Hoofdstuk 4 Woordenschat pleonasme tautologie

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo
• Leerjaar 3,4

Stijlfiguren

pleonasme

en

tautologie

Na deze les kun je:

1. Onderscheid maken tussen een pleonasme en tautologie

2. Een pleonasme en/of een tautologie herkennen, begrijpen en zelf toepassen.

Pleonasme

Een ronde cirkel.

Dit is een pleonasme, omdat de eigenschap ronde eigenlijk overbodig wordt gebruikt. Een cirkel is immers al rond.

We noemen dit een stijlfout.

Tautologie

Clara wil enkel en alleen Nederlandse lessen volgen.

Dit is een tautologie, omdat enkel en alleen min of meer hetzelfde betekenen. Je hoeft er eigenlijk maar eentje te gebruiken.

Tautologie

Er zijn veel uitdrukkingen die gebruik maken van een tautologie. In dat geval is er geen sprake van een stijlfout. Het is onderdeel van onze taal.

Bijvoorbeeld:

- Ivan is verheugd en blij, dat de lessen digitaal doorgang vinden.

- Nina vindt hopelijk het vak Nederlands niettemin toch leuk.

Nog wat meer uitleg nodig?

Hier nog een tweede filmpje :)

Omschrijf het begrip pleonasme in je eigen woorden.

En nu tautologie!

Mijn haar zit schots en scheef.

Pleonasme of tautologie?

1. pleonasme
2. tautologie

Dat is een mooie, houten boomstam.

Pleonasme of tautologie?

1. pleonasme
2. tautologie

Honderd km/uur is op de snelweg de uiterste limiet.
Pleonasme of tautologie?

1. pleonasme
2. tautologie

Toelichting op de laatste vraag

Honderd km/uur is op de snelweg de uiterste limiet.

Een limiet is een iets of iemand.

Een limiet heeft altijd een uiterste.

Het benoemen van uiterste is dus eigenlijk overbodig.

Huiswerk

- Lezen video-uitleg op blz. 120 (het groene gedeelte van de bladzijde) 

- Maken opdracht 1, 2 en 5 op blz. 120 en 122