Onderzoek en behandeling bij dementie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Onderzoek en behandeling bij dementie

Inhoud les

- Welke onderzoeken zijn er om dementie vast te stellen?

- Behandeling mogelijk?

- Opnamemogelijkheid

- Overbelasting mantelzorgers

Eerstelijnsdiagnostiek

Huisarts en praktijkondersteuner: 

rol in herkennen, onderzoeken en begeleiden van zorgvragers met dementie en hun naasten.

(eenvoudige vragen stellen zoals welke dag is het?, nagaan of er beperkingen zijn in het dagelijks functioneren)

Samenwerken met: specialist ouderengeneeskunde, de geriater, geheugenpoli en casemanager

Tweedelijnsdiagnostiek

• goede anamnese en lichamelijk onderzoek;
  
• geheugenscreening met de MMSE (Mini-Mental State Examination) en kloktekentest;
  
• bloedonderzoek;
  
• CT, MRI-scan en PET-scan;
  
• EEG;
  
• ruggenprik;
  
• neuropsychologisch onderzoek (NPO) voor specifiekere informatie over het soort dementie en stadium

Een CT-scan toont de grove veranderingen in de hersenen waarmee atrofie van de hersenschors (ziekte van Alzheimer) of verandering in de witte stof (vasculaire dementie) zichtbaar worden. Bloedingen zichtbaar.

Een MRI-scan maakt met magnetische straling en radiogolven de bloedvaten in de hersenen zichtbaar.

Een PET-scan kan de aantasting van de hersenen zichtbaar maken. Door een kleine hoeveelheid licht-radioactieve stoffen (tracers) in het lichaam te brengen en de verspreiding van deze stoffen te volgen, is het mogelijk om de eiwitplaques of ophopingen en kluwens, die typerend zijn voor de ziekte van Alzheimer, zichtbaar te maken. 

Het EEG geeft informatie over de elektrische activiteit van de hersenen. 

Lewy-body-dementie is gebleken dat zij een trager EEG hebben in de slaapkwab. Diagnostisch wordt het EEG vooral gebruikt bij bijzondere vormen van dementie zoals bij de ziekte van Creutzfeldt-Jakob, waar voor deze ziekte typisch golfcomplexen op het EEG te zien zijn.

Behandeling

nog geen behandeling die echt bewezen geneest of zelfs vertraagt.

Bij lichte tot matige dementie soms rivastigmine (merknaam Exelon®) en galantamine voorgeschreven. 

Lijkt soms het overzicht en het vermogen om te plannen te verbeteren + positief effect op verwardheid en hallucinaties.

Overige medicatie

Bloedverdunnende middelen (acetylsalicylzuur) bij vasculaire dementie.

Bloedarmoede en vitaminetekort behandelen omdat dit invloed op geheugen heeft. (vooral vitamine D)

Antipsychotica

Inzicht krijgen in oorzaak onbegrepen gedrag zodat behandeling (ziekte of pijn) gestart kan worden of  benaderingswijze aangepast kan worden.

Gedrag van zorgvragers met dementie kan veroorzaakt worden door prikkels in het lichaam (pijn, angst, onrust, agitatie) en door prikkels van de omgeving waar de zorgvrager niet mee om kan gaan (warmte, kou, geluiden, onbekende mensen). 

Dit kan zich uiten in verwardheid, angst, afweer, onrust en verzet.

Soms antipsychotica nodig: risperidon, haloperidol, quetiapine en primozine

Wat zijn bijwerkingen
van antipsychotica?

Crisishulp

onhoudbare situatie waarin de zorgvrager een gevaar is voor zichzelf of zijn omgeving.

Voorbeelden?

Onvrijwillige opname

Onvrijwillige opname kan alleen plaatsvinden als een arts heeft vastgesteld dat:

• de zorgvrager een geestelijke stoornis heeft;
  
• de geestelijke stoornis gevaar oplevert voor de zorgvrager of zijn omgeving;
  
• het gevaar niet kan worden afgewend zonder opname in een zorgorganisatie;
  
• de zorgvrager niet bereid is om zich te laten behandelen.

IBS-procedure (inbewaringstelling):

gedwongen opname met spoed. Burgemeester beslist op basis van de geneeskundige verklaring van de arts of het verzoek wordt ingewilligd.  Familie of curator wordt ingelicht en de officier van justitie.

RM-procedure (Rechterlijke Machtiging):

bij de officier van justitie ingediend door de echtgeno(o)t(e)/partner, ouders, grootouders, kinderen, broers en zussen, ooms en tantes, voogd, curator of mentor.

Semi-onvrijwillige opname

CIZ

opname via artikel 60 van de BOPZ mogelijk: een opname zonder instemming en zonder verzet

Signalen overbelasting
mantelzorgers

Signalen van overbelasting mantelzorgers

• vermoeidheid;
  
• slaapproblemen;
  
• snel geïrriteerd zijn;
  
• klagen over de zorgvrager;
  
• moeite hebben met het vinden van (nieuwe) oplossingen;
  
• geen of te weinig tijd voor zichzelf kunnen plannen;
  
• tekenen van depressie.

Mantelzorgondersteuning

tijdig signalen van overbelasting, zorg overnemen, begeleiding bieden, zorg coördineren.

Casemanager dementie

meedenken en regelen van bijvoorbeeld passende dagactiviteiten en helpt mantelzorgers door psycho-educatie: meer kennis over de ziekte en mogelijkheden en tips in benadering

Doorloop de e-learning van het CCE over 'Dementie en onvermogen tot communicatie

De link zit in dia hierna

cce.nl