1.6 bestuiving, bevruchting en verspreiding

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Wat weet je nog van de vorige les?

Stuifmeelkorrel

12

Helmknop met helmhokjes met daarin stuifmeel

7

Helmdraad

8

Stempel

3

Stijl

4

Helmdraad

8

Kroonblad

1

Kelkblad

2

Bloembodem

6

Bloemsteel

10

Zaadbeginsel met eicellen

11

Vruchtbeginsel

5

Herhaal de onderdelen van 

de bloem die je moet leren

Vruchtbeginsel

13

Helmknop

7

De nectar bevindt zich diep in de bloem(bodem)

9

nr. 3,4 + 13 samen heten

De stamper

14

Welke onderdelen van een bloem hebben vaak mooie, opvallende kleuren?

1. De kelkbladeren
2. De stamper
3. De kroonbladeren
4. De meeldraden

Wat is de functie van opvallend gekleurde bloemen.

1. Beschermd tegen de kou.
2. Lokken insecten aan
3. Kaatst warmte af
4. Beschermd de bloem tegen uitdrogen

De stamper van een bloem is?

1. Het mannelijke voortplantingsorgaan
2. Het vrouwelijk voortplantingsorgaan

Oeverkruid is een vrij zeldzaam plantje dat onder andere in de duinen voorkomt. Het groeit langs de rand van waterplassen en tot twee meter diep in het water. De lange, smalle bladeren staan in dichte rozetten. Aan planten boven water ontwikkelen zich in de bloeitijd meestal mannelijke bloemen en vrouwelijke bloemen. In de afbeelding is een vruchtje van de plant te zien.
Enkele delen van de bloemen zijn met letters aangegeven. Welke letter geeft het deel aan waaruit een vruchtje groeit?

1. letter Q
2. letter R
3. letter S

Welke vraag van het huiswerk wil je graag besproken hebben?

1.6 Bestuiving, bevruchting en verspreiding van zaden

Leerdoelen

1. Je kunt omschrijven wat bestuiving is en je kunt kenmerken van insectenbloemen en van windbloemen noemen.
   
2. Je kunt opschrijven hoe bevruchting bij zaadplanten verloopt en welke veranderingen na bevruchting in het vruchtbeginsel plaatsvinden.
   
3. Je kunt uit afbeeldingen van (delen van) planten afleiden hoe de vruchten en zaden worden verspreid
   

Bestuiving

Bestuiving

Wanneer stuifmeel op de stempel van een stamper terechtkomt,

heet dit bestuiving.

Bestuiving door insecten->insectenbloem
Bestuiving door de wind-> windbloem

 Bevruchting

Voor bevruchting is eerst bestuiving nodig. Er is een stuifmeelkorrel van dezelfde plantensoort op de stempel. 

Uit elke stuifmeelkorrel groeit een stuifmeelbuis (pollenbuis) met kern door de stijl naar het vruchtbeginsel. 

Hier zie je één stuifmeelbuis.

In het vruchtbeginsel kan de bevruchting plaatsvinden.

Bestuiving: Stuifmeelkorrel komt op de stempel (een deel van de stamper). Het is een stuifmeelkorrel van eenzelfde plantensoort.

1

Kern bevindt zich in de top van de stuifmeelbuis

2

Stuifmeelbuis met kern op weg naar één zaadbeginsel

Zaadbeginsels liggen in het vruchtbeginsel

3

In elk zaadbeginsel bevindt zich een eicel.

De stuifmeelbuis met kern is bijna aangekomen bij één zaadbeginsel.  

Na bestuiving kunnen er meerdere stuifmeelbuizen richting het vruchtbeginsel groeien.

4

Leren

Bevruchting

De buis gaat door de stijl naar een zaadbeginsel. Als de buis daar aankomt knapt de top open zodat de kern van de stuifmeelkorrel de eicel kan binnendringen. 

Bevruchting:

De kern van de mannelijke geslachtscel smelt samen met de kern van de vrouwelijke geslachtscel. Er is een eicel die bevrucht is.

De bevruchte eicel noem je een zygote.

