intro kwestie 4 + ET19 Morton en Despret

• Filosofie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

intro kwestie 4 + Morton/Despret

Aan de slag

QUIZZZZ

Dier of niet, levend of niet levend, fysiek of niet fysiek

• koraal
• virus
• vleesetende plant
• funghi
• infraroodstraling
• geluidsgolven
• bacterie
• plankton

Definieer nu wat levend is, definieer wat dier is, wat fysiek is en wat niet

Aan de slag

Vandaag

• intro kwestie 4
• De grens tussen mens en dier: Morton 

Kwestie 3
In hoeverre verandert het wezen van de mens door onze omgang met techniek?

Clark: het wezen verandert niet we zijn altijd al 

technologische wezens geweest

 

Verbeek: omgang met techniek verandert ons 

moreel oordeelsvermogen

Kockelkoren: omgang met techniek verandert ons 

wel, namelijk de zintuiglijke ervaring

De Mul: omgang met techniek verandert de 

menselijke identiteit

Wezen als bestaans-ervaring

Wezen als essentie

Aan de slag

De omgang met techniek verandert de menselijke identiteit

Humanisme: de mens is een

• autonoom
• redelijk wezen
• met zelfbewustzijn
• dat vrije keuzes kan maken

Kwestie 4 Grensvervagingen

mens en dier

fysiek en niet-fysiek

levend en niet-levend

Haraway (ET19) Grensvervagingen tussen:

Morton en Despret (ET 19)

Latour en Hayles (ET 20)

Barad, Harari, Rasch (ET 21)

Kwestie 4 Grensvervagingen

mens en dier

fysiek en niet-fysiek

levend en niet-levend

Haraway (ET19): 

Weg met het dualisme tussen:

Morton en Despret (ET 19)

Latour en Hayles (ET 20)

Barad, Harari, Rasch (ET 21)

Gevolgen voor:

• Verantwoordelijkheid
• Kennis
• Wetenschappelijk onderzoek
• Vraag naar de mens

Aan de slag

ET19

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Morton de grens tussen mens en dier is vervaagd. 

Daarbij kan ik betrekken:

• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen mens en dier;
  
• de begrippen ‘ecologisch denken’, ‘mesh’, ‘plantenneurobiologie’;
  
• een uitleg met tekstfragment 12 van Mortons argument dat mensen bestaan uit allerlei nietmenselijke wezens;
  
• een uitleg van Mortons argument dat ook dieren en planten denk- en handelingsvermogen hebben;
  
• een uitleg met tekstfragment 13 van Desprets argument dat de grensvervaging tussen mens en dier impliceert dat er in wetenschappelijk onderzoek anders met dieren moet worden omgegaan.

Aan de slag

ET19

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Morton de grens tussen mens en dier is vervaagd. 

Daarbij kan ik betrekken:

• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen mens en dier;
  
• de begrippen ‘ecologisch denken’, ‘mesh’, ‘plantenneurobiologie’;
  
• een uitleg met tekstfragment 12 van Mortons argument dat mensen bestaan uit allerlei nietmenselijke wezens;
  
• een uitleg van Mortons argument dat ook dieren en planten denk- en handelingsvermogen hebben;
  
• een uitleg met tekstfragment 13 van Desprets argument dat de grensvervaging tussen mens en dier impliceert dat er in wetenschappelijk onderzoek anders met dieren moet worden omgegaan.

Aan de slag

• Haraway: veel dieren hebben  "typisch menselijke" eigenschappen
• Morton: wij zijn verbonden met andere levende wezens ('mesh') > ecologisch denken
• Despret: ook dieren hebben zelfbewustzijn
• Plantenneurobiologie: ook planten blijken cognitieve wezens te zijn

Standpunt 1: grensvervaging tussen mens en dier 

(en plant)

Aan de slag

Haraway over de grensvervaging tussen mens en dier

Haraway: weg met het dualistische denken!

Want:

• Evolutie laat zien dat de mens niet wezenlijk anders is dan andere dieren
• beschrijven menselijke essentie, leidt tot voorschrijven (ethische implicaties)
• het sluit groepen uit

Aan de slag

Haraway over de grensvervaging tussen mens en dier

Aan de slag

Haraway over de grensvervaging tussen mens en dier

Aan de slag

Ota Benga werd uit Congo gehaald en tentoongesteld in een dierentuin in New York in 1905.

