AFP DA1V les 1.3.3 Oogheelkunde

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

 AFP: Oogheelkunde

DA1V

Periode 3

Les 3

2023-2024

Programma

Welkom + Osiris

Vragen n.a.v. de vorige les: (slaapapneu) 

Theorie

Afsluiten + huiswerk

Functie van het oog

FUNCTIE: Opvangen van lichtprikkels en deze via impulsen via nervus opticus naar de sensibele visuele schors (achterhoofdskwab) sturen zodat je kan zien.

 

Het oog ligt in orbitae (oogkassen) diameter van 2,5 cm – zitten vast met oogspieren

Met deze spieren en zenuwen kunnen we onze ogen richten, volgen en van het ene naar andere punt kijken

De gezichtsscherpte – normaal 1,0 of hoger

De contrastgevoeligheid – verschil en intensiteit van kleur

De mate van verstrooiing van het licht, bijvoorbeeld in het donker zien – tegemoet komend verkeer (lampen)

Het zien wordt bepaald door:

• De gezichtsscherpte – normaal 1,0 of hoger
  
• De contrastgevoeligheid – verschil en intensiteit van kleur
  
• De mate van verstrooiing van het licht, bijvoorbeeld in het donker zien – tegemoet komend verkeer (lampen)
  

Oogwand bestaat uit 3 lagen

De Wand van oogbol bestaat uit 3 lagen;

Van buiten naar binnen:

1: Harde oogvlies (sclera) gaat over in hoornvlies (cornea) - bindvlies (conjuctiva) bevindt zich aan binnenkant van de oogleden

Functie:

 stevigheid en bescherming van het oog

 aanhechtplaats van spieren

2: Vaatvlies (uvea of choroidea) = 

rijk aan bloedvaten ( voorzijde gaat over in iris)

Functie: oog van voeding voorzien

3: Netvlies (retina) Functie: hierdoor kan je kleuren zien bestaat uit pigmentblad en zintuigblad

Sclera (harde oogvlies)

1: Harde oogvlies (sclera) gaat middenvoor over in hoornvlies (cornea) -

Het harde oogvlies wordt bedekt met een bindvlies (conjuctiva), conjunctiva bevindt zich ook aan binnenkant van de oogleden

Functie sclera:

 stevigheid en bescherming van het oog

 aanhechtplaats van spieren

UVEA of CHOROIDEA=VAATVLIES

2: Vaatvlies (uvea of choroidea) = rijk aan bloedvaten ( voorzijde gaat over in iris)

Functie: oog van voeding voorzien

RETINA (NETVLIES)

3: Netvlies (retina)

Functie: bestaat uit receptoren (sensor-gevoel) om het licht op te vangen. De receptoren zijn staafjes en kegeltjes.

We onderscheiden verder de

- gele vlek (macula): ‘het kegeltjes rijk’

- blinde vlek (papil): overgang netvlies in oogzenuw

STAAFJES EN KEGELTJES

Staafjes: beweging en zwart-wit ->

Meerdere staafjes zijn verbonden

met 1 zenuwcel

Kegeltjes: kleur en details ->

Elk kegeltje is verbonden met

1 zenuwcel -> daardoor scherpe

waarneming

MACULA

In de macula (gele vlek, recht achter de pupil) liggen veel kegeltjes

Kegeltjes zijn nodig om scherp te zien

en kleuren waar te nemen 

PAPIL

De overgang van het netvlies (retina) in oogzenuw (nervus opticus).

Met deze plek kan je niets zien omdat er geen staafjes of kegeltjes liggen, de blinde vlek 

LENS

De lens ligt achter de iris. En zorgt net als het hoornvlies voor breking van het licht. Hierdoor kan een scherp beeld op het netvlies komen.

De les kan boller of platter worden om het licht goed te breken, dit heet accommoderen.

GLASVOCHT

Achter de lens is een ruimte gevuld met glasvocht dit is het glasachtig lichaam.

Het glasvocht geeft vorm aan het oog van binnenuit en drukt het netvlies tegen het vaatvlies aan.

OOGKAMERS

Voor de lens zijn 2 oogkamers (de voorste en de achterste). Vanuit de achterste oogkamer gaat kamervocht door de pupil hen naar de voorste oogkamer. Vanaf daar wordt het via een afvoerkanaal afgevoerd.

   

OOGKAMERS (2)

 Deze 2 oogkamers worden van elkaar gescheiden door de iris

Voorste oogkamer bevindt zich tussen het hoornvlies (cornea) en het regenboogvlies (iris)

Achterste oogkamer bevindt zich tussen het regenboogvlies en de lens

Beide gevuld met transparant kamervocht -> gemaakt door het straallichaam in de achterste oogkamer -> door pupil naar de voorste oogkamer -> kamervocht wordt afgevoerd via het kanaal van Schlemm -> bloedsomloop in

Bovenstaande moet je begrijpen om straks de aandoening glaucoom te begrijpen.

