grammatica 1: de rol van zelfstandige werkwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Grammatica 1

De betekenisrollen van een zelfstandig werkwoord.

1 vwo

1. persoonsvorm zoeken.
2. zinsdelen maken.
   
3. werkwoordelijk gezegde (alle ww in de zin).
4. onderwerp (wie/wat + wg).
5. lijdend voorwerp (wie/wat + wg + ond).
6. 
   
7. 
   
8. 
   

1. lijdend voorwerp (wie/wat + wg +  ond).
2. meewerkend voorwerp (aan wie/voor wie?).
3. bijwoordelijke bepaling (alles wat overblijft).
4. Voorbeeld: Zij geeft aan haar een cadeau.

Grammatica bouwstenen taal

🧑‍🍼 ba ba ba

👶 papa lief / mama werk

🧒 ik geef een tekening aan opa

👩‍🏫

🧑‍🦱

vraag: Lidwoorden gebruik je expres verkeerd?

antwoord: Ja, 'die huis' zeg ik dan. Terwijl ik weet..., ik bedoel ik weet heus wel dat het 'dat huis' is, maar 't staat zo dom als ik dat op straat zeg. Als ik zeg 'dat huis'

Zinsdelen / woordsoorten

Doel van deze les

Aan het einde van deze les...

• ... weet je wat een persoonsvorm over een zin vertelt.
• ...kan je verschillende rollen van zelfstandige werkwoorden bepalen.
• ...kan je zelf zinnen met een lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp maken.

persoonsvorm

"De dieren lezen."

"De muis leest,"

"V1D las gister ook een boek."

Wat weet je over een zin als je de persoonsvorm hebt gevonden?

(denk aan de vraag: Hoe vind je de PV?)

Wat heb je nodig om een zin te maken?

persoonsvorm (PV)

• De persoonsvorm zegt iets over de tijd en over het aantal. 

De studenten rijden in een oude auto naar Frankrijk.

• Tijdproef: De studenten reden in een oude auto naar Frankrijk.
• Getalproef: Een student rijdt in een oude auto naar Frankrijk.

1. persoonsvorm zoeken.
2. zinsdelen maken.
   
3. werkwoordelijk gezegde (alle ww in de zin).
4. onderwerp (wie/wat + wg).
5. lijdend voorwerp (wie/wat + wg + ond).
6. 
   
7. 
   
8. 
   

1. lijdend voorwerp (wie/wat + wg +  ond).
2. meewerkend voorwerp (aan wie/voor wie?).
3. bijwoordelijke bepaling (alles wat overblijft).
4. Voorbeeld: Zij geeft aan haar een cadeau.

- werkwoorden: persoonsvorm //  gezegde 
- onderwerp
- lijdend voorwerp
- meewerkend voorwerp

- bijwoordelijke bepaling

- voorzetsel voorwerp

     

1.      

Een zin maken:

zin > werkwoord > persoonsvorm

In elke zin staan werkwoorden

Eén van die werkwoorden is de persoonsvorm

Een persoonsvorm is dus een werkwoord
Elke zin heeft een persoonsvorm

Wat zegt de persoonsvorm over een zin?

betekenisrollen van werkwoorden bepalen

Welke werkwoorden / handelingen zie je?

Welke werkwoorden of handelingen zie je?

Wat heb je nodig om deze werkwoorden uit te voeren?

Oefening 

Beeld de werkwoorden 🙊 in stilte uit.

Denk na: 

Wat heb je bij dit werkwoord nodig?

⤵️⤵️⤵️⤵️

Lezen

• Beeld het werkwoord lezen uit. 
• Wat heb je nodig om te lezen?

Lachen

• Beeld het werkwoord lachen uit. 
• Wat heb je nodig om te lachen?

Geven

• Beeld het werkwoord geven uit. 
• Wat heb je nodig om te geven?

Springen

• Beeld het werkwoord springen uit. 
• Wat heb je nodig om te springen?

Oefening 

De betekenis van een werkwoord roept een aantal rollen op die nodig zijn om het werkwoord/de handeling uit te voeren.

Lezen

Hoeveel rollen heeft lezen?

• Lezen heeft 2 rollen: Je hebt iemand nodig die leest en iets nodig wat gelezen wordt (boek, laptop of telefoon)
• --> werkwoord: onderwerp + lijdend voorwerp.

Geven

Hoeveel rollen heeft geven?

• Geven heeft 3 rollen. Je hebt iemand nodig die geeft, iets nodig om te geven en iemand nodig aan wie je geeft.
• --> werkwoord: onderwerp + lijdend voorwerp + meewerkend voorwerp

Lachen

Hoeveel rollen heeft lachen?

• Lachen heeft  1 rol: Je hebt alleen iemand nodig die lacht.
  
• --> werkwoord: onderwerp

Spring

Hoeveel rollen heeft staan?

• Staan heeft 1 rol: Je hebt alleen iemand nodig die staat.
• --> werkwoord: onderwerp

zelf zinnen maken

-werkwoord

-onderwerp

OPDRACHT: Zelf zinnen maken

- werkwoord (krijg je)

- onderwerp (bedenk je zelf)

- lijdend voorwerp (bedenk je zelf)

- meewerkend voorwerp (bedenk je zelf)

zelf zinnen maken

-werkwoord

-onderwerp

ZELF ZINNEN MAKEN

- werkwoord (krijg je)

- onderwerp (bedenk je zelf)

- lijdend voorwerp (bedenk je zelf)

- meewerkend voorwerp (bedenk je zelf)

wat heb je nodig: 

Hoe: 

Tijd:

Samenwerken:

Hulp nodig:

Eerder klaar: 

 Werkwoordkaartjes en 3 vellen papier

1. Leg eerst alle werkwoorden op het juiste blad (hoeveel betekenisrollen?)

2. Ga dan zinnen maken. Bij 1 rol bedenk je alleen een OW, bij 2 rollen bedenk je een OW en een LVW, bij 3 rollen bedenk je een OW, LVW en MWV.

10 minuten

In tweetallen

Eerst samen proberen op te lossen, dan hulp vragen (steek je 🖐️ op)

Maak een paar zinnen mooier met sfeervolle bijvoeglijke naamwoorden (denk aan je sprookje)

1 rol

1. Iemand of iets

OPDRACHT 

stap 1: Leg eerst alle kaartjes op blad met de juiste betekenisrol

stap 2: Maak dan zinnen met de werkwoorden op de kaartjes. Schrijf ze op het blad.

Klaar? Maak een paar zinnen mooier met sfeervolle bijvoeglijke naamwoorden (denk aan je sprookje)

2 rollen

1. Iemand of iets

+

2. Iets

3 rollen

1. Iemand of iets

+

2. Iets

+

3. Aan... of Voor...

kaartjes 👇

Lesdoelen behaald?

• ... wat vertelt een persoonsvorm over een zin?.
• ...kan je verschillende rollen van zelfstandige werkwoorden bepalen?
• ...kan je zelf zinnen met een lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp maken?
  

"Ik geef jullie een compliment"

De doelen voor deze les:
Ik weet hoe ik de persoonsvorm in een zin kan vinden
Ik kan de drie rollen die een zelfstandige werkwoord oproept bepalen
Ik kan zelf zinnen met een lijdend voorwerp en meewerkend voorwerp maken.

Ik heb lesdoel 1 behaald.

Ik heb lesdoel 1 en lesdoel 2 behaald.

Ik wil nog wat extra uitleg.

Ik wil nog wat meer oefenen.

Huiswerk? Lekker lezen in je boek en goed slapen.