Werkwoordspelling voltooid + onvoltooid deelwoord

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Werkwoordspelling

Deze periode werken we aan werkwoordspelling.

Je hebt geleerd:

• de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd spellen
• de persoonsvorm van zwakke en sterke werkwoorden in de verleden tijd spellen 

Aan het einde van de les kun je:

• voltooide en onvoltooide deelwoorden spellen.

Kijk naar de onderstaande zinnen

• Ik heb brood gegeten.
  
• Piet heeft de pop gemaakt.
  
• Saskia heeft de fiets gemaakt.
• Jan is naar Enschede gegaan.

Voltooid deelwoord

• Als je wilt vertellen dat iets al gebeurd is, dan gebruik je een voltooid deelwoord in een zin.
  Voltooid betekent dat iets af is of al gebeurd is. 
• Maakt deel uit van het gezegde (dan staat er een vorm bij van hebben, zijn of worden).
  Het heeft dus altijd een ander werkwoord nodig. 

Voltooid deelwoord

Een voltooid deelwoord begint vaak met ge-

gelopen - gefietst - gemaakt

Een voltooid deelwoord kan ook met be- beginnen

betaald -  begroet - begraven

Een voltooid deelwoord kan ook met ver- beginnen
verrast - verteld - verhuisd

Zwakke werkwoorden: -t of -d ('t ex-Kofschip!)

Sterke werkwoorden: -t of -en

Voltooid Deelwoord

Een voltooid deelwoord kan ook met ont- beginnen

ontdekt - ontwaakt - ontvoerd

Een voltooid deelwoord kan ook met her- beginnen

herdenkt - herplaatst - hersteld

Zwakke werkwoorden: -t of -d ('t ex-Kofschip!)

Sterke werkwoorden: -t of -en

Voltooid deelwoord

Hoe maak ik een voltooid deelwoord?

• Zwak werkwoord? Dan eindigt het vd vaak op -d of -t!
• Gebruik de verlengproef om te horen of je een -t of een -d aan het eind moet schrijven. Je maakt het voltooid deelwoord met een t-klank langer met -e.
  -> gefietste, vertelde
• Gebruik 't Kofschiptaxietje: haal -en van het hele werkwoord af en kijk naar de laatste letter:

• Wél in 't ex-Kofschip? > +t
  
• Níet in 't ex-Kofschip? > +d
  

 Voltooid of onvoltooid deelwoord?

• Een onvoltooid deelwoord is een woord dat aangeeft dat iemand iets doet, terwijl hij tegelijkertijd ook iets anders aan het doen is.  
• Infinitief + d 

-> lachend, juichend, springend, mopperend, huilend.

• Is geen onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.

-> Ik wil juichend over de finishlijn gaan. 

Nu jij!

• Het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden eindigt op … of …

• Het voltooid deelwoord is onderdeel van het ..........................

• Wat betekent onvoltooid?

Even oefenen

Noteer de antwoorden in je schrift.

Wat is de juiste vorm van het voltooid deelwoord?

• Tijdens de demonstratie werd er een standbeeld in het water [gegooid / gegooit].
• Hij heeft zich wel twee keer achter zijn oren [gekrabt / gekrabd] voordat hij ja zei.
  
• Dit is de lekkerste vlaai die je ooit hebt [geproeft / geproefd]!
  

Aan de slag!

Wat? Lees de theorie + maak opdracht 1 t/m 4 van §10 p. 258-259

Hoe? Je mag kiezen, op je laptop of in je schrift

Hulp? BBB

Tijd? 20 minuten

Uitkomst? Lastige opdrachten bespreken we straks.

Klaar? Dan ga je zelfstandig nakijken. Wees kritisch, en check je fouten!

Ook klaar? Lees de theorie over deelwoorden als bijvoeglijk naamwoord en maak opdracht 6 en 7. 

Aan de slag!

Wat? Lees de theorie + maak opdracht 1, 2 en 5 van §10 p. 258-259

Hoe? Antwoorden noteer je in je schrift

Hulp? BBB

Tijd? 15 minuten

Uitkomst? Lastige opdrachten bespreken we straks

Klaar? Dan ga je zelfstandig nakijken. Wees kritisch, en check je fouten!

Ook klaar? Ga verder met §11, lees de theorie en maak opdracht 1 tot en met 5. 

(Ja, dit is volgende week huiswerk)

Check jezelf!

Je kunt nu: voltooide en onvoltooide deelwoorden spellen.

Noteer op de post-it:

1. Het onvoltooid deelwoord van het werkwoord: blozen.
2. Vul de zin aan:
   Het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden eindigt meestal op […].
3. Wat vond je vandaag lastig? En wat juist makkelijk? 

