Tijdvak 7: Les 2 de verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,4

De Verlichting

TV 7: pruiken en revoluties

• 7a de Verlichting
  

• 7b het verlicht absolutisme
  

• 7c de trans-Atlantische slavenhandel, de plantages en de opkomst van het abolitionisme

• 7d de democratische revoluties in westerse landen
  

 

1700 - 1800

De Verlichting

vanaf ±1700

• Een periode waarin mensen hun kennis (willen) vergroten, door steeds meer uit te gaan van het verstand (rede, ratio)
• Door gebruik te maken van het verstand maken mensen een einde aan de 'duisternis' van domheid, bijgeloof en onverdraagzaamheid.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen dat de Verlichting een gevolg is van de Wetenschappelijk Revolutie

• Je kunt belangrijke onderwerpen van verlichtingsdenken noemen, en daar voorbeelden bij geven.

Terugblik

•  Renaissance (ca 1500): kritische blik op oude teksten, waarnemingen zonnestelsel (Copernicus, Galileï)
  

• Wetenschappelijke Revolutie (ca 1650) : ontdekking natuurwetten (Newton) en betere instrumenten (microscoop) leiden tot golf van ontdekkingen.
  

• Spinoza en Descartes: rationalisme

Verlicht denker of niet?

Bekijk onderstaande zinnen en bedenk of ze wel of niet van een Verlichte denker zouden zijn.

Waarom wel / niet?

'Emotie is het allerbelangrijkste in het menselijk bestaan'

'De koning zou zijn macht moeten delen met een parlement'

'Je moet wel nadenken over jouw geloof, maar de Kerk heeft altijd gelijk.'

'De adel en geestelijkheid zijn traditioneel gezien nu eenmaal het belangrijkste'

1

2

3

4

De Verlichters en het geloof

Verlichters

• God heeft de aarde gemaakt, maar grijpt niet in = deïsme
• Je kunt niet bewijzen dat er 1 waar geloof is, dus je moet verdraagzaam (tolerant) zijn.  Belangrijke figuur = Voltaire.

Gevolg

• Voor godsdienstvrijheid
• Tegen invloed van de kerk op de politiek

De Verlichters en gelijkheid

Verlichters

• Mensen (mannen) zijn gelijk en vrij geboren

Gevolg

• Tegen standenmaatschappij
• Tegen slavernij/slavenhandel (Abolitionisme)

De Verlichters en politiek I

Verlichters

• Een koning is er voor het volk
• Het volk mag een slechte koning afzetten
• De echte macht ligt bij het volk (volkssoevereiniteit)

Gevolg

• Tegen absolutisme
• Voor democratie

Reacties koningen

• Ideeën van de Verlichting verbieden
  

• Of
  

• Sommige ideeën overnemen, zolang de vorst alle macht houdt.
  
• = Verlicht absolutisme ('alles vóór het volk, niets dóór het volk')
  

De Verlichters en politiek II

John Locke (Eng. 1632-1704)

Het volk geeft de koning/ regering zijn macht 

Charles de Montesquieu (Fr. 1689-1755)
Trias Politica, de scheiding der machten

Jean Jacques Rousseau (Fr. 1712-1778)

Volksvertegenwoordiging doet wat het volk wil.

Wie heeft in Nederland de uitvoerende macht?

1. De regering
2. Het parlement
3. De koning
4. De rechters

Wie heeft in Nederland de wetgevende macht?

1. De regering
2. Het parlement
3. De koning
4. De rechters

Het parlement is hetzelfde als de (landelijke) volksvertegenwoordiging

1. juist
2. onjuist

In het kabinet zitten...

1. alle ministers en staatssecretarissen
2. de volksvertegenwoordigers

De regering = staatshoofd + kabinet

1. juist
2. onjuist

De ministers...

1. controleren de tweede kamer
2. bedenken wetten en voeren deze uit

Een minister zit NOOIT in de volksvertegenwoordiging.

1. juist
2. onjuist

Een volksvertegenwoordiger zit NOOIT in het kabinet.

1. juist
2. onjuist