12.4 Bloedgroepen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

H12: Gezondheid

Deze les:

- D-toets 12.3 + 12.4 (voor lln met Ak ook 12.3)

Voldoende? In studieruimte werken aan opdrachten 1 t/m 8 van 12.4 (en nakijken) + voorbereiden 12.5

- In de les uitleg 12.4

H12 Gezondheid

12.1-1 Voorkomen is beter dan genezen (huid/ slijmvliezen)

12.2 Eigen afweer en antibiotica

12.3-1 Specifieke afweer deel 1

12.3-2 Specifieke afweer deel 2

12.4 Bloedgroepen

12.5 Als het misgaat (kanker/ virussen/ allergiën)

12.1-2 Bescherming bij planten

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 12.4 Bloedgroepen

Doel en begrippen 12.4

Je leert hoe welke bloedgroepen er zijn en wat de resusfactor is

bloedgroep, AB0-stelsel, bloedtransfusie, kruisproef, resusfactor, resusantigeen, antiresus, resusbaby

Antigenen op de bloedcellen

Op je rode bloedcellen zitten óók antigenen, die noem je ook wel bloedfactoren.

Afhankelijk van welke antigenen er op je rode bloedcellen zitten heb je een bepaalde bloedgroep.

Antigenen op de bloedcellen

Bloedgroep A                 Bloedgroep AB

Bloedgroep B                    Bloedgroep 0

Antistoffen in bloedplasma

Bloedgroep A                 Bloedgroep AB

Anti-B                                                   geen

Bloedgroep B                    Bloedgroep 0

Anti-A                               Anti-A en Anti-B

Iemand met bloedgroep AB heeft

1. Twee verschillende antigenen en geen antistoffen
2. Twee verschillende antistoffen en geen antigenen

Klontering

Als je antiB en bloed met bloedcellen met antigeen B samenvoegt gaat het klonteren.

Het effect van de klontering 

kun je gebruiken om de

bloedgroep van iemand te bepalen.

Ik heb onbekend bloed en ik voeg anti-B toe. Het bloed gaat klonteren.
Welke bloedgroep is het?

1. Dat weet je niet
2. B
3. AB
4. A

Bloedtransfusie

Klontering moet je vermijden bij een bloedtransfusie.

Bij bloedtransfusie krijgt de ontvanger alleen de rode bloedcellen, niet de antistoffen van de donor.

Bloedtranfusie

Om te bepalen welk bloed iemand kan ontvangen moet je dus bepalen welke antistoffen iemand heeft/ maakt.

Bloedgroep A heeft AntiB en mag dus geen bloedcellen met antigeen B ontvangen. Dit is bloedgroep B en bloedgroep AB.

Welke bloedgroep kan van alle bloedgroepen bloed ontvangen?

1. bloedgroep AB
2. bloedgroep A
3. bloedgroep B
4. bloedgroep 0

Bloedtranfusie

Iemand met bloedgroep AB kan alle typen bloed ontvangen want hij/ zijn maakt geen antiA en geen antiB.

Welke bloedgroep kan aan alle bloedgroepen bloed doneren?

1. bloedgroep AB
2. bloedgroep A
3. bloedgroep B
4. bloedgroep 0

Bloedtranfusie

Iemand met bloedgroep 0 kan aan iedereen doneren want de bloedcellen uit dit bloed bevatten geen antigenen en kunnen dus niet klonteren met antiA en antiB.

Resusfactor

Bloedcellen kunnen ook nog een ander antigeen bevatten: de resusfactor/ resusantigeen/ antigeen type D.

Iemand met antigeen D, is resuspositief.

Resus-negatief

Iemand die resusnegatief is en resuspositieve bloedcellen ontvangt ontwikkelt een afweerreactie en gaat antiresus aanmaken.

Dit bloed zal ook gaan klonteren.

Bij een bloedtransfusie kun je dus geen resus-pos bloed aan een resus-neg persoon geven.

Kruisproef

Vóór een bloedtransfusie wordt voor de zekerheid een kruisproef uitgevoerd: op een objectglaasje wordt bloed van de donor en de ontvanger bij elkaar gebracht.

