H5 - T5: BS1 Gaswisseling volledig

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Herhaling thema 4 transport

BS1: Gaswisseling 

H5

Thema 5

Gaswisseling en uitscheiding

Een zuurstofmolecuul wordt opgenomen in het bloed in een longblaasje. Via de kortste weg wordt dit molecuul naar de lever vervoert om te worden verbrand. Noteer de bloedvaten en holten van het hart in de juiste volgorde die dit molecuul passeert.

Welke bloedcomponent doet wat? Sleep de functie naar het bijbehorende component.

rode bloedcel

witte bloedcel

bloedplaatje

bloedplasma

betrokken bij bloedstolling

betrokken bij zuurstoftransport

betrokken bij afweerreacties

oplosmiddel voor stoffen

Bij hartfalen is er sprake van het feit dat het hart minder krachting pompt. Het hartminuutvolume neemt dan af.

Leg uit waardoor een patient met hartfalen kortademig kan zijn na het traplopen.

Voor een nauwkeurige bepaling van de zuurstofspanning in het bloed wordt er met een dunne naald wat bloed afgenomen uit een bloedvat.

Uit welk soort bloedvat wordt er voor deze bepaling wat bloed afgenomen?

1. slagader
2. haarvat
3. ader

Hieronder twee opmerkingen. Welke is/zijn juist?

1- Vissen hebben een enkele bloedsomloop
2- Insecten hebben een dubbele bloedsomloop

1. 1 = juist 2 = juist
2. 1 = juist 2 = onjuist
3. 1 = onjuist 2 = juist
4. 1 = onjuist 2 = onuist

Leerdoelen

1. Je kan omschrijven wat gaswisseling is en welke gassen er worden uitgewisseld in organismen
2. Je kunt beschrijven hoe het ademhalingsstelsel is opgebouwd en welke functies de onderdelen hebben
3. Je kunt beschrijven welke aanpassingen de longen hebben om gaswisseling optimaal te laten plaatsvinden
4. Je kunt beschrijven welke aanpassingen bladeren hebben om gaswisseling optimaal te laten plaatsvinden

De luchtpijp wordt aangegeven met nummer...?

1. 1
2. 2
3. 7
4. 9

Iemand ademt normaal door zijn neus. Noteer de nummers van de bovenste luchtwegen waar de lucht doorheen stroomt

Hoe komt lucht in je longen?

1. Eerst komt de lucht in je neusholte of mondholte.
   
2. Via de keelholte komt de lucht in je luchtpijp. In de wand van de luchtpijp zitten ringen kraakbeen.
   
3. De luchtpijp splitst zich in twee luchtpijptakken, de bronchiën.
   
4. In de longen verdeelt elke bronchie zich in kleinere buisjes, de bronchiolen (= luchtpijptakjes).
   
5. Aan het einde van de luchtpijptakjes zitten de longblaasjes (= alveoli).

De luchtpijp vertakt in bronchiën

Bronchien vertakken in luchtpijptakjes

Luchtpijptakjes monden uit in longblaasjes.

Per long ongeveer 850 miljoen longblaasjes

Het feit dat er 1.700 miljoen longblaasjes zijn is een voorbeeld van...

1. lengtevergroting
2. breedtevergroting
3. oppervlaktevergroting
4. omzetvergroting

No worries: er is ruimte genoeg voor dat staafje

Wat zijn voordelen van het inademen via de neus? LET OP: er zijn meerdere antwoorden goed.

1. lucht wordt beter voorverwarmd
2. lucht wordt bevochtigd
3. microorganismen blijven plakken aan slijm
4. stofdeeltjes worden door neusharen uit de lucht gefilterd

Neusslijmvlies met trilhaarepitheel

Slijmlaag houden stoffen vast. Trilharen bewegen stoffen naar buiten.

In het neusslijmvlies vinden we ook de reukzintuigen.

Totaal gaswisselingsoppervlak 75 m2

Gaswisseling vindt plaats in de longblaasjes (alveoli)

Gaswisseling gebeurt door middel van DIFFUSIE

(dus van hoog naar laag)

O

Bij gaswisseling in de long gaat:

1. - O2 het bloed in - CO2 het bloed uit
2. - O2 het bloed uit - CO2 het bloed in

Waar is de zuurstofspanning het hoogst?

1. in het longblaasje
2. in het haarvat dat de long inkomt

hemoglobine

Hb

oxyhemoglobine

HbO2

In de longhaarvaten wordt O2 gebonden aan hemoglobine.

Oxyhemoglobine ontstaat in een zuurstofrijke omgeving

In de weefsels is de zuurstofspanning laag. Oxyhemoglobine laat zuurstof los

Dit zuurstof diffundeert de weefsels in. 

Transport CO₂

• Longhaarvaten opgeloste CO₂ vanuit bloedplasma naar alveolaire vocht.
• Hemoglobine gebonden CO₂ en H⁺ komt vrij.
• HCO₃^- vanuit bloedplasma naar rode bloedcellen, vormt H₂CO₃ met H⁺ , wordt door koolzuuranhydrase meteen gesplitst in CO₂ en H₂0.

O₂ bindt aan hemoglobine

HbO₂ = oxyhemoglobine

CO₂  wordt H⁺ en HCO₃^-

H⁺ bindt aan hemoglobine

HCO₃^- in bloedplasma

Hb laat O₂ los

Transport O₂

Diffusie van gassen

Doordat zuurstof vooral bindt aan Hb, blijft er altijd een concentratieverschil tussen het  vocht van de longblaasjes en het bloedplasma.