Ethische implicaties essentie van de mens:

Haraway over de grensvervaging tussen mens en dier

Aan de slag

Ethische implicaties essentie van de mens:

Haraway over de grensvervaging tussen mens en dier

Aan de slag

Haraway: weg met het dualistische denken!

Want:

• Evolutie laat zien dat de mens niet wezenlijk anders is dan andere dieren
  
• beschrijven menselijke essentie, leidt tot voorschrijven
  
• het sluit groepen uit

Dus:

• we moeten grenzen niet afbakenen, maar vervagen
• Er is geen essentie van de mens: de mens is een cyborg

Haraway over de grensvervaging tussen mens en dier

Aan de slag

Morton en de ecologische gedachte

Aan de slag

• Lees 11.1 
• Leg het begrip ecologisch denken uit met een voorbeeld
• Beschrijf een wetenschapsfilosofische en een ethische implicatie van het begrip 'mesh' met het voorbeeld van de stikstofproblematiek.

Timothy Morton

Aan de slag

Morton en de ecologische gedachte

Aan de slag

Lees nu PT Morton: The ecological thought

• Leg met de tekst uit dat mensen bestaan uit en afhankelijk zijn van nietmenselijke wezens
• Leg met de tekst uit hoe het levende en niet-levende ook verbonden is met elkaar 
• Waarom leidt 'groots denken' tot betekenisloosheid en desoriëntatie?
• Wat vind je van het idee van de mesh? Spreekt het je aan? 

Aan de slag

Implicaties van denken in termen van 'mesh':

• ecologische fenomenen zijn niet te scheiden, alles hangt samen
• Gevolgen van ingrijpen in de mesh zijn niet makkelijk te overzien en niet eenduidig goed of slecht (goed of slecht voor wie?)
• alles is even belangrijk
• We zijn 'vastgepind op leegte' (denk aan Plessner) > geen referentiepunt, niks om aan vast te houden

Morton en de ecologische gedachte

Aan de slag

Implicaties van denken in termen van 'mesh':

• ecologische fenomenen zijn niet te scheiden, alles hangt samen
• Gevolgen van ingrijpen in de mesh zijn niet makkelijk te overzien en niet eenduidig goed of slecht (goed of slecht voor wie?)
• alles is even belangrijk
• We zijn 'vastgepind op leegte' (denk aan Plessner)

Dus: de wereld is minder beheersbaar dan we dachten

Morton en de ecologische gedachte

Aan de slag

Morton over het denk- en handelingsvermogen van dieren en planten

• Geef een voorbeeld van iets dat we 'gedrag' noemen, en iets dat we 'handelen' noemen
• Schrijf vervolgens op wat het verschil is tussen gedrag en handelen.
• Vergelijk elkaars beschrijving en probeer samen tot een definitie van gedrag en van handelen te komen. 
• Geef voor mensen, dieren en planten aan of er sprake is van gedrag, handelen of allebei.
• Lees nu 11.2
• kun je kritiek geven met 11.2 op de je definitie van gedrag en handelen?

Aan de slag

Aan de slag

Morton: 

onderscheid tussen handelen en gedrag is niet vanzelfsprekend. 

Twee vooronderstellingen over de mens kloppen niet:

• onderscheid tussen bewust en onbewust handelen
• groot vermogen tot vooruitdenken

Morton over het denk- en handelingsvermogen van dieren en planten

Aan de slag

Morton:

Twee vooronderstellingen over de mens kloppen niet:

• onderscheid tussen bewust en onbewust handelen onhoudbaar
• vermogen tot vooruitdenken wordt overschat

Dus:

Als wij mensen handelingsvermogen hebben, hebben dieren dat ook!

Morton over het denk- en handelingsvermogen van dieren en planten

Aan de slag

Dieren en planten hebben denk- en handelingsvermogen

En planten dan...?

