Erfelijkheid les 13b

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Erfelijkheid les 2

Beste leerlingen uit klas DHA2A,

Jullie krijgen elke les een aantal uitleg filmpjes te zien. 

Na elk filmpje worden er 1 of 2 meerkeuze vragen gesteld. 

Maak tijdens het kijken van de filmpjes aantekeningen. 

Succes!

Wat is de juiste volgorde van klein naar groot?

1. Cel- Chromosoom -DNA - Kern
2. Cel - Kern - DNA - Chromosoom
3. DNA- Chromosoom -Kern- Cel
4. Cel- Kern - Chromosoom - Kern

Hieronder staan twee stellingen. Geef aan welke juist zijn.
I. In je lichaamscellen zitten geslachtschromosomen
II. De bouwbeschrijving van je lichaam zit in alle lichaamscellen

1. I is juist
2. II is juist
3. Beide zijn juist
4. Beide zijn onjuist

Genotype, Fenotype of omgeving?
Het allel voor rood haar is een voorbeeld van...

1. Genotype
2. Fenotype
3. Omgeving

Leerdoelen

• Je legt uit wat er gebeurt bij een celdeling. 
  
• Je legt uit wat het verschil in aantal chromosomen is tussen lichaamscellen en geslachtscellen 
  
• Je benoemt dat het erfelijk materiaal bij elke celdeling wordt gekopieerd. 
  
• Je beschrijft de gewone celdeling (mitose). 
  
• Je beschrijft de reductiedeling (meiose). 
  
• Je legt uit hoe bij de bevruchting elk van de ouders 50% van het erfelijk materiaal levert. 
  
• Je benoemt dat bij mensen het geslacht wordt bepaald door de combinatie van geslachtschromosomen. 
  
• Je benoemt dat een man een zaadcel met een X-chromosoom of een Y-chromosoom heeft en een vrouw een eicel met een X-chromosoom. 
  

Vul in het schema hiernaast in welke geslachtschromosomen de bevruchte eicel krijgt. Hoe groot is in dit geval de kans op een meisje?

1. 0
2. 25
3. 50
4. 100

Samengevat geslachtschromosomen

• Chromosomen zitten in de celkern en bestaan grotendeels uit DNA.
  
• Chromosomen begvatten informatie voor alle erfelijke eigenschappen van een organisme. Alle chromosomen samen worden genoom genoemd.
  
• Lichaamscellen van een mens hebben 23 paar chromosomen, dus 46 totaal.
  
• Eicellen en zaadcellen hebben 23 chromosomen
  
• De helft van jou chromosomen komen van je vader, de andere helft van je moeder.
  
• Geslachtschromosomen bepalen het geslacht:

                 - Een jongen heeft XY
                 - Een meisje heeft XX

Samengevat mitose

Bekijk mitose op de volgende slide en maak daarna de oefening op de volgende slide.

https:

https:

Samengevat meiose

Vul de gaten in op de tekst op de volgende slide

Reductiedeling of meiose

Hieronder wordt beschreven hoe de meiose verloopt. Sleep de woorden aan de zijkant naar de juiste plek.

De celdeling waarbij voortplantingscellen of geslachtscellen ontstaan heet _______.

Voordat de cel zich deelt liggen de _______ als een kluwen door elkaar in de celkern.

Iedere cel heeft _______.

Vlak voor de celdeling wordt het DNA exact nagemaakt.

Er ontstaan uit elke chromosoom twee gelijke _______ die op één plek nog aan elkaar vastzitten.

Als de cel zich gaat delen worden die chromosomen eerst korter en dikker.

Die chromosomen gaan twee aan twee tegen elkaar liggen. Dunne draadjes trekken de chromosomen naar de uiteinden van de cel.

Daar komen twee _______ om heen en daarna deelt de cel zich in tweeën.

De twee geslachtscellen hebben ieder _______.

Er verschijnen opnieuw dunne draadjes die de chromatiden los van elkaar trekken.

Dan wordt opnieuw rond de chromosomen een kernmembraan gevormd.

De cellen snoeren in en er ontstaan in totaal 4 cellen.

Elke voortplantingscel heeft nu 23 chromosomen. Elk chromosoom bestaat nu uit één enkele chromatide

meiose

chromosomen

46 chromosomen

chromatiden

Kernmembranen

23 chromosomen

Samengevat mitose en meiose

Maak de oefening op de volgende slide

1 deling

chromatiden

2 cellen

2 delingen

1 set

23

2 sets

chromosomenpaar

46

4 cellen

Hoe wordt de celdeling genoemd waarbij geslachtscellen gevormd worden?

1. mitose
2. meiose

Huiswerk

• Bestudeer de kennisbasis. Te vinden in de portal bij celdeling - ontdek wat celdeling is - stap 3
  
• Bestudeer in portal: bij celdeling - wat is mitose?
• Bestudeer in portal: bij celdeling - wat is het verschil tussen mitose en meiose
• Bestudeer in portal: "jongetje of meisje?"
• Maak in de portal de oefeningen bij "Jongetje of meisje?"