Klontering? Verkeerde bloedgroep/ resusfactor.

Resus-baby

Een resus negatieve moeder is zwanger van een resuspositieve baby.

Tijdens de zwangerschap kan er een klein beetje bloed lekken van het kind naar de moeder. 

Resus-baby

Tijdens de bevalling is er een grote kans dat een beetje bloed van de baby in de bloedbaan van de moeder komt.

De moeder zal dan een afweerreactie tegen die bloedcellen hebben en antiresus vormen.

De geheugencellen van de moeder onthouden hoe dit moet.

Resus-baby

Door de moeder tijdens de zwangerschap in te spuiten met een kleine hoeveelheid antiresus worden eventuele gelekte cellen van het kind meteen afgebroken en ze veroorzaken geen afweerreactie.

Na de bevalling volgt een tweede injectie.

Resus-baby

Bij een tweede (of volgende) zwangerschap kan er weer een kleine lekkage zijn in de placenta en de moeder zal een snelle, sterke afweerreactie met antiresus hebben. Deze antistoffen kunnen door de placenta en komen bij het kind. 

Deze antistoffen laten het bloed van het kind klonteren en het kind gaat dood.

Bloedgroepbepaling

Welke letter geeft het resultaat weer van de bloedgroepbepaling van iemand met bloedgroep AB?

1. P
2. Q
3. R
4. S

Anne is nierpatiënt. Haar man Joris biedt zich als nierdonor voor Anne aan. De weefseltypen van beiden komen voldoende overeen. Anne heeft bloedgroep B en Joris heeft bloedgroep A. Gelet op de bloedgroepen is Joris geen geschikte donor voor Anne.

Wat is hiervoor de reden?

1. Het bloed van Anne bevat anti-A.
2. Het bloed van Anne bevat anti-B.
3. Het bloed van Anne bevat antigeen A.
4. Het bloed van Anne bevat antigeen B.

Iemand met bloedgroep AB+ krijgt bij een operatie rode bloedcellen toegediend.
Er zijn op dat moment zowel rode bloedcellen van het type AB+ als van het type AB- beschikbaar.

Welk type rode bloedcellen kan worden gebruikt zonder dat klontering van bloedcellen bij deze ontvanger optreedt?

1. zowel rode bloedcellen van het type AB+ als van het type AB-
2. alleen rode bloedcellen van het type AB-
3. alleen rode bloedcellen van het type AB+

De pest
Met welke bloedgroepen hebben mensen de meeste kans op genezing volgens de informatie hierboven?

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep 0

Bij een konijn wordt om de drie dagen een kleine hoeveelheid schapenbloed ingespoten. Na enkele weken wordt een druppel schapenbloed gemengd met een druppel serum van dit konijn (test 1). Ook wordt een druppel bloed van het konijn gemengd met een druppel serum van het schaap (test 2).

Bij welke van deze testen treedt klontering van rode bloedcellen op?

1. Test 1
2. Test 2
3. Beide testen
4. Geen enkele test

Antistoffen in het bloed

Elke bloedgroep heeft de antistoffen in het bloed tegen de antigenen die hij/ zij zelf niet op de bloedcellen heeft.

Deze antistoffen worden vlak na de geboorte gevormd doordat zich in de darm bacteriën bevinden met antigenen die precies lijken op antigeen A en B.

Antistoffen in het bloed

Het afweersysteem van iemand met bloedgroep A herkent de antigenen op de bacteriën die lijken op antigeen A niet als lichaamsvreemd maar de antigenen die lijken op antigeen B wel. Dáár wordt dus een afweerreactie voor op gang gebracht en en wordt antiB gevormd.

Doel en begrippen 12.4

Je leert hoe welke bloedgroepen er zijn en wat de rhesusfactor is

bloedgroep, AB0-stelsel, bloedtransfusie, kruisproef, rhesusfactor, rhesusantigeen, antirhesus, rhesusbaby

HUISWERK

Maak de opdrachten 

12.4: 1 t/m 8