De wetenschappelijke revolutie DMB 2021

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

 De Wetenschappelijke Revolutie

Lesdoel

Aan het einde van deze les kun je uitleggen wat de wetenschappelijke revolutie was, 

hoe deze ontstond en 

wat de gevolgen waren. 

Wetenschappelijke revolutie

"De wetenschappelijke revolutie is een periode in de geschiedenis van de wetenschap waarin klassiek-religieuze ideeën plaatsmaakten voor modern-wetenschappelijke ideeën. "

oftewel:

Geloof niet alles wat je ziet

Geloof niet alles wat je moet

Waarheid

Hoofdvraag: wat is waarheid?

Kenmerk: niet meer uitgaan van

wat anderen zeggen, 

maar zelf nadenken

Hoe? rationalisme vs. empirisme

Wat is waarheid? Als de oude Grieken of Romeinen het vinden? Als het in de Bijbel staat? Of iets anders? Je kunt de wereld niet verklaren door alleen een beroep te doen op het gezag van anderen. Zelf logisch redenenen of systematisch observeren en experimenten was het devies.

Basis moderne wetenschap

Rationalisme:                               Empirisme:

logisch redeneren                        zintuiglijke waarneming        (Descartes)                                   (Bacon)

                                                                         

            Rationalisme

Wetenschappers vertrouwden op hun eigen verstand in plaats van het geloof

Rationalisme: Alleen het gebruik van het menselijk verstand (ratio) tot zinnige kennis kan leiden 

Sapere Aude! 

Empirisme

- Theorie: elk onderzoek moet gebaseerd zijn op 

waarneming, 

ervaring en

experiment: goed kijken naar wat er om je heen gebeurt

- Vergeet het verleden!

- nieuw wereldbeeld 

Fundamenten al in de oudheid (Aristoteles en vanaf 14 eeuw gaat men steeds systematischer te werk.

Nicolau Copernicus 1473-1543

Twijfel aan geocentrisch 

wereldbeeld

Gevolg: observaties hemel-

lichamen.

Conclusie: heliocentrisch

wereldbeeld

Durfde zijn ideeen lange tijd niet te publiceren uit angst voor de katholieke kerk die de aarde als het middelpunt bleef zien

Verandering wereldbeeld

geocentrisch wereldbeeld              heliocentrisch wereldbeeld

Karel V 

Karel V

Durfde zijn ideeen lange tijd niet te publiceren uit angst voor de katholieke kerk die de aarde als het middelpunt bleef zien

Opvolgers

-Johannes Kepler (aarde is als alle andere planeten) 

-Galileo Galilei: verdediger van Copernicus. Grote             problemen met de kerk

- Newton: definitieve verklaring heliocentrisch wereldbeeld.

  (maar geen conflict tussen geloof en wetenschap)

Kepler: de aarde is een planeet als alle andere planeten en de planeten draaien in ovale banen.

Uitleg van hem over eb en vloed (door de maan)

Galilei: telescoop. De maan heeft kraters en bergen. Enorme opschudding, want dit rijmde totaal niet met de volmaakte vormen die hemelse lichamen toen nog behoorden te hebben.

En Jupiter heeft 4 manen, dus niet alleen de aarde heeft een maan.

Groot conflict met de kerk (zie volgende twee slides)

Newton: bewees heliocentrisch wereldbeeld door de ideeen van Galilei verder uit te werken. Alle planeten doorlopen ovaalvorminge banen om de zon die door twee bewegingen worden bepaald. De beweging van de aarde af en tegelijkertijd de beweging naar de aarde toe en waneer twee krachten tegelijkertijd op een hemellichaam inwerken, zal dit hemellichaam een ovaalvormige baan afleggen

ja, maar het is echt zo! 

Geloof ik niks van...

Kepler: de aarde is een planeet als alle andere planeten en de planeten draaien in ovale banen.

Uitleg van hem over eb en vloed (door de maan)

Galilei: telescoop. De maan heeft kraters en bergen. Enorme opschudding, want dit rijmde totaal niet met de volmaakte vormen die hemelse lichamen toen nog behoorden te hebben.

En Jupiter heeft 4 manen, dus niet alleen de aarde heeft een maan.

Groot conflict met de kerk

Karel V 

Karel V

Rationalisme

-Rene Descartes. Nieuwe visie op God en de wereld

-Mechanistisch wereldbeeld

-Rationalist :alleen door denken verkrijg 

  je ware kennis

-Cogito ergo sum (ik denk dus ik ben)

Descartes: God grijpt niet direct in in de werkelijkheid, want hij heeft de wereld in gang gezet dmv natuurwetten.

Durf te twijfelen. Ontdoe je van oude gedachten , voordat je zelf begint met onderzoek doen. Hij twijfelde aan bijna alles. Ook aan het zintuiglijke, want je zintuigen houden je voor de gek, stelde hij. Denk maar eens aan een droom. Wat is werkelijkheid.

