P4 VK les 1

• Pedagogisch werk
• MBO
• Studiejaar 1

VK P3 les 1

Zelfredzaamheid

Zelfredzaamheid

- Wat betekent zelfredzaamheid volgens jullie?

Zelfredzaamheid

= vermogen om zelfstandig dagelijkse schoolse taken of problemen aan te pakken

- Executieve functies: zoals plannen, doorzetten, zelfmonitoring

- Zone van naaste ontwikkeling (Vygotsky) – wanneer geef je hulp, wanneer laat je los?

Vraag: Wanneer is ondersteuning helpend, en wanneer belemmerend?

Opdracht

Noem in tweetallen per leeftijdsgroep (0-4 jaar, 4-8 jaar, 8-12 jaar) een paar voorbeelden van zelfredzaam gedrag.

Voorbeeldoutput:

0-4 jaar: zelf drinken uit een beker

4-8 jaar: veters strikken, hulp vragen

8-12 jaar: huiswerk plannen, zelf naar club gaan

Wat zie je in het volgende filmpje wat zelfredzaamheid stimuleert?

Executieve functies

Executieve functies

Hoofdfuncties	Nevenfuncties
Inhibitie (afremmen)	Plannen en organiseren
Werkgeheugen	Taakinitiatie
Flexibiliteit	Emotieregulatie
	Metacognitie en zelfmonitoring

Casussen:

• PO: Emma (groep 5) vraagt elke dag of jij haar weektaak uitlegt, ook al heeft ze de instructie gevolgd.

Opdracht per twee- of drietal:

Wat is het probleem t.a.v. zelfredzaamheid?

Wat zou jij doen als OA?

Welke executieve functie speelt een rol?

Hoe kun je stimuleren zonder overnemen?

Casussen:

Wat zou jij doen als OA?

• Stimuleer Emma om het zelf te proberen, bijvoorbeeld door te zeggen:
• “Je hebt de uitleg al goed gevolgd. Wat denk je dat je nu kunt doen als eerste stap?”
• Gebruik een vaste strategie, zoals het ‘3-stappenplan’:
• Zelf proberen
• Vraag een maatje
• Vraag de juf/meester/OA
• Werk met een stappenkaart of pictogrammen die haar helpen om overzicht te houden.
• Beloon zelfstandigheid, ook bij kleine stapjes: “Goed dat je zelf bent begonnen!”
• 
  

🧠 Welke executieve functie speelt een rol?

Taakinitiatie: Emma heeft moeite met zelfstandig beginnen.

Zelfvertrouwen/zelfmonitoring: Ze twijfelt of ze het goed begrepen heeft, ook als dat wel zo is.

Emotieregulatie: Mogelijk speelt faalangst of onzekerheid een rol als het niet meteen lukt.

✨ Hoe kun je stimuleren zonder overnemen?

Stel open vragen: “Wat heb je gehoord bij de uitleg?” of “Wat zou je nu kunnen doen?”

Geef kleine keuzes: “Wil je beginnen met taal of rekenen?”

Geef een compliment voor het proberen: niet alleen voor het goede antwoord.

Gebruik een aanmoedigingskaartje op haar tafel met zinnen zoals:

‘Ik probeer het eerst zelf’, ‘Ik kan dit’, ‘Ik weet waar ik moet kijken’.

Zorg voor voorspelbare routines, zodat ze weet wat er van haar verwacht wordt.

Casussen:

 Welke executieve functie speelt een rol?

• Taakinitiatie: Emma heeft moeite met zelfstandig beginnen.
• Zelfvertrouwen/zelfmonitoring: Ze twijfelt of ze het goed begrepen heeft, ook als dat wel zo is.
• Emotieregulatie: Mogelijk speelt faalangst of onzekerheid een rol als het niet meteen

Geef een compliment voor het proberen: niet alleen voor het goede antwoord.

Gebruik een aanmoedigingskaartje op haar tafel met zinnen zoals:

‘Ik probeer het eerst zelf’, ‘Ik kan dit’, ‘Ik weet waar ik moet kijken’.

Zorg voor voorspelbare routines, zodat ze weet wat er van haar verwacht wordt.

Casussen:

✨ Hoe kun je stimuleren zonder overnemen?

• Stel open vragen: “Wat heb je gehoord bij de uitleg?” of “Wat zou je nu kunnen doen?”
• Geef kleine keuzes: “Wil je beginnen met taal of rekenen?”
• Geef een compliment voor het proberen: niet alleen voor het goede antwoord.
• Gebruik een aanmoedigingskaartje op haar tafel met zinnen zoals:
• ‘Ik probeer het eerst zelf’, ‘Ik kan dit’, ‘Ik weet waar ik moet kijken’.
• Zorg voor voorspelbare routines, zodat ze weet wat er van haar verwacht wordt.

Individuele opdracht

• Opdracht:

Beschrijf een leerling uit jouw praktijk die (nog) weinig zelfredzaam is.

• Wat zijn de signalen? Wat heb jij tot nu toe gedaan?
• Wat werkte wel/niet? Wat zou je nu anders doen?

Bespreek dit met een studiegenoot. Geef elkaar tips.

Rollenspel - 3 tal (OA-leerling-observator)

 Situaties:

Leerling in VO doet niet mee aan groepswerk en zegt: “Jij doet dat beter.”

Leerling PO blijft hangen in "ik kan het niet"-gedrag bij rekenen.

Je hebt weinig tijd en de leerling wil dat jij het oplost. Wat doe je?

Observator let op:

Hoe stimuleert de OA zelfstandigheid?

Wordt er doorgevraagd en begeleid i.p.v. overgenomen?

Huiswerk

 “Observeer komende week een leerling in PO of VO. Analyseer het gedrag t.a.v. zelfredzaamheid en beschrijf hoe jij dit stimuleerde of zou kunnen stimuleren.”

Bespreek dit de volgende les