Par. 4.2 Koningstijd, Republiek, keizertijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Leerdoelen opschrijven

4. Wie waren de proletariërs?

5. Hoe hielden de Romeinse bestuurders het volk tevreden?

 6. Hoe werd het Romeinse Rijk van een Republiek een Keizerrijk?

Vorige lessen:

1. Hoe werd het Romeinse Rijk van een monarchie een Republiek?

2. Wie waren de patriciërs en de plebejers?

3. Wat waren de volkstribunen en hoeveel macht hadden ze?

27/01 Par. 4.1 Van stadstaat tot wereldrijk

30/01 Par. 4.1 Van stadstaat tot wereldrijk

03/02 Par. 4.1 Van stadstaat tot wereldrijk

06/02 Par. 4.2 Koningstijd, republiek, keizertijd

10/02 Par. 4.2 Koningstijd, republiek, keizertijd

13/02 -

17/02 SO par. 4.1 en 4.2

20/02 -

Voorjaarsvakantie

03/03 Par. 4.3 Aan de limes

06/03 Par. 4.3 Aan de limes

10/03 Par. 4.4 Het einde van het West-Romeinse Rijk

13/03 Par. 4.4 Het einde van het West-Romeinse Rijk

17/03 Par. 4.4 Het einde van het West-Romeinse Rijk

20/03 Extra

24/03 Herhalen

Studiewijzer

TOETSWEEK 3

H4 par. 4.1 t/m 4.4

Vandaag:

1. Uitleg par. 4.2

2. Opdrachten maken en bespreken

3. Leerdoelen bespreken

4. Afsluiten

Tijd over? Filmpje kijken

Romeinse koninkrijk

• Periode tussen 750 v.chr  en 500 was Rome een koninkrijk (monarchie)

• Ideale ligging bij zee (handel) en de rivier de Tiber.

• De laatste Romeinse koning: Tarquinius Superbus was een wrede tiran.

Van Koningstijd naar Republiek

Superbus werd verjaagd door de Romeinen (te arrogant en wreed) = MONARCHIE werd afgeschaft!

• Macht mocht niet bij één persoon rusten.
• Macht mocht niet erfelijk zijn. 
• Rome werd een REPUBLIEK: regelmatig leiders kiezen en de macht wordt gedeeld tussen de senaat en de consuls. 
• Rome had vanaf nu twee consuls die voor één jaar werden gekozen door Romeinse burgers. 

De romeinse republiek

• Een staat zonder Koning.
• Rijke families waren de baas.
• De meeste macht kwam toen in de handen van de senaat, een vergadering van 300 mannen uit rijke families. 

Romeinse senaat

De Romeinse Senaat

Senaat: vergadering van alle rijke mannen van Rome, de senatoren (soort Tweede Kamer).

De Romeinse Republiek: bestuur

Senaat: vergadering van alle rijke mannen van Rome, de senatoren (soort Tweede Kamer).

• Elk jaar koos het volk 2 consuls .
• Consuls: leidden de senaat en voerden de besluiten van de senatoren uit. 

- Democratie?

- Armen en vrouwen? 

Het Romeinse volk...

Waren ontevreden over het nieuwe bestuur en beginnen te staken!

Resultaat: opkomst van het volkstribunen in het volksvergadering!

• Volkstribuun: om de gewone mensen te beschermen en te steunen! Hoe? Elk volkstribuun had veto-recht (alle beslissingen tegenhouden).

Hoe kwam je in de senaat?

• Topambtenaren werden ook gekozen via verkiezingen.
• Dit was een tijdelijke baan en voor meerdere mannen tegelijk.
• Je kon in de Senaat komen als je topambtenaar was geweest.
• Had je ooit in de Senaat gezeten? Dan kon je ook consul worden.

Patriciërs en plebejers

1. Patriciërs: Rijke mensen, bestuurders 
2. Plebejers: Ambachtslieden en kooplieden
3. Plebejers: Boeren
4. Proletariërs: Arme boeren die naar de stad moesten trekken voor inkomen. 
5. Slaven

Patriciërs en plebejers

• De Senaat bestond uit mannen uit de elite: de patriciërs. 
• Patriciërs mochten alleen trouwen met iemand die ook uit zo'n voorname familie kwam. 
• Plebejers waren de gewonen mensen die in de stad woonden. (plebs betekent "volk" of "massa"). Ze mochten stemmen, maar haddenweinig invloed op het bestuur. Veel plebejers waren soldaten in het romeinse leger. 

