3- grammatica: lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

"Hier klopt iets niet", zei de cardioloog.

Pinnen komt van pas bij het betalen.

Grammatica

• Benoemen van woordsoorten : Zelfstandig werkwoord (zww), Hulpwerkwoord (hww), Koppelwerkwoord (kww), lidwoord (lw), zelfstandig naamwoord (znw), bijvoeglijk naamwoord (bnw), voorzetsel (vz), persoonlijk voornaamwoord (p. vnw), bezittelijk voornaamwoord (b. vnw) 
• Zelf creëren van zinnen met verschillende zinsdelen en woordsoorten
• Herformuleren van zinnen

Toets in week 20 telt 3x mee

Wat:

• Ontleden in zinsdelen ✅
• Benoemen van zinsdelen: Werkwoordelijk gezegde, naamwoordelijk gezegde, onderwerp, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, bijwoordelijke bepaling

terugblik

Je hebt geoefend met...

... het vinden van de persoonsvorm, het onderwerp en het werkwoordelijk gezegde (les 1)

....het verdelen van zinnen in zinsdelen (les 2)

terugblik

Je hebt geoefend met...

... het vinden van de persoonsvorm, het onderwerp en het werkwoordelijk gezegde (les 1)

....het verdelen van zinnen in zinsdelen (les 2)

Persoonsvorm?

Getalproef:  enkelvoud       ↔️            meervoud

Tijdproef: tegenwoordige tijd ↔️   verleden tijd

Het woord dat verandert = de persoonsvorm

Ik loop naar school.

Hij maakt een toets.

• Wij lopen naar school.
•  Wij maken een toets.

Zij zwemmen in de zee.

Ik ga lezen, leren en shoppen.

• Zij zwommen in de zee.
• Ik ging lezen, leren en shoppen.

Werkwoordelijk gezegde 

Werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin + 'aan het' / 'te'

Hij wacht op de bus.                

Hij was aan het fietsen .        

Hij lag te slapen.                       

Hij probeerde het snel te vergeten

• wacht
• was aan het fietsen
• lag te slapen
• probeerde te vergeten

Onderwerp

Je vindt het onderwerp als je antwoord hebt op de vraag:  

wie/wat is het die/dat ... (gezegde)

Kees geeft een brief aan Samira.                            ➡️➡️ wie is het die GEEFT?

Die vrouw is al jarenlang postbode.                       ➡️➡️ wie is het die (postbode) IS?

In de krant verschijnt een artikel over het ATC.  ➡️➡️ wat is het dat VERSCHIJNT?

Het aardige kind van de buren van mijn tante krijgt een vette fatbike

wie is die KRIJGT?

Zinsdelen

1. Zoek eerst de PV
2. Zet strepen voor en na de PV

Het aardige kind van de buren van mijn tante | zou | gister een vette fatbike hebben gekregen

Zinsdelen

1. Zoek eerst de PV
2. Zet strepen voor en na de PV
3. Zet strepen voor de overige werkwoorden
4. Alles voor de PV is 1 zinsdeel
5. Zoek naar de delen die je voor de PV kan zetten zonder dat de betekenis van de zin verandert.

Het aardige kind van de buren van mijn tante | zou | gister | een vette fatbike 

| hebben gekregen |

vooruitblik

...je gaat oefenen met het benoemen van het lijdend voorwerp en het meewerkend voorwerp.

Lijdend voorwerp

Pim koopt een boek.

Asima doet haar werk.

Esther hoort een verdacht geluid.

• Het kopen van een boek
• Het doen van haar werk
• Het horen van een verdacht geluid

Kijk naar de werkwoorden.

iets

Je kunt deze zinnen veranderen. 

Lijdend voorwerp

Hoe vind je het lijdend voorwerp (lv)
Wie/wat + wwg + ond

bijv.  Wim zag het journaal. 

Wie/wat + zag + Wim

• lv= het journaal

0

meewerkend voorwerp

werkwoorden hebben ROLLEN

-iemand

-iets

-aan iemand of voor iemand

Lezen

Hoeveel rollen heeft lezen?

