Les 5 - De gewone bevalling

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Les 5

Placenta en navelstreng

De gewone bevalling

Doelen

Je kunt in je eigen woorden uitleggen welke controles bij de baby in het postplacentair tijdperk worden gedaan.

Je kunt de verschillende fases van de bevalling benoemen en de daarbij horende weeën.

Maar nu eerst...

een terugblik ;-)

Hoe lang duurt een zwangerschap?

Wat is een veelvoorkomend symptoom in het eerste trimester van de zwangerschap?

1. Hoofdpijn
2. Misselijkheid
3. Rugpijn
4. Verlies van eetlust

Welke voedingsstof is essentieel voor de ontwikkeling van het zenuwstelsel van de baby tijdens de zwangerschap?

1. Calcium
2. Ijzer
3. Foliumzuur
4. Vitamine D

Wat is de aanbevolen gewichtstoename voor een vrouw met een gezond gewicht tijdens de zwangerschap?

1. 5-10
2. 11-16
3. 17-22
4. 23-28

Wat is het grootste verschil tussen een eenlingenzwangerschap en een meerlingenzwangerschap?

1. Aantal foetussen
2. Bloedcirculatie
3. Geslacht van de baby
4. Vruchtwaterhoeveelheid

Hoe wordt een tweeling genoemd die ontstaat uit één enkele bevruchte eicel?

1. Eeneiig
2. Twee-eiig

Wat bepaalt of een eeneiige tweeling één of twee placenta’s heeft?

1. De genetische samenstelling van de ouders
2. Het geslacht van de tweeling
3. Het tijdstip van de splitsing van de bevruchte eicel
4. Voeding van de moeder tijdens de zwangerschap

Navelstreng en placenta

• Schrijf voor jezelf op:
• Wat is een placenta?
• Wat is de functie van de navelstreng?

Placenta en navelstreng

“De placenta is een orgaan en een soort gezamenlijk project van moeder en baby. Beiden dragen cellen bij aan de vorming van het orgaan. De placenta vormt een scheiding tussen de bloedsomloop van de moeder en de bloedsomloop van de baby. Via de dunne vliezen of membranen van de placenta worden voedingsstoffen, zuurstof, hormonen en antistoffen doorgegeven aan de baby. Via de navelstreng komen deze stoffen bij de baby terecht.”  

Spiegel van de zwangerschap

Moeder ongezond? 

• Eerste trimester al afwijkingen placenta
• Aanleg bloedvaten
• Derde trimester effect > hersenschors en kleine hersenen baby
• Hoe meer afwijkingen er zijn hoe slechter de placenta functioneert, met gezondheidsgevolgen voor de ontwikkeling van het ongeboren kind
• Al voor de geboorte kunnen deze baby’s dus al een achterstand hebben

Spiegel van de zwangerschap

 “Wanneer een moeder niet gezond is, kunnen er al in de eerste twaalf weken van een zwangerschap afwijkingen ontstaan in de placenta, bijvoorbeeld omdat bloedvaten dan niet goed zijn aangelegd. Met name in het derde trimester van de zwangerschap hebben de hersenschors en de kleine hersenen veel zuurstof en glucose nodig om te groeien. Hoe meer afwijkingen er zijn hoe slechter de placenta waarschijnlijk functioneert, met gezondheidsgevolgen voor de ontwikkeling van het ongeboren kind. Al voor de geboorte kunnen deze baby’s dus al een achterstand hebben.”

Functie navelstreng

Verbinding tussen baby en placenta

• Placenta haalt zuurstof en voedingsstoffen uit moeders bloedbaan
• Via navelstreng naar baby

• Afvalstoffen en koolzuur van baby via navelstreng naar placenta waar het wordt opgeruimd via moeders lichaam

• Einde zwangerschap ook antistoffen voor baby
• Bescherming tegen groot aantal infecties voor ongeveer 3 maanden
• Alleen antistoffen  die in moeders lichaam aanwezig zijn

Afnavelen

• Doorknippen navelstreng: afnavelen 
• De verloskundige klemt de navel af met een                                                                                                   navelklem
• Daarna met een schaar doorknippen
• Baby echt los van moeder
• Geen zenuwen in de navelstreng

• Discussie over afnavelen. 
• Vlak na de geboorte zit nog ongeveer 30 procent van het bloed van je baby in de placenta > afkloppen 5-90 minuten
• Navelstreng klopt vaak nog > bloed uit placenta

Vragen

Over navelstreng of placenta?

Wat is de functie van de placenta tijdens de zwangerschap?

1. Het aanmaken van moedermelk
2. Het reguleren van de bloeddruk van de moeder
3. Het uitwisselen van voedingsstoffen en afvalstoffen tussen moeder en foetus
4. Het versterken van de baarmoederwand

Wat is de navelstreng?

1. Een buis die de foetus met de placenta verbindt voor voeding en zuurstof
2. Een deel van de placenta dat tijdens de bevalling naar buiten komt
3. Een elastisch bandje dat om de buik van de baby zit
4. Een orgaan dat het hart van de moeder verbindt met dat van de baby

De gewone bevalling

Terminologie: Graviditeit - zwangerschap

Achter aanduidingen als gravida, para en progenituur worden de aantallen zwangerschappen, bevallingen en levende kinderen weergegeven met romeinse cijfers. 

Een vrouw kan gravida III, para II en progenituur I zijn: de vrouw is dan voor de derde keer zwanger, is twee keer bevallen maar heeft een kind verloren.

Terminologie: Benaming vrouw die gaat bevallen

Nullipara: niet eerder bevallen

Primipara: 1x eerder bevallen

Multipara: meer dan 1 keer bevallen

Grande multipara: meer dan 5 keer bevallen

Voordat de baring inzet ... 

