11.5

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

11.5

Wat doen we deze week?

Opstarten keuze module

Beginnen paragraaf 11.5

Keuze module

We doen de keuze module over geofysica

- theorie en opdrachten

-presentatie over je practicum

Keuzemodule 

De keuze module wordt gedaan in 2-tallen. 

Hiervoor maak je een poster waarop je een experiment beschrijft en presenteert dmv een korte persentatie bij de posterpresentatie middag (maandag 6 juni).

 

Daarnaast lever je de opgaven in die horen bij de paragraaf. Alles inleveren in 2-tallen.

Paragrafen en experimenten

Bij paragraaf G1 hoort experiment 1

Bij paragraaf G2 hoort experiment 3

Bij paragraaf G3 hoort experiment 4

Bij paragraaf G4 hoort experiment 5

Bij paragraaf G5 hoort experiment 6 en 7

Geef hier aan met wie je samenwerkt

Geef hier aan welk practicum je het liefst zou doen.

Practicum 1

Practicum 3

Practicum 4

Practicum 5

Practicum 6

Practicum 7

Aan de slag

Werk aan de keuzemodule

Wat doen we vandaag?

Paragraaf 11.5

Wat leer je?

Hoe je de Hertzsprung Russel diagram moet aflezen en gebruiken.

Stereigenschappen

-Lichtkracht of Luminositeit L

Hoe bepaal ik de lichtkracht van een ster?

Wet van Stefan-Boltzmann: L = P = sigma*A*T⁴

^{Wat is A en wat is T?}

Lichtsterkte en grootte vergelijken

De lichtsterkte van sterren wordt vaak vergleken met die van de zon:

Hetzelfde geldt voor de grootte...

Voor bijna alle sterren geldt:

Het aantal tienmachten waarover het varieert noemen we ookwel decaden. 

Hertzsprung-Russel-diagram

-3 assen

Dwergen(heet-> wit)

-reeksen

Vraag

Waarom gebruiken we logoritmische assen bij het Herzsprong-Russel-diagram?

Nog een vraag

Als een ster dezelfde temperatuur heeft als de zon maar een 10x zo grootte straal. Hoe groot is dan de Log(L/Lzon)?

Antwoord

L is rechtevenredig met A. En A is rechtevenredig met R kwadraat. Dus L/Lzon = 100

Log (100) = 10

Aan het werk

maak opgave 43, 45 en 46

Leerdoelen

-Werking van een ster uitleggen

-Levensloop van een ster schetsen en begrijpen op grond van het Hertzsprung-Russell-diagram

-Uitrekenen hoeveel energie vrijkomt bij Deutrium/Tritium fusie.

Temperaturen in de zon

In de zon

Fusie reactor

Vraag

Aantal kerndeeltjes gelijk, hoe kan het dan toch dat er energie vrijkomt bij kern fusie van Deutrium en Tritium?

Verschil massagetal en atoommassa.

Bereken het verschil in atoommassa en de vrijgekomen energie.

Kernfusie tot ijzer, hierna neemt massa weer toe.

Kernfusie

-Kleine kernen smelten samen tot een grote kern

-geen behoud van massa

-massa omgezet in energie: E=mc^2

Aan het werk

Maak opgave 46, 47 en 48 

Kwadratenwet

Wat doen we vandaag?

-verloop van een ster

-betelgeuse

Wat hebben we hiervoor gedaan?

Betelgeuse

Betelgeuse is de sterkst 

verlichte ster en is onderdeel 

van sterrenbeeld de Jager.

Duidelijkst te zien van 

december tot maart.

Uit artikel (BBC sky)

www.skyatnightmagazine.com

Werking ster

Energie bij fusie komt vrij als naar buiten bewegende fotonen

Kijkopdracht

Welk balans heerst er in een ster?

Noteer in volgorde welke elementen er bij het 'opraken' van een ster worden gevormd.

Hoelang kan een zon 'branden' op de genoemde elementen?

Wanneer ontstaat er een supernova?

Wat zorgt er uiteindelijk voor dat een ster supernova wordt?

 

0

Kijkopdracht (bespreken)

Welk balans heerst er in een ster?

Noteer in volgorde welke elementen er bij het 'opraken' van een ster worden gevormd.

Hoelang kan een zon 'branden' op de genoemde elementen?

Wanneer ontstaat er een supernova?

Wat zorgt er uiteindelijk voor dat een ster supernova wordt?

 

Kijkopdracht (antwoorden)

Welk balans heerst er in een ster? Gravitatie en fusie

Noteer in volgorde welke elementen er bij het 'opraken' van een ster worden gevormd. Hoelang kan een zon 'branden' op de genoemde elementen?

H->He-> (1m jaar) C-> (1k jaar) Ne-> (jaren)O-> (maanden) Si->Ni-> Fe

Wanneer ontstaat er een supernova? Als de hoeveelheid ijzer 1,4 keer de massa van de zon is (Chandrasekhar limiet).

Wat zorgt er uiteindelijk voor dat een ster supernova wordt? Elektronen worden opgenomen door de protonen, hierbij ontstaan neutronen en neutrinos. De opgeslagen neutrino's geven de energie aan de supernova 

 

Levensloop ster

1

2

3

4

1 -> 2: Als de waterstof op raakt zal de buitenste laag van de ster uitzetten waardoor de tempertuur daar daalt. Ster wordt rode reus. 

2 -> 3:
gravitatie krijgt overhand, bij het krimpen blijven gaslagen achter. Kern zend UV uit en gaslagen raken daardoor in aangeslagen toestand. Hierdoor licht dit op: planaire nevel.

3 -> 4: gaswolken weggeblazen en ster krimpt verder. Er blijft een witte dwerg achter.

Aan het werk

maak opgave 49, 50 en 51