Cogito ergo sum. Wat we met de rede kunnen vatten is meer werkelijkheid dan dat we met onze zintuigen kunnen waarnemen.

Leuk feitje. Hij overtuigde zijn docenten op de universiteit ervan dat hij de hoogste cijfers haalde als hij niet naar college hoefde te komen maar in bed mocht studeren. Ze gaven hem de kans en prompt haalde hij de hoogste cijfers. Hij heeft dit het grootste deel van zijn leven volgehouden.

Werkte 20 jaar in De Republiek.

Kritiek op Descartes door Pascal. Descartes maakt de mens in zijn ogen tot een denkend ding die in een puur rationele verhouding tot de werkelijkheid staat. Het gevoel, de wil en het hart zijn volgens Pascal net zo belangrijk (het hart heeft zijn redenen die de rede niet kent) Hij was ook een rationalist, want probeert vanuit de rede aan te tonen hoe onredelijk het is om de grenzen van de rede niet te willen zien. Geeft de rede echt antwoord op alle levensvragen? 

Baruch Spinoza

'Durf te denken'

• Vrijheid van meningsuiting
• God niet het belangrijkste maar de mens zelf!
• Democratie: volk moet zichzelf regeren
• tolerantie voor andere geloven

Oorzaken W.R.

-Wiskundige benadering natuurverschijnselen

-publicatievrijheid (eerst in de Republiek)

-nieuwe universiteiten (onderzoek)

-samenwerking tussen ambachtslieden en geleerden

-stijgende welvaart

Spinoza:

-grootste en meest invloedrijke filosoof die Nederland ooit gekend heeft.

-Joodse afkomst

-Verketterd door eigen familie

-God heeft de wereld niet geschapen.

God is namelijk de wereld zelf.

(pantheïsme)

-wonderen bestaan niet

-de Bijbel is een mensenboek

-God bestuurt de wereld volgens de wetten

van de natuur

-de mens wordt geleid door natuurwetten

-de mens heeft geen vrije wil, maar gevangen

in een mechanisch lichaam (voorbeeld is een baby die moet huilen, op zijn duim zuigt, een kind die een ontwikkeling doormaakt, bijv. bang zijn in het donker als je 4 jaar oud bent, of puberachtig gedrag vertonen als je ouder wordt. Kun je daar wat aan doen? Wat is nu eigenlijk die vrije wil?

Bekende uitvinders

• Robert Boyle (eigenschappen van lucht)
• William Harvey (bloedsomloop)
• Jan Swammerdam (insecten ontleden)
• Anthonie van Leeuwenhoek (microscoop -> bacteriën)
• Christian Huygens (slingerklok en lichtgolven)
• Uitvindingen werden ook in de praktijk toegepast -> precieze zeekaarten; uitrekenen baan van kogel; vuurkracht van kanonnen en geweren werden veel beter.
• Wetenschappelijke revolutie is de aanzet tot de Verlichting (in denken)

Gevolgen Wetenschappelijke Revolutie

Grote vooruitgang op veel gebieden

- Geneeskunde, scheepvaart, oorlogsvoering etc.

De West-Europeanen gaan de wereld overheersen

Quiz time! 

De Wetenschappelijke Revolutie begon feitelijk in de

1. 14e eeuw
2. 15e eeuw
3. 16e eeuw
4. 17e eeuw

rationalisme

1. wetenschappelijke revolutie
2. verstandelijk redeneren
3. vanuit geloof redeneren
4. onderzoeken vanuit de ratio

Deze afbeelding is representatief voor de Wetenschappelijke Revolutie

1. Waar
2. Niet waar

De wetenschappelijke revolutie vond alleen plaats in de Republiek

1. Waar
2. Niet waar

Welke oorzaken zijn er voor de vervolging van Galileo Galilei?

1. De protestantse reformatie
2. De centralisatiepolitiek
3. De kettervervolgingen
4. Hij ging tegen het woord van de paus in

Wat wordt bedoeld met de Wetenschappelijke Revolutie?

1. Ingrijpende verandering op wetenschappelijk gebied
2. Steeds minder uitvinden
3. Wetenschappers komen in opstand tegen de vorst
4. Wetenschappers willen meer gaan verdienen

Welke uitspraak past bij de werkwijze van de wetenschappers in de tijd van de wetenschappelijke revolutie?

De wetenschappers:

1. kwamen voornamelijk uit de Republiek.
2. twijfelden niet aan de juistheid van de Bijbel.
3. vertrouwden steeds meer op hun eigen waarnemingen.
4. vonden dat de filosofen uit de oudheid per definitie gelijk hadden.

Welke twee manieren van onderzoek leidden tot de wetenschappelijke revolutie?

1. empirisme en renaissance
2. empirisme en rationalisme
3. positivisme en renaissance
4. positivisme en rationalisme

Kennis opdoen door waarneming en experimenteren noemen we:

1. Rationalisme
2. de Verlichting
3. Deïsme
4. Empirisme