Werkwoordsvormen

- Infinitief (inf) --> zitten

- Persoonsvorm tegenwoordige tijd (PVTT) --> ik zit, hij zit, wij zitten

- Persoonsvorm verleden tijd (PVVT) --> zat, zaten

- Voltooid deelwoord (VD) --> gezeten

- Onvoltooid deelwoord (OD) --> zittend

- Bijvoeglijk naamwoord (BN) --> zittende jongen

LET OP: leer ook de afkortingen!

Werkwoordspelling voltooid + onvoltooid deelwoord

Welkom!

jeugdjournaal.nl

Werkwoordspelling

Deze periode werken we aan werkwoordspelling.

Je hebt geleerd:

• de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd spellen
• de persoonsvorm van zwakke en sterke werkwoorden in de verleden tijd spellen 
• voltooide en onvoltooide deelwoorden spellen.

Vandaag

Aan het einde van deze les kun je:

werkwoordsvormen en werkwoordstijden herkennen en gebruiken.

Planning:

-   Herhaling voltooid en onvoltooid deelwoorden

-   Uitleg werkwoordsvormen + opdrachten maken

Voltooid en onvoltooid deelwoord

Voltooid deelwoord

• Geeft vaak aan dat de handeling is afgelopen (voltooid).
• Maakt deel uit van het werkwoordelijk  gezegde.
• Komt voor met een vorm van hebben, zijn of worden.
• begint vaak met ge / be / ver en staat aan het einde van de zin.
• eindigt op een -t / -d  / -en

Ik heb gefietst.

Ik heb gisteravond samen met mijn vriendin gefietst.

Ik heb het bedacht.

Ik heb vorige week een goede oplosing bedacht.

Ik heb gezwommen.

Ik heb voor fight voor cancer gezwommen.

Voltooid en onvoltooid deelwoord

Hoe maak ik een voltooid deelwoord?

• Sterk werkwoord? Dan eindigt het vd vaak op -en!

• Zwemmen - Ik zwom - Ik heb gezwommen
  
• Schrijven - Ik schreef - Ik heb geschreven
  
• Zitten - Ik zat - Ik heb gezeten

Voltooid en onvoltooid deelwoord

Onvoltooid deelwoord

• Geeft aan dat de handeling nog bezig is (onvoltooid).
• Hoort niet bij het werkwoordelijk gezegde
• Infinitief + d
  
  Lachend   dansend  springend   zingend  lopend vragend slapend   mopperend    huilend  etc. 

Even checken..

Wat is het voltooid deelwoord van werken?

..................

Wat is het onvoltooid deelwoord van zitten?

..................

Wat is het voltooid deelwoord van zwemmen?

..................

Werkwoordsvormen

Je hebt geleerd dat een werkwoord verschillende vormen kan hebben en hoe je die verschillende werkwoordsvormen moet spellen. 

Een overzicht:

• infinitief (inf): fietsen
• persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt): fiets/fietst (ev), fietsen (mv)
  
• persoonsvorm verleden tijd (pvvt): fietste (ev), fietsten (mv)
  
• voltooid deelwoord (vd): gefietst
  
• onvoltooid deelwoord (od): fietsend
  

Werkwoordstijden

• onvoltooid tegenwoordige tijd (ott): Ella winkelt elke dag.
• onvoltooid verleden tijd (ovt): Ella winkelde zaterdag.
• voltooid tegenwoordige tijd (vtt): Ella is zaterdag gaan winkelen.
• voltooid verleden tijd (vvt): Ella was zaterdag gaan winkelen.

In de voltooide tijd is de persoonsvorm een vorm van het werkwoord hebben of zijn. Verderop in de zin staat dan vaak (maar niet altijd) een voltooid deelwoord.

Aan de slag!

Wat? Lees de theorie + maak opdracht 2, 3, 4 en 6 van §11 p. 260-261

Hoe? Je mag kiezen, op je laptop of in je schrift

Hulp? BBB

Tijd? 20 minuten

Uitkomst? Lastige opdrachten bespreken we straks.

Klaar? Dan ga je zelfstandig nakijken. Wees kritisch, en check je fouten!

Ook klaar? Bestudeer het werkwoordschema op p. 290 en oefen hiermee.

Ik zorg voor een oefentoets. 

hv1

Aan de slag!

Wat? Lees de theorie + maak opdracht 3, 4 en 5 van §11 p. 260-261

Hoe? Antwoorden noteer je in je schrift

Hulp? BBB

Tijd? 15 minuten

Uitkomst? Lastige opdrachten bespreken we straks

Klaar? Dan ga je zelfstandig nakijken. Wees kritisch, en check je fouten!

Ook klaar? Bestudeer het werkwoordschema op p. 290 en oefen hiermee.