EVEN IN BEELD

AANDOENINGEN

Conjunctivitis

Keratitis

Uveitis

Glaucoom

Cataract

Maculadegeneratie

Retinopathie

Ablatio retinae

Presbyopie

CONJUCTIVITIS = BINDVLIESONSTEKING VAN HET OOG

Wat is conjunctivitis?

Conjunctivitis is de medische term voor een bindvliesontsteking van het oog. Het is de meest

voorkomende oorzaak van een rood oog.

Het bindvlies (conjunctiva) van het oog is een dunne laag slijmvlies dat veel fijne bloedvaatjes bevat.

Het bedekt het wit van het oog. Bij irritatie zetten deze vaatjes uit, waardoor het oog rood wordt.

Conjuctivitis = bindvliesontseking van het oog --> symptomen?

1. bacteriële conjunctivitis

2. virale conjunctivitis

3. allergische conjunctivitis

Behandeling: contactlenzen uit, regelmatig oogdruppels kunnen oog reinigen, bij hevige klachten kan antibiotica worden gebruikt.

Oorzaken

De meest voorkomende oorzaak is een virus of een bacterie. Ook een allergie, droge ogen of

irriterende stoffen in de omgeving kunnen een rood oog veroorzaken.

(bacterie; oog make-up, lenzen)

Verschijnselen

Het aangedane oog is rood, geeft een afscheiding maar is meestal niet of weinig pijnlijk.

1. Een bacteriële conjunctivitis geeft een geelgroene afscheiding (pus).

2. De meeste virale infecties van de conjunctiva veroorzaken slijmvorming en waterige afscheiding. Volgt vaak op een verkoudheid, berucht is adenovirus, nogal besmettelijk en kan kleine epidemie veroorzaken

3. De allergische conjunctivitis geeft vaak jeuk en waterige afscheiding en wisselend matige tot hevige roodheid. Klachten duren vaak langer of komen vaker terug afhankelijk van blootstelling aan allergeen.

Keratitis = ontsteking van de cornea

Pijnlijk omdat hoornvlies heel gevoelig is

Symptomen:

- gezichtsvermogen neemt af

- patiënt is lichtschuw

- ogen tranen en zijn rood

-bij lassen/sneeuw pas klachten na een paar uur

Oorzaak:

- herpes simplex

-sneeuw/lassen

Verwijzing oogarts: indien klachten niet binnen enkele dagen verminderen en uiteindelijk verdwijnen. Of optreden van veel pijn of afname gezichtsvermogen.

cornea=hoornvlies

Uveitis = ontsteking van het vaatvlies in het oog

Uveitis wordt gebruikt als een verzamelnaam voor inwendige oogontstekingen.

Symptomen:

- vermindering van het gezichtsvermogen

- wazig zien

- zwarte vlekjes of slierten in het beeld

- (soms) licht niet goed verdragen

- recidiveert vaak

Oorzaak: infectieziekte/auto-immuunziekte: reumatoide artritis

Kan heel plotseling optreden of geleidelijk en in één of beide ogen of afwisselend

De oorzaak van uveitis is vaak onbekend, maar is soms een onderdeel van een algemeen ziekteproces: de oogontsteking is dan een onderdeel van de ontsteking in het lichaam. Om deze

reden kan de oogarts u verwijzen naar een andere specialist voor verder onderzoek..

Uveitis‐patiënten klagen vaak over een vermindering van het gezichtsvermogen van één of beide

ogen. Ze zien wazig, hebben last van zwarte vlekjes of slierten in het beeld. Een aantal patiënten kan

het licht niet goed verdragen. Uveitis kan heel plotseling beginnen met een pijnlijk, rood oog of met

geleidelijk waziger zien. Het kan in één oog voorkomen of afwisselend in één van beide ogen, of in

beide ogen tegelijkertijd.

Filmpje uveitis

Glaucoom = verhoogde oogboldruk

Chronisch:

-Afvoer van oogvocht slibt in de loop van de jaren dicht –> er wordt meer kamervocht gemaakt dan afgevoerd

-Geen klachten

-Oogboldrukmeting niet voldoende want oogzenuw kan beschadigd zijn-> gezichtsveld wordt steeds kleiner -> gezichtsveld onderzoek (perimetrie)

-Behandelen met oogdruppels die de druk verlaagd, soms laseren, kan erfelijk zijn, controle vanaf 40 jaar

Glaucoom

Kamervocht wordt in het oog gemaakt, stroomt door de pupil in de ruimte achter het hoornvlies, en wordt afgevoerd naar het bloed

Acuut:

• De afvoer van kamervocht stopt plotseling
  
• Druk neemt in korte tijd fors toe
  
• Acuut veel pijn
  
• Oog is rood en kan vast/ hard aanvoelen
  
• Kan misselijk en braken
  

SPOEDGEVAL -> kans op blindheid!