• Harde buiken: oefenweeën
• Tekenen: verlies (bloederige) slijmprop

Baringstijdperken

1. Ontsluitingstijdperk
2. Uitdrijvingstijdperk: de baby wordt geboren
   
3. Placentair tijdperk: de placenta wordt geboren
   
4. Post placentair tijdperk: na de geboorte van de placenta tot ongeveer 2 uur na de bevalling
   

Ontsluitingstijdperk

Fases van ontsluiting

Begin van de weeën (=ontsluitingsweeën): 

• tijdsinterval: 10-30 min.
• duur: 40 -60 sec.
• verloop: tijdsinterval steeds korter, weeën steeds sterker, langer en pijnlijker.
  

Beginfase:

• 0 tot 4 cm ontsluiting, 
• fase kan lang duren. Twee dagen is niet abnormaal.
  

Middenfase:

• 4 tot 8 cm ontsluiting. Weeën krachtiger en sneller (om de 3 - 4 min)

Late fase:

• 8 tot 10 cm ontsluiting. Weeën volgen elkaar erg snel op.
• Zwangere moet zich goed concentreren op het opvangen van de weeën.
  

Ontsluiting 10 cm = volledige ontsluiting > persweeën > uitdrijving

Wat wordt bedoeld met 'ontsluiting' tijdens de bevalling?

1. De beweging van de baby naar beneden in het bekken
2. Het breken van de vliezen
3. Het opengaan van de baarmoedermond
4. Het sluiten van de placenta na de bevalling

Wat is de normale maximale ontsluiting voor de bevalling?

1. 4 centimeter
2. 6 centimeter
3. 8 centimeter
4. 10 centimeter

Spildraai

Spildraai

Bij een bevalling is niet alleen de moeder hard aan het werken, maar moet de baby ook zijn/haar best doen om de goede weg te vinden. Het bekken van een vrouw heeft verschillende vormen. Het hoofdje van de baby moet tijdens het persen draaien om door en uit het bekken te kunnen komen, dit noemen we ook wel spildraaien.

De bekkeningang is dwars-ovaal, de baby kan het best met het achterhoofd dwars dus naar links of rechts indalen, de baby kijkt dan naar een van de zijkanten van de moeder. Hierna draait de baby met het achterhoofd naar het schaambot van de moeder, zodat het de bekkenuitgang uit kan, deze is namelijk lengte-ovaal, dit noemen we de inwendige spildraai.

Tijdens de geboorte van het hoofd dalen de schouders dwars in, het achterhoofd draait dan terug naar een van de zijkanten van moeder, ook wel de uitwendige spildraai genoemd. De meeste baby’s worden met de neus naar beneden geboren en als het hoofd dus is geboren zien we dat de baby draait en dan naar links of rechts kijkt. Hierna volgen de schouders vaak vlot en wordt de baby geboren.

Episiotomie - inknippen

Placentair tijdperk

• Placenta wordt geboren, indien > 30 minuten: baby aan de borst of injectie met oxytocine > stimuleert na(geboorte)weeën
• Nageboorteweeën
• Controle placenta
• Controle navelstreng

Postplacentairtijdperk moeder

(1 uur na de bevalling)

• Naweeën
• Hechting bij scheur of knip
• Urineproductie (binnen 6 uur na bevalling > goed samentrekken uterus > risico op fluxus!)
• Controles:

        - Temperatuur

        - Pols

        - Baarmoederstand

        - Bloedverlies

Postplacentairtijdperk baby

• Warmte kind
• Afnavelen
• Navelstrengstompje
• Apgarscore
• Aanleggen baby bij borstvoeding
• Gewicht pasgeborene
• Vitamine K van verloskundige als baby borstvoeding gaat krijgen (bloedstolling)

• Prolactine stimuleert de melkproductie
• Oxytocine (wordt gestimuleerd als de baby aan de borst wordt gelegd) bevordert het samentrekken van de baarmoeder

Apgarscore

• Kleur
• Hartactie
• Reflexen
• Spiertonus
• Ademhaling

1 en 5 minuten na de geboorte

Zorg en controles pasgeborene

• Uitscheiding: voldoende natte luiers en kleur ontlasting > luier verschonen
• Kleur: roze is goed, blauwe verkleuring (cyanose) > zuurstoftekort?
• Temperatuur: 36,5 tot 37,5 is normaal. Kouder of warmer baby niet in bad.
• Ademhaling: 40 tot 60 keer is normaal. Let op moeizame ademhaling zoals neusvleugelen
• Huidverzorging: huidsmeer (vernix) er eerst op laten; waardevolle stoffen. Geen zeep.
• Navelverzorging: indrogen

Meconium: eerste ontlasting baby

Vragen?

In welk baringstijdperk vindt de volledige ontsluiting plaats?

1. Het eerste tijdperk
2. Het tweede tijdperk
3. Het derde tijdperk
4. Het vierde tijdperk

Wat is de spildraai?

1. De draai die de baby maakt om gemakkelijker door het geboortekanaal te komen
2. Een draai die de moeder moet maken tijdens de bevalling
3. Het draaien van de navelstreng om de nek van de baby
4. Het draaien van de placenta na de geboorte

Wat is afnavelen?

1. Het afbinden en doorknippen van de navelstreng na de geboorte
2. Het afnemen van de placenta
3. Het afvoeren van vruchtwater
4. Het losmaken van de vliezen

Wat meet de Apgar-score niet?

1. Ademhaling
2. Hartslag
3. Lengte
4. Spierspanning

Wat is meconium?

1. De eerste ontlasting van de baby
2. Een substantie die in de placenta wordt geproduceerd
3. Het hormoon dat de bevalling in gang zet
4. Het slijm dat de baby tijdens de bevalling uitscheidt

Afronding

Tips en tops?