Opening in de zaadhuid met vlakbij de eicel (vrouwelijke geslachtscel) met daarin een kern. De top van de stuifmeelbuis knapt open. De kern van de stuifmeelkorrel dringt de eicel binnen en smelt samen met de eicel. Dat is bevruchting. Er is nu een bevruchte eicel ontstaan. Deze noem je een zygote.

1

Pollenbuis met de kern van de stuifmeelkorrel (mannelijke geslachtscel) groeit door de stijl naar een zaadbeginsel met daarin een eicel (vrouwelijke geslachtscel).

1

Verschil insectenbloem en windbloem.

Insektenbloem

Zie je duidelijk een bloem? Dan is het een insektenbloem.

Je herkent het aan:

Kleur => Heeft kroonbladeren, die een kleur hebben om insekten te lokken.

Geur => Ze hebben een geur om insekten te lokken.

Nectar => De bloem maakt nectar om insekten te lokken.

Stuifmeelkorrels => Kleine, kleverige stuifmeelkorrels

                                    => Niet zo heel veel.

Meeldraden  => zijn klein en hangen niet uit de bloem

Stamper         => klein en hangt niet uit de bloem

Herhaling Insectenbloemen

• Meestal grote en opvallend 

     gekleurde kroonbladeren

• Geven een geur af
• Bloem heeft nectar

     Insecten komen daar op af.

Een insectenbloem heeft een honingklier. 

Daar wordt nectar gemaakt. 

De hommel krijgt stuifmeel op zijn lichaam. 

Dit 'neemt hij mee' naar een andere plant.

Windbloem

• Kleine, groene kroonbladeren
• licht, glad stuifmeel
• veel stuifmeel in verhouding tot insectenbloem
• stamper en meeldraad buiten de bloem
• grote stamper  
• geen geur

Windbloemen

Bestuiving door de wind.

De wind blaast het stuifmeel weg.

Het stuifmeel is licht en glad.

Bij toeval komt een stuifmeelkorrel op een bloem van dezelfde soort. Windbloemen maken heel veel stuifmeelkorrels. Hun stempels zijn groot en vertakt en steken buiten de bloem uit. 

Daardoor is er meer kans op bestuiving.

De stempel is groot en vertakt: Veervormig

windbloem

insectbloem

geen kroonbladeren

meeldraden hangen uit de bloem

Je ziet een mooie kleur, dus zeker weten een insektenbloem

!

Windbloem

Is dit een insektenbloem of een windbloem? Denk even goed na. 

Druk daarna op het oogje

hint

Zie je een mooie kleur? Om insekten te lokken?

hint 2

Zie je meeldraden uit de bloem hangen, zodat de wind er makkelijk bij kan?

Er is geen kleur, geen kroonbladeren, dus is het een windbloem

Je ziet meeldraden eruit hangen, dus is het een windbloem

Conclusie: het is een windbloem

Herhaling

Wanneer stuifmeel op de stempel van een stamper terechtkomt, heet dit bestuiving.

Wanneer de stuifmeelkorrel samensmelt met de eicel heet dit bevruchting.

Bestuiving door insecten->insectenbloem
Bestuiving door de wind-> windbloem

De bloem is nog niet bevrucht.

De bloem is bevrucht. Het vruchtbeginsel en het zaadbeginsel zijn aan het groeien.

Bloemsteel

1

Restje van de kelkbladeren

2

Kroonbladeren

3

Vruchtbeginsel

4

Zaadbeginsel

5

Meeldraden

6

Verspreiding zaden

door dieren

door de wind

uit zichzelf

Opdrachten

Maken in de les: 53, 54, 56, 57, 58

Huiswerk: 53, 54, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 62, 63

Insectenbloem

Windbloem

geen kroonbladeren

nectarkliertjes

meeldraden in de bloem

maken veel stuifmeel

geur

felgekleurde kroonbladeren

stuifmeel kleverig

Een insectenbloem heeft heel veel stuifmeel, zo'n bloem heeft meer stuifmeel dan een windbloem.

1. Waar
2. Nietwaar