Verkiezingen 

• De stemmen van patriciërs waren meer waard dan die van plebejers.
  
• Patriciërs stemden vooral op elkaar.
  
• Je kon alleen stemmen in Rome.
  
• Vrouwen hadden geen stemrecht en mochten niet gekozen worden.

In 494 v.Chr. kwamen de plebejers in opstand

Oplossing: 

• Plebejers mochten ieder jaar tien de volkstribunen kiezen:

- kwamen op voor de belangen van alle burgers!

- vetorecht: zo konden elk belissing van de Senaat of de consuls tegen houden. 

• Een consul moet plebejer zijn.
• De belangrijkste wetten werden opgeschreven, zo wist ieder burger wat hun rechten waren. 

 De proletariërs?

• Groot verschil tussen rijk en arm, vooral in Rome (1 miljoen inwoners)
• Vanaf de 3e eeuw trokken veel arme boeren naar de stad en werden proletariaat (bezitloze armen): ze hadden geen bezittingen, geen inkomsten en geen burgerrechten.

Rijke families hadden latifundia, grote landbouwbedrijven waarop slaven werkten. 

Insula, een flat. Hoe hoger je woonde, hoe armer je was.

Romeinse villa

Gevechten werden georganiseerden om het volk rustig te houden. Ze kregen spektakel en graan.

Rijke romeinen organiseerden ook spelen om stemmen te krijgen bij verkiezingen. 

Julius Caesar

Vanaf 1e eeuw v.Chr. was Julius Caesar heel machtiger en rijk door:

• Verovering van Gallië (Frankrijk en België)
• Zijn soldaten profiterden van de oorlogsbuit. Hij kreeg daardoor alle steun van zijn soldaten.
• Rijkste Romeinen van zijn tijd = politeke macht!
• Hij werd gekozen als consul!

Burgeroorlog

Burgeroorlog: oorlog tegen twee of meerdere groepen uit hetzelfde land of van hetzelfde volk. 

Oude Rome: De generaals vochten tegen elkaar om de macht. De generaal die de oorlog won, werd "consul zonder collega" of dictator, voor zes maanden, om de orde te herstellen. 

Dictator/tiraan

Alleenheerser dat aan de macht gekomen was niet door uitverkiezing en evenmin door erfrecht, maar door een staatsgreep, steunend op een lijfwacht of militie (eigen leiger)

Julius Caesar 

Schakkelde alle andere legercommandanten en wordt didactor voor het leven!

EN TOEN... werd hij vermoord door andere senatoren. 

Veel senatoren vreesden dat Caesar koning wilde worden. 

Na de dood van Julius Caesar... 

Braak opnieuw burgeroorlogen uit: 

• Aanhangers van Caesar vs zijn moordenaars.
• Aanhangers van Caesar onderling, zoals Octavianus en Marcus Antonius.

Octavianus aan de macht: hij versloeg al zijn tegenstanders en kreeg alle macht in handen!

Begin van het Keizertijd 

Octavianus tegen de senaat dat hij "de Republiek heeft gered" en hij gaf de macht terug aan de senaat. Uit dankbaarheid kreeg de hij van de senaat de eretitel "Augustus" (verheven) en veel privileges en rechten:

• Hij werd de leider van de senaat: "eerste onder gelijken" = dus geen koning, wel respect voor de senaat. 
• Veto-recht in het volkstribuun
• Egyptische graanvoorraad was zijn privé bezit! (zo regelde hij dat Rome altijd eten had)
• Werd vereerd als een godheid.

Hij had ALLE macht! En de senaat had niets meer te vertellen.

De Keizertijd 

Octavianus (vanaf nu Augustus genoemd) was nu de keizer en hij benoemde zijn eigen mensen voor politieke posities.

• De Senaat, de consuls en het volkstribuun bleef bestaan, maar Augutus had alle macht!

Na Augustus (Octavianus) :

Pax Romana: Romeinse vrede

• Keizer Augustus regeerde meer dan 40 jaar!
  
• Hij zorgde voor rust, orde en vrede.
• Zijn opvolgers breidde het rijk nog verder uit!
• Uiteindelijk werd het keizerschap toch erfelijk, maar vaak was er strijd over de opvolging. 

Leerdoelen bespreken

4. Wie waren de proletariërs?

5. Hoe hielden de Romeinse bestuurders het volk tevreden?

 6. Hoe werd het Romeinse Rijk van een Republiek een Keizerrijk?