Cataract = staar

Vertroebeling van de lens

Oorzaken:

- meestal veroudering

- diabetes mellitus

- aangeboren, erfelijke ziekte, syndroom

Cataract

Symptomen:

- gezichtsvermogen neemt langzaam af

- fel licht wordt door de troebeling verstrooid, het kaatst als het ware alle kant op, hierdoor raakt patiënt verblind

Zonnebril, rug naar het raam (zoals jezelf doet bij felle zon en vieze ruiten)

Fundoscopie

OK: cataractextractie: kunstlens pok -> oude lens wordt kapot getrild + weggezogen

(kan retinopathie of maculadegeneratie niet verhelpen!)

Cataract 

Behandeling:

Patiënt kan zich vaak nog lange tijd redden met hulpmiddelen

Uiteindelijk kan patiënt kiezen voor operatie:

Maculadegeneratie

• Macula = gele vlek
  
• Bevatten alleen kegeltjes en geen staafjes
  
• Om scherp te kunnen zien en kleuren waar te nemen
  
• Beschadiging of achteruitgang betekent minder goed zien
  
• Complicatie DM, erfelijk, trauma, veroudering
  
• Problemen bij autorijden, tv, breien etc.  steeds minder goed zien

Droog en Nat

Droge vorm

Cellen in de gele vlek sterven af

Langzaam

Komt het meeste voor

Geen enkele behandeling aangetoond dat het helpt

Droge vorm kan over gaan in natte vorm -> snel melden -> behandeling natte maculadegeneratie

Natte vorm

Er ontstaan kleine bloedvaatjes in de gele vlek

Daar lekt vocht of bloed uit

Patiënt ziet centraal in het gezichtsveld vervormingen

Kan snel slechter gaan

Medicatie/laseren om verder achteruitgang te voorkomen  injectie in het oog/bloedbaan i.c.m. laseren

Droge vorm kan over gaan in natte vorm -> snel melden

Retinopathie

Diabetische en hypertensieve/artherosclerotische retinopathie

Diabetische: meest voorkomende moeilijk behandelbare blindheid -> beschadiging netvlies wat kan leiden tot blindheid

-DM

-vochtophoping – uitgezette bloedvaatjes – exsudaten (vocht naar buiten gelekt) – bloedingen -> Later bloedvaatjes dicht -> te weinig zuurstof -> ischemie (tekort aan bloed en zuurstof)

-Klachten treden laat op -> Regelmatig controle oogarts/fundusfoto -> laseren -> geen nieuwe bloedvaatjes meer -> ischemische gebieden worden vernietigd ->Totale blindheid wordt voorkomen

Hypertensieve/artherosclerotische retinopathie

• Langdurige hypertensie -> nadelige gevolgen bloedvaten, ook in netvlies!
  
• Door hoge druk en de atherosclerose als gevolg van de hypertensie
  
• Gaat langzaam
  
• Fundoscopie/spleetlamponderzoek
  
• Bij klachten al te laat
  
• Hypertensie etc. preventief behandelen
  

Ablatio retinae

• Netvliesloslating
  
•  Lichtflitsen -> door trek aan de zenuwcellen
  
•  Soort gordijn/schaduw
  
• Als gele vlek loslaat -> zeer snel afname gezichtsveld
  

 z.s.m. operatie

Presbyopie

• Leesbril!
  
• Normaal: lichtstralen moeten precies op de gele vlek in netvlies vallen -> accommoderen (boller/afvlakken ooglenzen)
  
• Op> 45 jaar neemt accommoderen af -> Ooglenzen worden stugger -> Veranderen van vorm
  

Boek verder van je af -> + glazen buigen lichtstralen extra af -> dichtbij scherper zien

Hypermetropie

• Leesbril eerder nodig
  
• Verziend -> van dichtbij zie je minder goed -> accommoderen schiet tekort
  

Myopie

• van dichtbij zie je wel goed
  
• accommoderen is minder snel nodig
  
• ouderdomsverziendheid treedt niet op
  
•  stugger worden van lenzen maakt dat de bijziendheid afneemt
  
• Op latere leeftijd juist beter zien zonder bril/minder sterke bril -> de lenzen worden stugger -> bijziendheid neemt af.
  

Vragen?!

Huiswerk

• Vragen m.b.t. toetsstof, zie Cumlaude
  
• Geneesmiddelenkennis hoofdstuk 15
  
• Volgende keer oefentoets en deze bespreken.
  

Vragen  voor dinsdag 26 maart 2024 mailen naar: [e-mail]