7.3 Wetenschappelijke Revolutie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

 De Wetenschappelijke Revolutie

Leerdoelen

Je kan...

-uitleggen wat het verschil is tussen rationalisme en empirisme in de wetenschap

- met voorbeelden uitleggen dat er een oorzakelijk verband is tussen de renaissance en de wetenschappelijke revolutie in de 16e eeuw

- uitleggen met enkele voorbeelden dat er onder invloed van wetenschappelijke ontdekkingen andere visies op God en de wereld ontstonden

- verklaren welke omstandigheden leidden tot het ontstaan van een wetenschappelijke revolutie in Europa

Wetenschappelijke revolutie

"De wetenschappelijke revolutie is een periode in de geschiedenis van de wetenschap waarin klassiek-religieuze ideeën plaatsmaakten voor modern-wetenschappelijke ideeën. "

oftewel:

• Geloof niet alles wat je ziet
• Geloof niet alles wat je moet

Waarheid

Hoofdvraag: wat is waarheid?

Kenmerk: niet meer uitgaan van

wat anderen zeggen, 

maar zelf nadenken

Hoe? rationalisme vs. empirisme

Wat is waarheid? Als de oude Grieken of Romeinen het vinden? Als het in de Bijbel staat? Of iets anders? Je kunt de wereld niet verklaren door alleen een beroep te doen op het gezag van anderen. Zelf logisch redenenen of systematisch observeren en experimenten was het devies.

Basis moderne wetenschap

Rationalisme:                               Empirisme:

logisch redeneren                        zintuiglijke waarneming        (Descartes)                                   (Bacon)

                                                                         

            Rationalisme

Wetenschappers vertrouwden op hun eigen verstand in plaats van het geloof

Rationalisme: Alleen het gebruik van het menselijk verstand (ratio) tot zinnige kennis kan leiden 

Rationalisme

• Rene Descartes. Nieuwe visie op God en de wereld
  
• Mechanistisch wereldbeeld
  
• Rationalist: alleen door denken verkrijg je ware kennis
  
• Cogito ergo sum (ik denk dus ik ben)

Descartes: God grijpt niet direct in in de werkelijkheid, want hij heeft de wereld in gang gezet dmv natuurwetten.

Durf te twijfelen. Ontdoe je van oude gedachten , voordat je zelf begint met onderzoek doen. Hij twijfelde aan bijna alles. Ook aan het zintuiglijke, want je zintuigen houden je voor de gek, stelde hij. Denk maar eens aan een droom. Wat is werkelijkheid.

Cogito ergo sum. Wat we met de rede kunnen vatten is meer werkelijkheid dan dat we met onze zintuigen kunnen waarnemen.

Leuk feitje. Hij overtuigde zijn docenten op de universiteit ervan dat hij de hoogste cijfers haalde als hij niet naar college hoefde te komen maar in bed mocht studeren. Ze gaven hem de kans en prompt haalde hij de hoogste cijfers. Hij heeft dit het grootste deel van zijn leven volgehouden.

Werkte 20 jaar in De Republiek.

Kritiek op Descartes door Pascal. Descartes maakt de mens in zijn ogen tot een denkend ding die in een puur rationele verhouding tot de werkelijkheid staat. Het gevoel, de wil en het hart zijn volgens Pascal net zo belangrijk (het hart heeft zijn redenen die de rede niet kent) Hij was ook een rationalist, want probeert vanuit de rede aan te tonen hoe onredelijk het is om de grenzen van de rede niet te willen zien. Geeft de rede echt antwoord op alle levensvragen? 

Empirisme

- Theorie: elk onderzoek moet gebaseerd zijn op 

waarneming, 

ervaring en

experiment: goed kijken naar wat er om je heen gebeurt

- Vergeet het verleden!

- nieuw wereldbeeld 

Fundamenten al in de oudheid (Aristoteles en vanaf 14 eeuw gaat men steeds systematischer te werk.

Nicolaus Copernicus 1473-1543

• Twijfel aan geocentrisch wereldbeeld
• Gevolg: observaties hemellichamen.
• Conclusie: heliocentrisch wereldbeeld

Durfde zijn ideeen lange tijd niet te publiceren uit angst voor de katholieke kerk die de aarde als het middelpunt bleef zien

Verandering wereldbeeld

geocentrisch wereldbeeld              heliocentrisch wereldbeeld

Durfde zijn ideeen lange tijd niet te publiceren uit angst voor de katholieke kerk die de aarde als het middelpunt bleef zien

Oorzaken Wetenschappelijke Revolutie

- ontwikkeling wetenschappelijk denken

- persvrijheid?

- ontwikkeling onderwijsinstellingen

- wetenschappelijke verenigingen

- economische omstandigheden

- samenwerking tussen ambachtslieden en geleerden

Spinoza:

-grootste en meest invloedrijke filosoof die Nederland ooit gekend heeft.

-Joodse afkomst

-Verketterd door eigen familie

-God heeft de wereld niet geschapen.

God is namelijk de wereld zelf.

(pantheïsme)

-wonderen bestaan niet

-de Bijbel is een mensenboek

-God bestuurt de wereld volgens de wetten

van de natuur

-de mens wordt geleid door natuurwetten

-de mens heeft geen vrije wil, maar gevangen

in een mechanisch lichaam (voorbeeld is een baby die moet huilen, op zijn duim zuigt, een kind die een ontwikkeling doormaakt, bijv. bang zijn in het donker als je 4 jaar oud bent, of puberachtig gedrag vertonen als je ouder wordt. Kun je daar wat aan doen? Wat is nu eigenlijk die vrije wil?

Bekende uitvinders

• Robert Boyle (eigenschappen van lucht)
• William Harvey (bloedsomloop)
• Jan Swammerdam (insecten ontleden)
• Anthonie van Leeuwenhoek (microscoop -> bacteriën)
• Christian Huygens (slingerklok en lichtgolven)
• Uitvindingen werden ook in de praktijk toegepast -> precieze zeekaarten; uitrekenen baan van kogel; vuurkracht van kanonnen en geweren werden veel beter.
• Wetenschappelijke revolutie is de aanzet tot de Verlichting (in denken)

Gevolgen Wetenschappelijke Revolutie

Grote vooruitgang op veel gebieden

- Geneeskunde, scheepvaart, oorlogsvoering etc.

De West-Europeanen gaan (langzaam maar zeker) de wereld overheersen

www.npostart.nl