1.1 Machtige mannen in de Republiek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

Laptop inloggen via lessonup

Boek op tafel

Telefoon in zakkie of tas

https://www.nemokennislink.nl/publicaties/de-gouden-eeuw/

Wat gaan we doen vandaag?

• Lesdoelen
• Samen lezen: 1.1 Machtige mannen in de Republiek
  
• Aantekeningen
• Opdrachten 
• Afsluiting  
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat regenten zijn en hoe zij aan belangrijke banen kwamen.

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd.

• Je kunt beschrijven hoe er twee keer een conflict ontstond tussen de stadhouder en de raadspensionaris.
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat er gebeurde gedurende het Rampjaar van 1672 en welke gevolgen deze had.

• Je kunt verklaren waarom de gebroeders de Witt gelynched werden.
  

• Je kunt beschrijven hoe de moderne staatsinrichting van Nederland eruit ziet.
  

De Republiek

Tussen 1568 - 1648 was NL in oorlog met 

Spanje: de Tachtigjarige Oorlog

Tijdens deze oorlog was Willem van Oranje

en zijn zoon Maurits van Oranje de leider van het leger.

• 1588: De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

De gewesten

7 gewesten: 

Zeeland, Holland, Utrecht,

Gelderland, Overijsel,

Groningen, Friesland

• De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Regenten

• Het bestuur van de gewesten en steden in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden was in handen van regenten.

• Regenten zijn een kleine groep zeer rijke families
• Van elk gewest (provincie) stuurde regenten naar de Staten-Generaal.

Bestuur van de Republiek

De leider van de Staten-Generaal was de raadspensionaris (soort premier), die bestuurde de 7 gewesten. 

De leider van het leger was de stadhouder, die vooral in oorlogstijd erg belangrijk was. Dit was altijd iemand uit de familie Van Oranje-Nassau

Er was vaak een machtsstrijd tussen de raadspensionaris en de stadhouder!

Raadspensionaris

1. opperbevelhebber van het leger
2. hoofd van Staten-Generaal
3. benoemt regenten
4. bepaalt militair beleid

Stadhouder

1. opperbevelhebber van het leger
2. hoofd van Staten-Generaal
3. benoemt regenten
4. bepaalt militair beleid

In de Republiek:

1. Hadden de gewesten weinig te vertellen en was de Staten-Generaal erg machtig.
2. Nam de stadhouder alle belangrijke beslissingen en gaf de Staten-Generaal hem advies.
3. Waren de gewesten erg zelfstandig, maar namen ze ook beslissingen samen in de Staten-Generaal.
4. Werden alle belangrijke beslissingen in de vergaderingen van de gewesten genomen.

Van Oldenbarnevelt

vs

Prins Maurits

• Tussen 1609-1621 werd er niet gevochten (Twaalfjarig Bestand)
• Raadspensionaris van Oldenbarnevelt wilde daarom bezuinigen op het leger
• Stadhouder prins Maurits wilde dat niet en besloot Van Oldenbarnevelt te onthoofden
• Hierdoor kreeg de stadhouder de meeste macht in de Republiek

Eerste stadhouderloze tijdperk

1650 - 1672

• In 1650 overleed de stadhouder Willem II
• Met de Vrede van Münster (1648) wilde veel regenten geen stadhouder meer
• De macht was weer in handen van de raadspensionaris... Johan de Witt.

• In 1667 brak er een oorlog uit met de Engelsen, deze werd onder leiding van 

Michiel de Ruyter gewonnen door de Nederlanders.

film Michiel de Ruyter

Rampjaar 1672

• In 1672 werd opnieuw de Republiek aangevallen door de Engelsen, met hulp van de Fransen en de Duitsers. Het land werd dus vanaf drie kanten aangevallen.
• Hierdoor werd 1672 het Rampjaar genoemd.
• De broers Johan de Cornelis de Witt kregen de schuld en werden vermoord.
• Opnieuw werd een Oranje de stadhouder van de Republiek: Willem IV.

https://npo.nl/start/serie/de-gouden-eeuw/seizoen-1/het-begin-van-het-einde/afspelen

1:00 - 5:30

npo.nl

Opdrachten

Paragraaf 1,1: Machtige mannen in de Republiek

Lees eerst de teksten uit je LB!

Opdrachten: 2bd, 3, 5, 6, 7,
LB blz. 8 en 9
WB blz. 7 t/m 11

Klaar? Maak opdracht 10, 11 en 12.

Niet klaar? Huiswerk voor de volgende les!

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat regenten zijn en hoe zij aan belangrijke banen kwamen.

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek werd bestuurd.

• Je kunt beschrijven hoe er twee keer een conflict ontstond tussen de stadhouder en de raadspensionaris.
  

Afsluiting

Aan het eind van deze les:

• Je kunt uitleggen wat er gebeurde gedurende het Rampjaar van 1672 en welke gevolgen deze had.

• Je kunt verklaren waarom de gebroeders de Witt gelynched werden.
  

• Je kunt beschrijven hoe de moderne staatsinrichting van Nederland eruit ziet.
  

Fijne dag!

Welk antwoord is waar?

1. De raadspensionaris en de stadhouder waren allebei regenten
2. Ze waren allebei geen regenten
3. De stadhouder en de raadspensionaris waren de enige regenten
4. Alleen de raadspensionaris was regent

Waarom noemen we 1672 het rampjaar?

1. Engeland viel de Republiek binnen
2. De gebroeders de Witt werden vermoord door een mensenmassa
3. Duitsland viel de Republiek binnen
4. Frankrijk viel de Republiek binnen

Welk land was niet een betrokken bij het Rampjaar in 1672?

1. Duitsland
2. Engeland
3. Frankrijk
4. Spanje

Wat gebeurde er niet tijdens het rampjaar (1672)?

1. Oorlog met de Engelsen
2. Oorlog met de Fransen
3. De moord op de gebroeders De Witt
4. Het afzetten van de stadhouder