3.3 en 3.4 Het bestuur wordt feodaal en De verspreiding van de islam

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

3.3 Het bestuur wordt feodaal

KA Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen hoe het feodale stelsel werkt en waarom het is ingevoerd.

Ontstaan feodalisme

Frankische koningen 2 problemen: 

1) Geen geld om soldaten te betalen

2)  Kon groot rijk niet alleen besturen.

Oplossing was het leenstelsel: 

1) vazallen betaald met een stuk land

2)  leenmannen aangesteld die een gebied voor de koning besturen

Werking leenstelsel 

• Koning = leenheer
• Edellieden (graaf, hertog) of bisschop = leenman
• Leenmannen krijgen gebied 'in leen' en beloven leenheer trouw :

- advies in bestuur en rechtsspraak (= raad)

- militaire steun in oorlog (= daad)

Feodum = leen

Leenheren geven gebieden in leen aan leenmannen

Leenheer: vaak koning

Leenman: vaak edelman of geestelijke (bisschop)

Persoonlijke banden

Bestuurlijke piramide

VERTICALE SOLIDARITEIT

Sociaal-economisch systeem vanaf de 5e eeuw

Politiek-bestuurlijk systeem vanaf de 8e/9e eeuw

Verschil hofstelsel en leenstelsel?

Nadelen feodale stelsel

• Lenen worden erfelijk
•  Systeem van achterleenmannen zorgt voor onduidelijkheid en onpersoonlijkheid
• Eed van trouw soms aan meerdere leenheren die in conflict kunnen komen met elkaar: wie steun je dan? 

3.4 De verspreiding van de islam

Kenmerkend aspect: 

Het ontstaan en de verspreiding van de islam

Ontstaan islam

• In 610 krijgt Mohammed een openbaring van Allah
• Koran:  woorden van Allah, Mohammed zijn profeet
• 622  vlucht Mohammed uit Mekka Hedsjra: begin islamitische jaartelling
• 632 sterft Mohammed, islam belangrijkste godsdienst op Arabische schiereiland

Vijf zuilen van de islam

geloofsbelijdenis (sjahada)

الشهادة

rituele gebeden (salat)

الصّلاة

geven aan armen (zakat)

زكاة

ramadan

(saum)

رمضان

pelgrimstocht 

(hadj)

الحجّ

Vergelijking

Overeenkomst christendom:

•  monotheïstische godsdienst,
•  heeft een heilig boek: de Koran

Verschillen christendom: 

• vanaf het begin een godsdienst van heersers; niet bestreden 
• islamitische jaartelling begint bij verdrijving Mohammed, niet geboorte (622),
• niet alleen geestelijk leider, ook wereldlijk machthebber
  

Na Mohammeds dood (632) breidden kaliefen (opvolgers) de islamitische staat (kalifaat) uit tot een groot Arabisch rijk door het Perzische rijk en delen van het Byzantijnse rijk te veroveren.

Het begrip jihad is zowel innerlijk als

uiterlijk. Leg uit.

 

Hoe het Arabische rijk werd uitgebreid.

(heilige strijd) 1. innerlijke strijd om een goed moslim te zijn en de strijd om e islam te verdedigen, 2. verplichting voor moslims om hun godsdienst te verspreiden, zo nodig met geweld

1. De Perzische en Byzantijnse Rijken waren ernstig verzwakt
2. Arabieren waren door de islam niet meer verdeeld en streden voor hun geloof
3. Jihad

Hoe konden de Arabieren hun rijk zo snel uitbreiden?

Splitsing in de islam

661

• Als Mohammed in 632 sterft is er onduidelijkheid: wie gaat hem opvolgen?
  
• Volgens Soennieten: de meest geschikte volgeling 
• Volgens Sjiieten: directe familie van Mohammed
• Het soennisme heeft de meeste volgelingen: ongeveer 90% van de moslims is soennitisch

Examenvraag

Bij de Franken was het gewoonte dat alle vrije mannen zitting hadden in de lokale rechtbanken. Omdat er te weinig vrije mannen beschikbaar waren, werd vanaf de negende eeuw de rechtspraak steeds meer overgelaten aan scabini, meestal adellijke mannen.

2p Leg een verband tussen deze ontwikkeling en:

- de uitbreiding van het hofstelsel in deze tijd en

- de feodalisering van het bestuur.

Antwoord

Maximumscore 2

Kern van een juist antwoord is:

• De uitbreiding van het hofstelsel ging samen met een toename van de horigheid / een afname van het aantal vrije mannen dat beschikbaar was voor de rechtbank1

• Door de feodalisering van het bestuur nam de invloed van de edelen toe (waardoor zij ook in de rechtbanken meer plaatsen op konden eisen) 1