Paragraaf 2.1 - Het skelet

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

2.1 Het skelet

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt de functies van het menselijk skelet noemen
• Je kunt de botten van het menselijk skelet noemen

2.1 Het skelet

Waarvoor dient het skelet?

• Stevigheid > door het skelet kun je rechtop staan en zitten
• Vorm > je schedel geeft bijvoorbeeld vorm aan je hoofd
• Bescherming > je borstkas beschermt tere organen zoals
  je hart en longen
  - je schedel beschermt je hersenen
• Beweging > aan botten zitten spieren vast
  - dankzij je botten, spieren en gewrichten kun je bewegen

2.1 Het skelet

Waaruit bestaat het skelet?

• Schedel > Alle botten in het hoofd
  
  
• Wervelkolom > Ruggenwervels, heiligbeen en staartbeen
  
  
• Borstkas > Borstwervels, ribben en borstbeen
  
  
• Schoudergordel > Schouderbladen en sleutelbeenderen
  
  
• Bekkengordel > Heupbeenderen en heiligbeen

2.1 Het skelet

• Wat? Maken 2.1 – Opdracht 1 t/m 11
• Hoe? Blz. 68 t/m 72
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 11 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

2.1 Het skelet

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt beschrijven hoe botten gebouwd zijn en uit welke stoffen botten bestaan
• Je kunt uitleggen hoe de samenstelling van je botten tijdens je leven verandert

2.1 Het skelet

Hoe zijn de botten/beenderen gebouwd?

Twee soorten beenderen:

• Pijpbeenderen
  - zijn rond
  - dienen vooral voor stevigheid
  - bijv. opperarmbeen en dijbeen
  
• Platte beenderen
  - zijn plat
  - dienen vooral voor bescherming
  - bijv. heupbeenderen, borstbeen, ribben en de botten van je schedel
  

2.1 Het skelet

Bouw van beenderen

• Geel beenmerg > hierin zit vet opgeslagen
  - zit alleen in pijpbeenderen
  
• Beenvlies > hierin zitten bloedvaten en zenuwen die in het bot groeien
• Beenweefsel > zit onder het beenvlies
  - is het harde gedeelte van beenderen, beenweefsel heet ook wel bot
• Kraakbeen > aan het uiteinde van beenderen
  - zorgt ervoor dat beenderen soepel langs elkaar kunnen bewegen

2.1 Het skelet

Waaruit bestaat been en kraakbeen?

• Beenweefsel
  - bestaat uit beencellen
  - beencellen maken een stof die tussen de cellen zit > tussencelstof
  - in de tussencelstof zit kalk (hard) en lijmstof (buigzaam)
• Kraakbeenweefsel
  - bestaat uit groepjes kraakbeencellen met daartussen een geleiachtige tussencelstof
  - de geleiachtige tussencelstof bestaat uit veel lijmstof en weinig kalk
  
  

2.1 Het skelet

Hoe verandert de samenstelling van botten
tijdens het leven?

• Groeischijven > platte laagjes van kraakbeen
• Kraakbeen is bot wat niet zo hard en stevig is
• Groeischijven stoppen met groeien als kraakbeen verkalkt is
• Verkalken is hard en stevig worden > kraakbeen wordt been (bot)
  - baby’s hebben veel kraakbeen, volwassenen hebben minder kraakbeen
  - daarom breken oudere mensen sneller iets dan jonge mensen
• In verschillende botten komen groeischijven voor
• Aan het eind van de puberteit is de lengtegroei gestopt

2.1 Het skelet

• Wat? Maken 2.1 – Opdracht 12 t/m 21
• Hoe? Blz. 73 t/m 77
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 12 t/m 21 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)