6.2 - Zelfstandige burgers

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

6.2 Zelfstandige burgers

Lesdoelen

1. Je weet waardoor de verstedelijking kon ontstaan

2. Je weet op welke manieren Holland belangrijk werd.

3. Je weet hoe steden stadsrechten kregen.

4. Je weet hoe burgers hun stad bestuurden.

5. Je weet hoe steden zelfstandiger werden en lage edelen macht verloren.

De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden.

Verstedelijking (herhaling

• Vanaf het jaar 1000 gingen boeren moerassen droogleggen en bossen kappen -> landbouwontginning
• Verbetering van de landbouwtechnieken -> ploeg en mest
• Gevolg: landbouw brengt meer op -> mensen leven langer en gezonder -> bevolking kan groeien (verdubbeld tot 1300)
• Gevolg: handel neemt toe
• Indirect gevolg: nijverheid neemt toe (een deel van de bevolking kan ander werk gaan doen)
• Marktplaatsen groeien uit tot steden (verstedelijking). Dit gaat het snelst in Noord-Italië, Vlaanderen en Holland
• Er ontstaat weer een landbouwstedelijke samenleving!

Holland wordt belangrijk

• De Nederlanden bestonden uit 17 gewesten, graafschappen en hertogdommen
• Holland  belangrijkste gewest
• Graaf Floris V liet de Ridderzaal bouwen
• Vermoord in 1296 door edelen, omdat hij teveel macht zou hebben

Kijkvraag

Waarom waren de edelen boos op graaf Floris V?

Stadsrechten

• Graaf Floris gaf bepaalde groepen rechten om het volk tevreden te houden
• Stadsrechten (privilege van een stad)

- Dordrecht was de eerste stad met stadsrechten in 1220

- Recht om belasting te heffen

- Rechten om een stadsmuur te bouwen

- Marktrecht

- Recht om tol te heffen

- Eigen rechtsspraak

Waarom waren de edelen boos op graaf Floris V?

Het stadsbestuur

• Horigen verloren de rechten en plichten als een jaar in de stad woonden
• Heren gaven meer rechten aan boeren om ze daar te houden, de horigheid verdween op veel plaatsen in Europa
• De schepenen zorgden voor het bestuur en de rechtspraak en ze maakten keuren (wetten)
• Vertegenwoordiger van de heer was de  baljuw/schout
• De burgermeester was de hoogste stadsbestuurder 

Steden en edelen

• Steden betaalden geld voor stadsrechten aan (hoge) edelen en vorsten
• Ze kregen (militaire) steun van steden in hun strijd tegen de lage edelen
• Maar steden werden wel steeds zelfstandiger en zelfs machtiger dan de heer

Wat was geen vernieuwing in de landbouw vanaf het jaar 1000?

1. Landbouwontginningen
2. Gebruik van irrigatielandbouw
3. Gebruik van een andere ploeg
4. Gebruik van mest

Waarom kregen sommige steden stadsrechten van de adel?

1. Ze kregen hier geld voor terug
2. Ze wilden de burgers tevreden houden
3. Ze wilden zo hun macht uitbreiden
4. Ze konden de steden niet meer beschermen

Wat hoort niet bij stadrechten?

1. Recht om belasting te heffen
2. Recht om een markt te houden
3. Recht op eigen rechtspraak
4. Recht om zelf een heer te kiezen

Wat is een gevolg van het onstaan van landbouwoverschotten?

1. Verstedelijking
2. Ontstaan van markten
3. Ontstaan van ambachten
4. Terugkeer van geld

Zet in de goede volgorde

1. landbouwoverschot - verstedelijking- ontstaan markten- terugkeer geld
2. ontstaan markten- landbouwoverschot-terugkeer geld-verstedelijking
3. landbouwoverschot- ontstaan markten-terugkeer geld-verstedelijking
4. verstedelijking-ontstaan markten-landbouwoverschot-terugkeer geld