5.2. Een glorieuze Gouden Eeuw - LH21

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Welkom!

5.2 een glorieuze Gouden Eeuw

Komende periode kijken we naar de gebeurtenissen binnen de volgende tijdvakken

Leerdoel

• Je kunt uitleggen waarom Amsterdam het centrum van de handel werd in de zestiende en zeventiende eeuw.
• Je kunt uitleggen hoe de VOC en WIC onderdeel zijn van de wereldeconomie.
• Je kunt uitleggen wat de relatie tussen mensenhandel en werk door tot slaafgemaakten op plantages is.

We richten ons in de komende periode op de gebeurtenissen en ontwikkelingen van 'De Republiek der Zeven verenigde Nederlanden (1588 -1795)'. 

Zeven Verenigde Nederlanden

Hoe wordt de Republiek rijk? (1)

• 1568-1648: Tijdens de Tachtigjarige oorlog (Nederlandse opstand) begint de ontwikkeling. Oorlog is in principe slecht voor de handel, maar de oorlog werd vooral in de Zuidelijke Nederlanden uitgevochten (huidige België)

• 1585: Val van Antwerpen. Veel rijke en arme mensen vluchten naar het noorden. Rijke mensen investeren  en arme mensen worden de arbeiders.

• Haven van Antwerpen werd afgesloten door opstandelingen uit het noorden: handelsschepen wijken uit naar Amsterdam. Amsterdam wordt het centrum van de wereldhandel

Hoe wordt de Republiek rijk? (2)

• Nederland heeft zelf niet heel veel producten/grondstoffen

• Nederland heeft vooral veel zuivelproducten

• Oplossing: stapelmarkt.

• Amsterdam wordt één grote marktplaats voor Europese producent

Stapelmarkt

De handelsroutes vanuit  en naar de Nederlanden

Republiek wordt handelscentrum van Europa

Amsterdam als stapelmarkt

• In Amsterdam werden goederen bewaard om duur verkocht te worden = stapelmarkt
• Ook was er een beurs en een wisselbank

Bloei van Amsterdam

Door: stapelmarkt en wisselbanken.

Wisselbank: alle muntsoorten kunnen hier gewisseld worden in de Gulden Florijn.

Veel mensen wilden in Amsterdam geld komen verdienen -> beurs: mensen handelen hier met elkaar/investeren geld.

Dus: veel werkgelegenheid en welvaart.

Ze gaan daarom ook de grachtengordel aanleggen.

Nederland

Noord-Europa

Zuid-Europa

Azië

Amerika

Leg uit waarom Amsterdam het centrum van de handel werd in de zestiende en zeventiende eeuw.

VOC (1602)

Verschillende handelsbedrijven (compagnieën) moeten samenwerken:

• Samenwerken betekent meer winst
  
• Verenigde Oost-Indische Compagnie opgericht in 1602
  
• Doel = monopolie (alleenrecht om handel te voeren)
  

VOC (1602)

Een bijzonder bedrijf:

• Eerste multinational
• Je kon aandelen kopen van het bedrijf
• De aandeelhouders bepalen, daarom is het een Naamloos Vennootschap (NV)
• Ze bouwden zelf schepen
• Geweld gebruiken namens de Republiek
• Heel erg succesvol!

Jan Pieterszoon Coen

• Gouverneur-Generaal van de VOC

• Berucht vanwege het gebruik van geweld

• Vermoorden of verbannen van de bevolking van de Banda-eilanden

• Held of schurk?

Varen naar de Oost

• VOC mocht oorlog voeren en/of verdragen sluiten. 
• Investeren in aandelen: de mensen krijgen een deel van de winst (VOC kan zo ook alles betalen).
• VOC = eerste bedrijf, eerste Naamloze Vennootschap. 
• Niet alleen handel, ook handelsposten.
• Batavia op Java, belangrijkste post.
• Onder Jan Pieterszoon Coen, met geweld heerser over de Oost.

Leg uit hoe de VOC onderdeel was van de wereldeconomie.

WIC (1621)

De West-Indische Compagnie was net als de VOC een groot handelsbedrijf:

• Driehoekshandel tussen Europa, Afrika en Amerika
• Handel in suiker, cacao, tabak en slaven
• Deze tot slaaf gemaakte werden uit West-Afrika gehaald en naar Amerika verscheept
• Veel kaapvaart (piraterij) zoals de zilvervloot van Piet Hein

West Indische Compagnie (1621-1792)

• Varen naar het Westen (Amerika)
• Handel in Slaven

• Kaapvaart oorlog tegen Spanje)
  
• Driehoekshandel (zie volgende dia's

Van Europa naar Afrika

Van Afrika naar Amerika

Van Amerika naar Europa

Kaapvaart

Piet Hein wint in 1628 een zeeslag en maakt een zilvervloot buit wat vandaag de dag een waarde heeft van bijna 138 miljoen Euro.

Overeenkomsten VOC en WIC

• Beide multinationals: actief in meerdere landen.
• Beide een monopolie. WIC: handel tussen de West-Afrikaanse kust, Noord- en Zuid-Amerika. VOC: handel met Oost
• Beide recht om oorlog te voeren in naam van de Republiek. 

De vaarroute van de VOC en de WIC:

Hierna: Wat is de WIC nog meer?

Leg uit hoe de VOC en WIC onderdeel waren van de wereldeconomie.

Welke begrippen uit de begrippenlijst begrijp je niet?

Welke belangrijke personen zijn er in deze les besproken?

Welke jaartallen zijn er in deze les besproken en wat gebeurde er toen?

Een schip dat vanuit Amsterdam naar de landen rond de Oostzee vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

Een schip dat vanuit de landen rond de Oostzee naar Amsterdam vaart, is geladen met:

1. kaas, textiel en vis
2. wijn en olie
3. specerijen
4. graan en hout

De VOC verhandelde vooral

1. Slaven
2. Aardappels
3. Specerijen
4. Maïs

In welk jaar werd de VOC opgericht?

1. 1601
2. 1602
3. 1701
4. 1702

De WIC verhandelde geen

1. Slaven
2. Tabak
3. Cacao
4. Wijn

In welk jaar werd de WIC opgericht?

1. 1621
2. 1622
3. 1721
4. 1722

Met een Naamloos Vennootschap bedoelen we

1. Dat het bedrijf geen naam heeft
2. Dat de aandeelhouders het beleid bepalen
3. Dat niemand de baas is
4. Dat ze geweld mogen gebruiken

VOC staat voor

1. Vereniging Oost-Indische Compagnie
2. Verenigde Oost-Indie Compagnie
3. Verenigde Oost-Indische Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Campagne

Met driehoekshandel bedoelen we de handel tussen

1. Europa - Azië - Amerika
2. Afrika - Amerika - Azië
3. Europa - Afrika - Amerika
4. Europa - Afrika - Azië

Oosten

Westen

Slavenhandel

Kaapvaart

Specerijen

JP Coen

Eerste Multinational

1602

1621

Welke vraag heb jij nog? Wat wil je dat ik in de volgende les behandel?