Monniken en Ridders les ; Karel de Grote

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Monikken en ridders

Les 2: Karel de Grote

Wat doen we tijdens deze les?

• Terugblik 
• Wie was Karel de Grote?
• Filmfragment
• Woordweb maken

Wat weet je nu over Willibrord?

Leerdoel

Aan het einde van deze les weet je wie Karel de Grote is

Aan het einde van deze les weet je het verschil tussen het hofstelsel en het leenstelsel.

Aan het einde van deze les ken je de begrippen: horige, herendienst en standen

Hofstelsel

Door de val van het Romeinse rijk moest iedereen zorgen voor zijn eigen eten en werd boer. Boeren werden vaak overvallen en zochten bescherming bij een rijke boer ( heer)

De heer bouwde een houten omheining (burcht) en in ruil voor bescherming moesten de boeren (horigen) klusjes doen.

Karel de Grote

Karel de Grote, koning van de Franken, veroverde veel gebieden. Uiteindelijk was hij de leider van grote delen van Europa. In het jaar 800 werd hij tot keizer gekroond.

Hoe bestuurde Karel de Grote zijn rijk? Wat was de taak van ridders?

Land te leen

Karel kon nooit alle plaatsen in zijn rijk tegelijk in de gaten houden. 

Daarom gaf hij stukken van zijn land te leen aan edelen; graaf of hertog.

De graaf of hertog was de leenman

De Koning was de leenheer

Deze manier van besturen noem je het: leenstelsel. 

Mini-koningen

Een graaf mocht in zijn gebied bijna alles doen waar hij zin in had. In ruil daarvoor beloofde hij de koning trouw, betaalde belasting en vocht als er oorlog was.

Als een gebied te groot was om te besturen verdeelde hij zijn land weer onder aan de ridders

De koning en zijn leenmannen

Het huis van een edelman ( graaf of hertog) werd nogal eens aangevallen. Daarom liet hij om zijn huis vaak een muur en gracht maken.

Alles en iedereen op het land was van de graaf, ook de mensen; zij waren de horigen.  Als je boer was moest je een groot deel van je oogst als belasting geven.

Een horige deed klusjes ( herendiensten) en moest de leenman overal toestemming voor geven.

Wat is het verschil tussen het hofstelsel en het leenstelsel?

Standen

De mensen leefden in drie gescheiden groepen. Dit noem je de standen

Eerste stand; geestelijken, (nonnen en priesters)

Tweede stand; adel ( de koning, leenmannen, hertogen)

Derde stand; boeren

Begrippenlijst

Monnik; man die in het klooster woont en leeft in dienst van god

Geestelijken; iemand in dienst van de kerk

Hofstelsel;  een rijke heer die bescherming geeft aan de boeren in de buurt 

Leenman; man die een stuk land bestuurde voor zijn leenheer

Leenheer; man(Koning) die een deel van zijn gebied door iemand anders liet besturen 

Leenstelsel; Manier van besturen waarbij de koning het dagelijks bestuur overliet aan leenmannen

Horigen; Boer die bij een leenman en het gebied hoorde. Hij was een soort slaaf.

Herendiensten; Klusjes die een horige voor zijn leenheer moest doen.

Standen; De drie groepen van de samenleving in de vroege Middeleeuwen.

Aan de slag!

Kies uit;

Opdracht 1: maak een samenvatting en leg de begrippen uit

Opdracht 2: maak een mindmap met de begrippen

Opdracht 3: Teken het hofstelsel en het leenstelsel en leg de begrippen uit. 

Gebruik hierbij deze begrippen:

- Karel de Grote            - Horige (boeren)

- Leenheer                   - Herendiensten

- Leenman                   - Ridders 

- Hofstelsel                  - Leenstelsel

Leerdoel

Ik weet wie Karel de Grote is

Ik ken de begrippen: leenheer, leenman en leenstelsel.

Ik ken de begrippen: horige, herendienst en standen