeling.

Sociale ongelijkheid in delen (1)

De definitie van sociale ongelijkheid in kleinere deeldefinities

Een situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet aangeboren kenmerken consequenties hebben voor hun maatschappelijke positie. 

Sociale ongelijkheid in delen (2)

De definitie van sociale ongelijkheid in kleinere deeldefinities

Een situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet aangeboren kenmerken leiden tot een ongelijke verdeling van schaarse en hooggewaardeerde zaken.

Dilemma

Stel er zijn 5 mensen in een jouw vriendengroep en er is 1500 euro te verdelen. Hoe zou jij het dan verdelen?

Optie 1 - Jij krijgt 500 euro en de rest 250 euro per persoon.

Optie 2 - Iedereen krijgt 300 euro.

Optie 3 - Jij krijgt 100 euro en de rest 350 euro per persoon.

Sociale ongelijkheid in delen (3)

De definitie van sociale ongelijkheid in kleinere deeldefinities

Een situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet aangeboren kenmerken leiden tot een ongelijke waardering.

Sociale ongelijkheid in delen (4)

De definitie van sociale ongelijkheid in kleinere deeldefinities

Een situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet aangeboren kenmerken leiden tot een ongelijke behandeling.

Oefenvraag

Leg uit dat inkomensongelijkheid een vorm van sociale ongelijkheid is. Gebruik in je uitleg:

- kernconcept sociale ongelijkheid (1p)

Antwoord

Inkomensongelijkheid is een vorm van sociale ongelijkheid, omdat ...

Antwoord

Inkomensongelijkheid is een vorm van sociale ongelijkheid, omdat inkomen een schaarse en hooggewaardeerde zaak is. Het verschil in inkomen / De ongelijke verdeling van inkomen tussen groepen is dus een vorm van sociale ongelijkheid.

Drie vormen van sociale ongelijkheid

1. Ongelijke verdeling van (politieke) macht

• Beschikken over fysieke dwangmiddelen

2. Ongelijke verdeling van bezit

• Schaarse en hooggewaardeerde zaken, zoals kennis, inkomen, vermogen

3. Ongelijke verdeling van status

• Waardering en behandeling van personen op grond van hun maatschappelijke positie en leefstijl

Sociale stratificatie

Sociale stratificatie

• Een verdeling van de maatschappij in groepen waartussen sociale ongelijkheid bestaat

Sociale lagen

• De groepen waartussen onderscheid wordt gemaakt.

Samenleving

Gesloten samenleving

• Een samenleving waarin mensen nauwelijks of geen kansen hebben om te stijgen op de maatschappelijke ladder.

Open samenleving

• Een samenleving waarin mensen kansen hebben om te stijgen op de maatschappelijke ladder.

Maatschappelijke positie

De plaats die iemand inneemt ten opzichte van anderen in de samenleving.

Zet de volgende personen op volgorde van maatschappelijk positie.

Positietoewijzing

Maatschappelijke oorzaken die van buitenaf op een persoon of groep inwerken, waardoor een persoon of groep op een bepaalde maatschappelijke positie terechtkomt

Positieverwerving

Hier is sprake van het verkrijgen van een maatschappelijke positie door de eigen bijdrage van een persoon of groep waar iemand toe behoort. 

Oefenvraag

Er zijn verschillende factoren die de kans op schoolsucces beïnvloeden. Positietoewijzing en positieverwerving spelen hierbij een rol. Hieronder staan twee voorbeelden.

a. Voorschoolse opvang verplicht stellen voor kinderen met een taalachterstand

b. Kennis en vaardigheden van ouders om kinderen op een hoog niveau van onderwijs geplaatst te krijgen.

Leg voor ieder voorbeeld (a en b) uit of er sprake is van positietoewijzing en positieverwerving.

Antwoord

Bij voorbeeld A is sprake van ... , omdat ...

Bij voorbeeld B is sprake van ... , omdat ...

Antwoord

Bij voorbeeld A is sprake van positietoewijzing, omdat het verplicht stellen van opvang verwijst naar een maatschappelijke oorzaak die van buitenaf de positie van kinderen bepaalt.

Bij voorbeeld B is sprake van positieverwerving, omdat kennis en vaardigheden verwijzen naar de eigen bijdrage van de groep die de positie van kinderen bepaalt.