5.2 Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H5.2: Ontwikkeling van de verzorgingsstaat

Lessonup.app/code

wat hoort er niet bij het maatschappelijke middenveld?

1. greenpeace
2. overheid
3. consumentenbond
4. vakbonden

Voorbeelden van sociale grondrechten zijn:

1. Recht op gelijke behandeling en recht op onderwijs.
2. Recht om te zeggen wat je wilt en recht op werkgelegenheid.
3. Recht op privacy en recht op gelijke behandeling.
4. Recht op onderwijs en recht op werkgelegenheid.

Begin van de verzorgingsstaat

1e helft 19e eeuw: vrijemarktprincipe
(de overheid bemoeit zich niet met de economie)

Zwakkeren werden geholpen door de kerk, liefdadigheid of rijken

Nachtwakerstaat:

Een staat waarin de overheid zich beperkt tot het zorgen voor veiligheid en bescherming van de burgers en het handhaven van de rechtsorde

In een nachtwakersstaat.....

1. .... doet de overheid niet veel meer dan handhaving van de rechtsorde
2. ... beperkt de overheid zich tot het sturen van de vrije markt economie
3. ... is de overheid zeer alert op misstanden in de samenleving
4. ... hebben alleen rijke mensen wettelijk recht op zorg

Keerzijden vrijemarkteconomie

• De lonen waren ontzettend laag: diepe armoede
• Mensen moesten vaak 16 uur per dag werken, ook op zaterdag.
• Arbeiders woonden dicht op elkaar, in slechte huizen: zonder schoon drinkwater en riolering.
• Kinderen werkten vanaf jonge leeftijd al mee.
  

Overgangsperiode

Werknemers gingen zich verenigen in vakbonden

=> Organisaties die de gezamenlijke en individuele belangen van werknemers behartigen. 

• Hogere lonen
• kortere werkdagen
• Betere arbeidsomstandigheden
• Verbod op kinderarbeid

Eerste sociale wetten

(overgangsperiode)

• De Armenwet (1854)
• De wet tegen kinderarbeid (1874): het Kinderwetje van Van Houten 
• De Veiligheidswet (1895)
• De Leerplicht, Ongevallenwet en Woningwet (1901)
  
• De Invaliditeitswet (1913)
• De Arbeidswet (1919)
• Ziektewet (1930)
• Kinderbijslagwet (1941)

Opbouw verzorgingsstaat

20e eeuw: groeiende behoefte aan collectieve goederen & diensten:

• goede scholing
• wegennet
• waterleidingen en een elektriciteitsnetwerk
• riolering en vuilnisophaaldiensten

Na de Tweede Wereldoorlog ontstaan gemengde markteconomie

(AOW) 

Verzorgingsstaat steeds duurder

Verzorgingsstaat steeds duurder

Na de jaren 90 kwamen er meer aanpassingen

 1. Mensen kregen minder snel een uitkering

2. meer controle op fraude

3. plichten bij sociale zekerheid

--> Participatiesamenleving (Mark Rutte 2013) --> samenleving waarin mensen meer verantwoordelijkheid nemen voor hun eigen leven en omgeving

 participatiewet: zoveel mogelijk mensen aan een baan helpen

Verschillende visies op verzorgingsstaat

• Liberale visie: een terughoudende rol van de overheid. Meer verantwoordelijkheid voor de burger. (VVD)

• Sociaaldemocratische visie: sturende rol van de overheid: uitgebreid stelsel van zorg en uitkeringen. Verminderen sociale ongelijkheid dmv progressief belastingstelsel (D66)

• Christendemocraten: aanvullende rol van de overheid. Nadruk op werknemers/gevers organisaties, sportclubs en vrijwilligers. Bijv. mantelzorg

wat is de chronologische volgorde van ons sociaal zekerheidsstelsel?

1. participatiestaat-nachtwakerstaat-verzorgingsstaat
2. verzorgingsstaat-participatiestaat-nachtwakerstaat
3. nachtwakerstaat-participatiestaat-verzorgingsstaat
4. nachtwakerstaat-verzorgingsstaat-participatiestaat

Direct na de Tweede Wereldoorlog hadden we in NL...

1. ... een nachtwakersstaat
2. ... een gemengde markteconomie
3. ... sociale grondrechten in de Grondwet
4. ... een participatie-samenleving

Nu

maken opdr. 8 (p.151)

Daarna de andere opdrachten ook

Uitwerking