Aan de slag

Dieren en planten hebben denk- en handelingsvermogen

Plantenneurobiologie:

Onderzoek naar cognitie van planten

• planten hebben zintuiglijke vermogens
• niet al het gedrag van planten is een reflex 
• 'vriendschappen' en 'opoffering', 'pratende' bomen
• Nieuwe beschrijving leidt tot nieuwe omgang met natuur

- 

Aan de slag

ET19

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Morton de grens tussen mens en dier is vervaagd. 

Daarbij kan ik betrekken:

• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen mens en dier;
  
• de begrippen ‘ecologisch denken’, ‘mesh’, ‘plantenneurobiologie’;
  
• een uitleg met tekstfragment 12 van Mortons argument dat mensen bestaan uit allerlei nietmenselijke wezens;
  
• een uitleg van Mortons argument dat ook dieren en planten denk- en handelingsvermogen hebben;
  
• een uitleg met tekstfragment 13 van Desprets argument dat de grensvervaging tussen mens en dier impliceert dat er in wetenschappelijk onderzoek anders met dieren moet worden omgegaan.

Aan de slag

ET19

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Morton de grens tussen mens en dier is vervaagd. 

Daarbij kan ik betrekken:

• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen mens en dier;
  
• de begrippen ‘ecologisch denken’, ‘mesh’, ‘plantenneurobiologie’;
  
• een uitleg met tekstfragment 12 van Mortons argument dat mensen bestaan uit allerlei nietmenselijke wezens;
  
• een uitleg van Mortons argument dat ook dieren en planten denk- en handelingsvermogen hebben;
  
• een uitleg met tekstfragment 13 van Desprets argument dat de grensvervaging tussen mens en dier impliceert dat er in wetenschappelijk onderzoek anders met dieren moet worden omgegaan.

Aan de slag

Wetenschappelijk onderzoek naar dieren moet anders

Despret: de mens staat niet centraal

Gangbare uitgangspunten binnen de wetenschap:

• onderzoekers moeten onzichtbaar zijn
• we bestuderen dieren vanuit 3e pp

Aan de slag

Wetenschappelijk onderzoek naar dieren moet anders

Despret: de mens staat niet centraal

Gangbare uitgangspunten binnen de wetenschap:

• onderzoeker  moeten onzichtbaar zijn
• we bestuderen dieren vanuit 3e pp

Despret: deze opvattingen zijn niet realistisch en leiden tot vooringenomen beeldvorming over dieren. 

Aan de slag

Wetenschappelijk onderzoek naar dieren moet anders

Despret: de mens staat niet centraal

Gangbare uitgangspunten binnen de wetenschap:

• onderzoeker moeten onzichtbaar zijn
• we bestuderen dieren vanuit 3e pp

Despret: deze opvattingen zijn niet realistisch en leiden tot vooringenomen beeldvorming over dieren. >>> antropocentrisme

Aan de slag

Wetenschappelijk onderzoek naar dieren moet anders

Despret: deze opvattingen zijn niet realistisch en leiden tot vooringenomen beeldvorming over dieren. >>> antropocentrisme

Voorbeeld: zelfbewustzijn bij dieren.

Geen spiegels, maar interrelationeel bekijken!

Aan de slag

ET19

Ik kan uitleggen en evalueren dat volgens Morton de grens tussen mens en dier is vervaagd. 

Daarbij kan ik betrekken:

• een uitleg van Haraways opvatting over de grensvervaging tussen mens en dier;
  
• de begrippen ‘ecologisch denken’, ‘mesh’, ‘plantenneurobiologie’;
  
• een uitleg met tekstfragment 12 van Mortons argument dat mensen bestaan uit allerlei nietmenselijke wezens;
  
• een uitleg van Mortons argument dat ook dieren en planten denk- en handelingsvermogen hebben;
  
• een uitleg met tekstfragment 13 van Desprets argument dat de grensvervaging tussen mens en dier impliceert dat er in wetenschappelijk onderzoek anders met dieren moet worden omgegaan.

Aan de slag

Ecologisch denken

verbondenheid met allerlei andere levende wezens

Mesh

Onderlinge verbondenheid van alle levende en niet-levende dingen. Illustreert ecologisch denken.

Plantenneurobiologie

Onderzoek naar cognitie van planten

Begrippen