7.6 - Transplantaties en bloedtransfusies

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

    Thema 7: opslag, 
uitscheiding en bescherming

7.6 - transplantaties en bloedtransfusies 

Vandaag..

• Enquête
• Herhaling afweer (7.5)
• Uitleg 7.6
• Opdrachten

Leerdoelen: 

Je kunt beschrijven welke bloedgroepen er zijn en hoe deze bepaald worden.

Even herhalen..

7.5 - Afweer

Aan de buitenkant van een
ziekteverwekker vind je...

1. Antistoffen
2. Antigenen
3. Enzymen
4. Antilichamen

Als reactie op een ziekteverwekker maakt een witte bloedcel....

1. Antigenen
2. Antistoffen
3. Antibiotica

Bij passieve immunisatie wordt iemand ingeënt met een verzwakte ziekteverwekker

1. Waar
2. Niet waar

Van welk type bescherming is er sprake bij bescherming door maagzuur?

1. Algemene afweer
2. Specifieke afweer
3. Natuurlijke immuniteit
4. Actieve immunisatie

Bij bescherming door een vaccinatie is er GEEN sprake van bescherming door...

1. Specifieke afweer
2. Natuurlijke immuniteit
3. Kunstmatige immuniteit
4. Actieve immunisatie

Afweerreactie bij transplantaties

Bij een transplantatie wordt een weefsel of orgaan vervangen. 

Als dit weefsel of orgaan van een donor afkomstig is dan kun je een afstotingsreactie krijgen. 

Eiwitten (antigenen) op de cellen van het getransplanteerde weefsel of orgaan worden herkend als lichaamsvreemd. Het lichaam gaat antistoffen maken tegen deze antigenen. 

Auto-immuunziekte

• Bij een auto-immuunziekte maken witte bloedcellen antistoffen tegen je eigen lichaamscellen.

• Diabetes type 1, reuma en MS zijn voorbeelden van auto-immuunziekten.

Bloedgroepen

Op de celmembranen van bloedcellen kunnen bloedfactoren voorkomen. Dit zijn lichaamsvreemde stoffen voor iemand die deze bloedfactoren niet heeft. 

• Bloedfactor A
• Bloedfactor B

Welke bloedfactoren je wel/niet hebt bepaald welke bloedgroep je hebt. 

Bloedgroepen: A, B, AB en 0

In het bloedplasma zitten antistoffen tegen de bloedfactoren die bij deze persoon zelf niet op de rode bloedcellen voorkomen.

Bloedtransfusie

Bij bijvoorbeeld een ongeluk kun je bloed van een ander ontvangen: bloedtransfusie

Ook hier is er kans op een afstotingsreactie. 

Een patiënt moet bij voorkeur bloed ontvangen van een donor met dezelfde bloedgroep.

Wanneer er bloed gegeven wordt aan iemand met antistoffen tegen de bloedfactoren van deze persoon, klonteren de rode bloedcellen samen.

Bloedtransfusie

Bloedtransfusie

Resusfactor

• Los van de bloedfactoren kan er ook een resusfactor (resusantigeen) op je bloedcellen aanwezig zijn

Resusfactor

- Met resusfactor is resuspositief

- Zonder resusfactor is resusnegatief

    - Mensen met resusnegatief kunnen antiresus maken. Dit is             dus niet aangeboren

Resusfactor

Resusfactor

• Naast ABO is er ook het resusfactor
  
• Positief (antigenen aanwezig) of negatief (antigenen afwezig)
  

resusfactor

Bloedgroepbepaling

Bij een bloedgroepbepaling wordt serum gebruikt.

• Serum met anti-A   ->  antistoffen tegen A
• Serum met anti-B  ->   antistoffen tegen B
• (Serum met antiresus)

Voorbeeld: 

Iemand heeft bloedgroep B. 

Deze persoon heeft dus bloedfactor B en antistoffen tegen A (anti-A). Met anti-A serum gebeurt er niets. Het anti-B serum (antistoffen tegen bloedfactor B) bindt aan de bloedcel. Bloed gaat klonteren. 

Serum

Vloeistof met antistoffen

Opdrachten

1. Oefen met de bloedgroepen door het uitvoeren van bloedgroepbepalingen: https://www.bioplek.org/animaties/bloed/bloedgrbepalingx.html
   (of google bioplek bloedgroepen)
2. Maak opdrachten 29 t/m 31 van 7.6