Ik zorg voor een oefentoets. 

v1

Welkom!

jeugdjournaal.nl

Weet je 't nog..

Deze periode zijn we bezig met werkwoordspelling.

Week 1: je leerde de persoonsvorm in de tegenwoordige tijd spellen én leerde de persoonsvorm van zwakke werkwoorden in de verleden tijd spellen.

Week 2: je leerde de persoonsvorm in de verleden tijd van sterke werkwoorden spellen.

Week 3: je leerde voltooide en onvoltooide deelwoorden spellen en je leerde werkwoordsvormen en werkwoordstijden

Even checken

Je weet:

• hoe je werkwoorden in de tegenwoordige tijd spelt
• wat 't sexy fokschaap is en hoe je het gebruikt
• wat sterke en zwakke werkwoorden zijn
• wat een voltooid deelwoord is
• wat een onvoltooid deelwoord is

Persoonsvorm

De persoonsvorm kun je op drie manieren vinden in een zin:

1. De zin vragend maken

 

2. De tijd in de zin veranderen

3. Het aantal in de zin veranderen

Ik loop naar school. 

Loop ik naar school?

Ik liep naar school.

Wij liepen naar school. 

PVTT

ik : ik-vorm                                   zwem                    word

jij : ik-vorm + t                              zwemt                   wordt

hij/zij/het: ik-vorm + t                 zwemt                   wordt 

wij: infinitief                                 zwemmen             worden

jullie: infinitief                              zwemmen             worden

zij: infinitief                                  zwemmen              worden

Voorbeeld:

De jongen loopt naar school.

Vandaag gebeurt er iets leuks.

Anna heeft prachtige ogen.

Mijn oma wordt morgen 80 jaar.

Het zijn allemaal werkwoorden in de tegenwoordige tijd. 

PVVT (zwakke werkwoorden)

De persoonsvorm in de verleden tijd van zwakke werkwoorden schrijf je zo:

ik-vorm tt + de of te, stuiterde, fietste -> enkelvoud

ik-vorm tt + den of ten, stuiterden, fietsten -> meervoud

Om te bepalen of je de(n) of te(n) achter de ik-vorm schrijft gebruik je 

't sexy-fokschaap. Dus alleen in de verleden tijd én bij zwakke werkwoorden!

ik rust - rust - ik rustte                                wij rusten - rust - wij rustten

pvvt - sterke werkwoorden 

Sterke werkwoorden:

Die veranderen van klank en je schrijft ze zoals je ze hoort.

Voorbeeld:

Ik zwom in de zee.

Zij sloten de deur. 

Voltooid en onvoltooid deelwoord

• Het voltooid deelwoord geeft aan dat een handeling is afgerond (= voltooid).
  Hij heeft een frikandel gegeten.

• Het onvoltooid deelwoord geeft aan dat een handeling aan de gang is
  (= onvoltooid). 
  Fluitend gaat hij door het leven.

• Het voltooid deelwoord van sterke werkwoorden eindigt meestal op en.
  Bij de inbraak op school werden laptops gestolen.

• Het voltooid deelwoord van zwakke werkwoorden eindigt op d of t.
  De juiste letter bepaal je net als bij de verleden tijd met ’t sexy fokschaap.
  Kijk naar de letter die in de infinitief voor de uitgang -en staat:
  Jet heeft de belangrijkste zinnen onderstreept.
  

Werkwoordsvormen

• Infinitief (inf) -> zitten
  
• Persoonsvorm tegenwoordige tijd (pvtt)
  -> ik zit, hij zit, wij zitten
• Persoonsvorm verleden tijd (pvvt) -> zat, zaten
• Voltooid deelwoord (vd) -> gezeten
• Onvoltooid deelwoord (od) -> zittend

Werkwoordstijden

• Onvoltooid tegenwoordige tijd (ott): Iris loopt naar school.
  
• Onvoltooid verleden tijd (ovt): Iris liep naar school.
• Voltooid tegenwoordige tijd (vtt): Iris is naar school gelopen.
• Voltooid verleden tijd (vvt): Iris was naar school gelopen.

Even checken..

In welke tijd zijn deze zinnen geschreven?

• Ahmed woonde tot zijn twaalfde jaar in Marokko.
• Ik ben nog nooit zo gelukkig geweest!
• De dief was al gevlucht toen de politie arriveerde.

ovt

vtt

vvt

Aan de slag!

Wat? Je maakt de mixopdrachten (cursus 7 spelling)

Hoe? Op de laptop

Hulp? Schema werkwoordspelling op p. 290

Tijd? 30 minuten

Uitkomst? Je kunt straks vragen stellen over de opdrachten.

Klaar? Leer de theorie voor de toets.