Les 1: inleiding, middenstuk en slot

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Inleiding en slot

Hoofdstructuur

Een goede zakelijke tekst bestaat meestal uit drie hoofddelen: 

1. de inleiding (vaak één  of twee alinea's)

2. het middenstuk (bijna altijd meerdere alinea's)

3. het slot  (vaak één alinea)

Elk deel heeft zijn eigen functie in de gehele tekst. 

Functies van de inleiding (p. 136-140)

1. De belangstelling wekken 
2. Het onderwerp introduceren en/of de hoofdgedachte naar voren brengen 
3. Aankondigen hoe de tekst is opgebouwd
4. De aanleiding voor het schrijven noemen
5. De lezer of luisteraar welwillend stemmen 

Let op: vaak heeft een inleiding meerdere functies tegelijkertijd.

1. De belangstelling wekken

De lezer prikkelen om verder te lezen met een pakkende inleiding.

2. Het onderwerp introduceren en/of de hoofdgedachte naar voren brengen

Je zorgt ervoor dat de lezer meteen weet waar het over gaat. Zo bepaalt hij of hij verder wil lezen.

3. Aankondigen hoe een tekst is opgebouwd

Dit komt vooral voor bij een langere tekst (uiteenzetting, beschouwing of betoog)

4. De aanleiding noemen

Welke gebeurtenis of nieuwsfeit vormt de aanleiding voor het schrijven van de tekst? Waarom schrijft de schrijver erover? Wat is er gebeurd?

5. De lezer welwillend stemmen

De schrijver wil ervoor zorgen dat de lezer geboeid raakt. Hij vertelt bijvoorbeeld eerst iets persoonlijks of hij bedankt eerst de lezers. Zo hoopt hij de aandacht en de sympathie van de lezer te winnen, 

Een pakkende inleiding schrijven

directe vragen

Een of meerdere directe vragen:

Wat zou ú doen met een miljoen?

stelling, vraag

Een stelling gevolgd door een vraag:

'Een 5,6 is goed genoeg', vindt mijn dochter. Maar is dat wel zo?

retorische vraag

Meer een mededeling in vraagvorm:

Bent u de kou ook zo zat?

verrassende, uitdagende openingszin

shockerende of verrassende openingszin:

'Trump is een hond'

constatering

Je stelt vast dat een bepaald verschijnsel of een bepaalde ontwikkeling plaatsvindt:

De overheid bemoeit zich steeds meer het het privéleven van de gewone burger.

anekdote

ort verhaaltje met verrassende kern

--> symboliseert algemene gedachte

Uitleg theorie: het slot

Een tekst wordt afgerond met een slot. Het slot bevat meestal de hoofdgedachte (de conclusie). Vaak begint het slot met een signaal, zoals kortom, al met al, dus.

Naast de hoofdgedachte bevat het slot soms (een combinatie van):

• een samenvatting
• een afweging
• een aansporing of aanbeveling
• een toekomstverwachting

De manier waarop een tekst wordt afgerond wordt onder meer bepaald door het doel van de tekst en door de inleiding. 

Uitleg theorie: het slot

Manieren om aantrekkelijk te eindigen: 

• een aansluiting bij het begin (de cirkel rond maken): in het slot wordt teruggekomen op (de aandachttrekker uit) de inleiding.
• een uitsmijter (pakkende slotzin), bijvoorbeeld een retorische vraag of een citaat.

Aan de slag

Maak opdracht 4 en 6 op blz. 54 t/m 59