• Lezen heeft 2 rollen: Je hebt iemand nodig die leest en iets nodig wat gelezen wordt (boek, laptop of telefoon)
• werkwoord 'roept op -->  onderwerp + lijdend voorwerp.
• Het kind leest een boek

Springen

Hoeveel rollen heeft springen?

• Springen heeft 1 rol: Je hebt alleen iemand nodig die springt.
• --> werkwoord: onderwerp
• De kinderen springen

Geven

Hoeveel rollen heeft geven?

• Geven heeft 3 rollen. Je hebt iemand nodig die geeft, iets nodig om te geven en iemand nodig aan wie je geeft.
• --> werkwoord: onderwerp + lijdend voorwerp + meewerkend voorwerp
• Het broertje geeft een cadeau aan zijn zusje

Lachen

Hoeveel rollen heeft lachen?

• Lachen heeft  1 rol: Je hebt alleen iemand nodig die lacht.
  
• --> werkwoord: onderwerp
• De baby lacht

Meewerkend voorwerp

Hoe vind je het meewerkend voorwerp (mw)
Aan wie/ voor wie + gez + ond + (lv)

bv. Johan gaf (aan) zijn vriendin een nieuw horloge.

Aan wie/ voor wie + gaf + Johan + een nieuw horloge

• mwv= zijn vriendin

Aan de slag!

Log in op lessonup grammatica les 3: lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp.

Maak de vragen op slide 8 t/m 26

Verdeel de volgende zin in zinsdelen.
Schrijf het onderwerp en het lijdend voorwerp op.

1. Volgens de muziekleraar heeft een van mijn klasgenoten een mooi muziekstuk gecomponeerd.

Verdeel de volgende zin in zinsdelen.
Schrijf het onderwerp en het lijdend voorwerp op.

2. De broers van de bruid versierden met heel veel plezier
het pad naast het huis.

Verdeel de volgende zin in zinsdelen.
Schrijf het onderwerp en het lijdend voorwerp op.

3. In de zomervakantie heeft de oma van Joyce allerlei kleurige kleden geweven.

Verdeel de volgende zin in zinsdelen.
Schrijf het onderwerp en het lijdend voorwerp op.

4. Welk voetbalteam heeft in deze wedstrijd de meeste gele kaarten gekregen?

Verdeel de volgende zin in zinsdelen.
Schrijf het onderwerp en het lijdend voorwerp op.

5. Miljoenen kijkers hebben de eerste aflevering van de nieuwe detectiveserie bekeken.

Verdeel de volgende zin in zinsdelen.
Schrijf het onderwerp en het lijdend voorwerp op.

6. Rekenen jullie deze som op de goede manier uit?

Zit er in de volgende zin een lijdend voorwerp?

Van mijn ouders moet ik altijd ook de laatste restjes opeten.

1. Ja
2. Nee

Zit er in de volgende zin een lijdend voorwerp?

In New York viel een glazenwasser tijdens het werk met bakje en al zeshonderd meter naar beneden.

1. Ja
2. Nee

Zit er in de volgende zin een lijdend voorwerp?

De hardloopster wil haar record tijdens de Europese kampioenschappen zeker
verbeteren.

1. Ja
2. Nee

Zit er in de volgende zin een lijdend voorwerp?

Het linkerbeen van Noury is bij een val tijdens het mountainbiken op twee plaatsen
gebroken.

1. Ja
2. Nee

Zit er in de volgende zin een lijdend voorwerp?

Om kwart voor acht vanmorgen moesten de treinreizigers een uur op de trein uit
Groningen wachten.

1. Ja
2. Nee

Zit er in de volgende zin een lijdend voorwerp?

De automonteur vergat het lampje van de rechterkoplamp te vervangen.

1. Ja
2. Nee

Hoe vind je het meewerkend voorwerp in een zin?

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin?

Zij heeft hem het nieuwtje al verteld.

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin?

Ik schenk mijn vriendin een armbandje.

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin?

Wie heeft de atlas aan haar geleend?

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin?

Ik geef juf een dikke zoen

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin?

Wil je mij de vraag voorlezen?

Wat is het meewerkend voorwerp in de volgende zin?

Mijn broer mailde Eefje een leuke foto.