dond 1 juni Les 38 Poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Betekenis toevoegen

Door het gebruik van stijlfiguren, beeldspraak, opvallende woorden of woorden met meerdere betekenissen, kan de dichter inhoud aan zijn gedicht toevoegen.

De dichter schrijft niet letterlijk wat hij bedoelt, maar je kunt de betekenis opmaken uit de combinatie van tekst en vorm

De schrijver kan zinnen op bepaalde plaatsen afbreken en op een nieuwe regel beginnen: enjambement

Soms zijn er ook expres witregels.

Welkom havo 3A!

Pak erbij:

laptop en log in op LessonUp

Schrift, pen

Vandaag donderdag 1 juni

Poëzie (les 37 en 38)

Boekopdracht (uitdelen)

Welkom!

Leerdoelen 

R: Ik weet straks wat poëzie is en welke vormkenmerken er zijn.

Ik ken de verschillende rijmsoorten. 

I: Ik kan straks zelf een gedicht schrijven dat voldoet aan poëtische vormkenmerken.

Wat is het belangrijkste verschil tussen poëzie en proza?

Poëzie en proza

bladspiegelverdeling, de vorm van poëzie

Er zijn verschillende vormkenmerken van poëzie.

Rijm

eindrijm 

alliteratie (medeklinkerrijm)

assonantie (klinkerrijm)

volrijm

gelijkrijm (rijk rijm)

Voorbeelden komen hierna

Eindrijm

de laatste woorden rijmen

plukken-bukken

veren-kleren

kon-zon

snel-wel

Schrijf zelf een voorbeeld van twee versregels regels die eindrijm bevatten

alliteratie

woorden beginnen met dezelfde medeklinkers

vissen-vliegen

ze-zweven

riffen-ravijnen

wier-waardoor-wuivende

koralen-krabbetjes

Schrijf zelf een voorbeeld van twee woorden die allitereren

Assonantie

Woorden hebben dezelfde klinkers

mijn-zijn

struin-buiten

nog-rond

raam-na-raam-na-raam-na-raam-gaan-aan-straat-later-verhaal-schaduwstraattheater

Tip: Let op de klank/vocaal

Schrijf zelf een voorbeeld een versregel met assonantie erin

Volrijm

binnen een regel rijmen de woorden

drietjes-knietjes

Schrijf zelf één versregel met volrijm

gelijkrijm

ookwel rijk rijm

het hele eerste woord zit in het tweede:

heppie, heppie, heppie

1 lesuur: tot hier gekomen, maar gelijkrijm en volrijm nog niet echt goed besproken. 

Schrijf zelf één versregel met gelijkrijm

Alleen als je voldoende tijd hebt. Dit onderdeel verwart leerlingen vaak.

Leerdoelen 

R: Ik weet nu wat poëzie is en welke vormkenmerken er zijn.

I: Ik kan nu zelf een gedicht schrijven dat voldoet aan poëtische vormkenmerken.

Leerdoelen 

R: Ik weet wat poëzie is en welke vormkenmerken er zijn.

T1: Ik kan poëtische kenmerken in een gedicht herkennen

T2: Ik kan van een gedicht uitleggen hoe vorm en inhoud bij elkaar aansluiten.

I: Ik kan zelf een gedicht schrijven dat voldoet aan poëtische vormkenmerken.

Wat kun je je herinneren van de vorige les?

Klank en ritme

rijm: verschillende soorten

ritme: metrum

vorm: regels en strofen

Zinsbouw

Soms formuleert een schrijver niet-grammaticale zinnen. of goochelt hij met zinsbouw. Die zinnen vallen dan extra op.

Typografie

het gebruik van verschillende lettertypen en zetwijzen (cursief, vetgedrukt)

en de lay-out

Als de typografie echt belangrijk is dan noem je het gedicht een typografisch gedicht of een figuurgedicht.

Maak zelf

Schrijf een gedicht 

maak gebruik van de vormkenmerken

Leerdoelen 

R: Ik weet nu wat poëzie is en welke vormkenmerken er zijn.

T1: Ik kan nu poëtische kenmerken in een gedicht herkennen

T2: Ik kan nu van een gedicht uitleggen hoe vorm en inhoud bij elkaar aansluiten.

I: Ik kan zelf een gedicht schrijven dat voldoet aan poëtische vormkenmerken.

Huiswerk

Zoek uit wat de regels zijn bij de volgende type gedichten: 

- Elfje

- Haiku

- Limerick 

Boekopdracht

Let op: 

volgende week woensdag, 7 juni, so over de boekopdracht. Hierna krijg je feedback én verbeter je je eigen toets. 

Wat bereid je voor: lees de opdracht door en bestudeer nog eens les 39 en 40.