Dit is voordeling voor de diffusie!

Partiële druk: pO₂ en pCO2 

0% Hb

100% HbO2

100% Hb

0% HbO2

Een klein beetje zuurstof lost op in bloedplasma, het grootste deel wordt geboden aan hemoglobine (Hb) in de rode bloedcellen.

Bij meer CO₂ wordt makkelijker zuurstof afgegeven bij dezelfde zuurstofdruk.

Bohr-effect = hogere afgifte O₂ door oxyHb vanwege hogere temperatuur of pCO2

Wet van Fick

BINAS 83A

Wet van Fick: n=D*A*(Δc/Δx)

Hoe groter het diffusieoppervlak, de diffusiecoëfficiënt en het concentratieverschil hoe groter de diffusiesnelheid.

Hoe groter de diffusieafstand hoe kleiner de diffusiesnelheid.

Bij deze patienten dient men zuurstof toe via een slangetje in of kapje op de neus. DIt lijkt de klachten wat te verlichten.
Leg uit hoe het toedienen van zuurstof de klachten van benauwdheid bij COVID-19 patienten kan voorkomen. Maak in je uitleg gebruik van een factor uit de wet van Fick.

In ernstige gevallen van een COVID-19 een longontsteking veroorzaken waarbij veel slijm en ontstekingsvocht in de longblaasjes ophoopt.
Deze patienten krijgen het heel benauwd.
Welke factor uit de wet van Fick wordt als gevolg van de bovenstaande informatie negatief beinvloed?
Leg uit waardoor dit benauwdheid als gevolg heeft.

Hb + O2 -> HbO2

Dit proces vindt plaats in de/het ...

1. longen
2. weefsels van overige organen
3. hart

Hemoglobine bevindt zich in de/het...

1. witte bloedcellen
2. bloedplaatjes
3. rode bloedcellen
4. bloedplasma

Bestudeer de afbeelding.

Wat is waar?

1. Een hogere temperatuur leidt tot een betere verzadiging van Hb
2. Een lagere pH leidt tot een betere verzadiging van Hb
3. Als de temperatuur stijgt, kan er minder O2 binden aan Hb
4. Als er minder O2 bindt aan Hb, dan daalt de temperatuur

Huiswerk voor de volgende les

1. Je hebt op bvj online de volgende opgaven gemaakt: 1 t/m 6 (van basisstof 1 uit thema 5)

Gaswisseling bij planten

O2 het blad UIT

CO2 het blad IN

Huidmondjes reguleren gaswisseling.

Overdag = open

's Nachts = dicht

Watertekort?

Sluitcellen raken geplasmolyseerd: huidmondjes sluiten

bij turgor: huidmondjes open

Voor welke twee processen is water hoofdzakelijk nodig

1. fotosynthese en dissimiatie
2. dissimilatie en opwaartse sapstroom
3. opwaartse sapstroom en fotosynthese

Geef twee voorbeelden van aanpassingen die planten kunnen hebben om de diffusiesnelheid to hoog mogelijk te krijgen.

Maak eventueel gebruik van de wet van Fick

Basisstof 2: Longventilatie

Longen zijn net ballonnen.

Zelf halen ze geen adem

Je hebt spieren nodig om adem te kunnen halen.

Basisstof 2: Longventilatie

Uit de wet van Fick blijkt dat een groot concentratieverschil nodig is voor een optimale diffusiesnelheid.

Zuurstofspanning in de longblaasjes moet hoog blijven

CO2-spanning in de longblaasjes moet laag blijven

Om deze reden moet er worden geventileerd

Je haalt adem.

Welke spieren zijn nodig voor ademhaling?

Je ademt in als je ...

1. middenrif omhoog gaat en daarmee je borstkas groter wordt
2. je buitenste tussenribspieren je borstklas kleiner maken
3. middenrif omlaag gaat en je daarmee een onderdruk in je longen creëert
4. je binnenste tussenribspieren je borstkas groter maken en daarmee een overdruk in je longen creëert

Bekijk de afbeelding.

De borstkas wordt groter als je deze omhoog beweeg.
Tussen welke twee aanhechtingsplaatsen zal bij aanspanning van de spieren de borstkas omhoog gaan?

1. Tussen R en S
2. Tussen R en P
3. Tussen Q en P
4. Tussen Q en S

Leg uit waarom iemand met een ingeklapte long bij minimale inspanning kortademig zal worden

Wat gebeurt er het volume in je longen als je rustig of juist diep inademt?

BINAS 83-B

1

5

6

7

Vitale capaciteit

Ademvolume

Restvolume

Longvolume

Leerdoelen

1. Je kan omschrijven wat gaswisseling is en welke gassen er worden uitgewisseld in organismen
2. Je kunt beschrijven hoe het ademhalingsstelsel is opgebouwd en welke functies de onderdelen hebben
3. Je kunt beschrijven welke aanpassingen de longen hebben om gaswisseling optimaal te laten plaatsvinden
4. Je kunt beschrijven welke aanpassingen bladeren hebben om gaswisseling optimaal te laten plaatsvinden
5. Je kunt omschrijven welke rol ademhaling en ventilatie spelen bij optimale gaswisseling