Bs. 1 Fenotype en Genotype

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Bs. 1 Fenotype en Genotype

Deze les

Leerdoelen

Theorie

Werkblad

Leerdoelen

1. Je kunt beschrijven wat het fenotype en genotype van een organisme is en uitleggen hoe het fenotype tot stand komt

2. Je kunt de verschillen tussen autosomen en geslachtschromosomen benoemen

3. Je kunt omschrijven hoe de DNA-sequentie en de genexpressie erfelijke eigenschappen kunnen bepalen.

Fenotype

Alle waarneembare eigenschappen van een individu

Fenotype

Alle waarneembare eigenschappen van een individu

Haarkleur, oogkleur, geur, bloedgroep, kleurenblindheid

wel of geen diabetes etc

Genotype

Alle erfelijke eigenschappen van een individu

Dit ligt op de chromosomen

Genotype

Alle erfelijke eigenschappen van een individu

Dit ligt op de chromosomen

Genotype wordt bepaald op moment van bevruchting

Chromosomen

Celkern - lichaamscel

22 paar autosomen 

1 paar geslachtschromosomen

XX of XY

 

Hoe zit het bij geslachtscel?

Chromosomen

Celkern - lichaamscel

22 paar autosomen 

1 paar geslachtschromosomen

XX of XY

 

Celkern - geslachtscel

22 enkele autosomen + 1 enkele geslachtschrosoom

Chromosomen

Chromosomenpaar

1 van moeder en 1 van vader

Homologe chromosomen

- gelijk in lengte en vorm

Maar niet identiek! Niet dezelfde erfelijke informatie

DNA

In de celkern en mitochondriën

Planten, dieren en schimmels

Bij planten ook in chloroplasten

Genoom

- Alle DNA moleculen in een cel

Gen

Deel van chromosoom dat informatie bevat voor  erfelijke eigenschap(pen)

Vaak meerdere genen nodig voor een eigenschap

DNA

Nucleotide

- Fosfaatgroep

- Monosacharide (suiker)

- Stikstofbase (A, T, G of C)

Adenine - Thymine

Cytosine - Guanine

Eigenschappen

Bepaald door genen

Eigenschap/gen voor haarkleur

Welke variaties zijn er?

Eigenschappen

Bepaald door genen

Eigenschap/gen voor haarkleur

Welke variaties zijn er?

Allel - variatie van een gen

Gen

Chromosomen bevatten veel genen

Gen

- Specifiek stukje DNA dat voor een eigenschap staat

Gen

DNA-sequentie

- Code voor een bepaalde eigenschap

- Specifieke volgorde van de nucleotide

Allel

Variatie van een gen

-->

Variatie in de nucleotidevolgorde van een gen

Fenotype bepaald door genotype en milieufactoren

Modificatie

Moeder rookt tijdens de zwangerschap

kind heeft daarom een groei achterstand

Fenotype of genotype?

Alleen fenotype

Aangeboren afwijking/

aangeboren aandoening

Zelf aan de slag

Thema 3

Maken opdrachten 1 t/m 12