Begeleiden VNM Les3

• Beroepsgericht
• MBO
• Studiejaar 3

Begeleiden VNM 

Les 3

Lesdoelen

• Je reageert adequaat op non-verbale signalen.
  
• Je kan vijf (non-verbale) communicatiecategoriën opnoemen
• Je weet wat interne en externe ruis is tijdens communicatie
• Je weet wat referentiekader betekent en de relatie met communicatie
• Je weet wat (intrinsieke en extrinsieke) motivatie betekent

Communicatie

Als je werkzaam bent als begeleider vervul je verschillende rollen. Een van deze rollen is die van communicator. Als communicator stem je je communicatie af op de cliënt en zijn sociaal netwerk. Je doet dit op een open en respectvolle manier. Je communiceert natuurlijk ook met je directe collega's en andere mensen met wie je samenwerkt. Om de communicatie met anderen goed te laten verlopen is het belangrijk dat je weet hoe je dat kunt doen.

Vijf (non-verbale) communicatiecategorieën

Non-verbale communicatie kun je onderverdelen in vijf categorieën:

• peri-verbaal
  
• para-verbaal
  
• infra-verbaal
  
• supra-verbaal
  
• pre-verbaal.

Peri-verbaal

De tijd en ruimte hebben invloed op je gedrag, dit noem je peri-verbaal. 

In een volle lift laat je ander gedrag zien dan wanneer je in een open ruimte staat.

Para-verbaal

Para-verbale communicatie is communicatie die naast verbale en non-verbale communicatie plaatsvindt. 

De boodschap die je aan de ontvanger zendt, kan anders op hem overkomen door bijvoorbeeld de toon van je stem, je intonatie of je spreektempo. Hierbij gaat het er dus om hoe je iets zegt tegen de ander.

Infra-verbaal

Infra-verbaal gaat over zaken die onbewust een rol spelen tijdens de communicatie. Denk bijvoorbeeld aan geuren en kleuren. 

 Zo kan een bepaalde geur bij een cliënt onbewust heel veel bij jou naar boven halen. 

Supra-verbaal

Supra-verbaal gaat over de boodschap die je uitzendt door middel van je uiterlijk. 

Via je kleding of bijvoorbeeld de auto die je rijdt laat je zien wie je bent of wilt zijn. Het is belangrijk om je bewust te zijn dat zelfs dat soort zaken van invloed zijn op de communicatie.

Pre-verbaal

Communiceren met lichaamstaal noem je pre-verbaal. Denk aan je houding, je manier van bewegen en je gezichtsuitdrukking. 

Door je houding zend je informatie naar de ontvanger over hoe je je voelt of hoe je ergens over denkt. 

Ruis

Ruis is een probleem dat ontstaat tijdens de communicatie. Het ontstaat als de boodschap die je zendt aan de ontvanger wordt vervormd en daardoor anders aankomt bij de ontvanger dan dat je bedoelde.

Interne ruis

Interne ruis is ruis die in de boodschap zelf zit. De zender kan bijvoorbeeld niet goed uit zijn woorden komen of de ontvanger denkt net even aan iets anders en is daardoor afgeleid.

Semantische ruis

Semantische ruis is een verstoring in de communicatie doordat je de taal van de ander niet begrijpt.

Voorbeeld samantische ruis

Anna loopt voor het eerst stage. Tijdens het inwerken wordt ze begeleid door Franklynn. Hij vraagt haar om bij de cliënt na te gaan welke appèlwaarde de activiteit heeft. Anna heeft hier nog nooit van gehoord. Ze begrijpt niet wat er van haar verwacht wordt. De boodschap van Franklynn is daardoor niet goed overgekomen.

Psychologische ruis

Psychologische ruis is een verstoring in de communicatie door verwachtingen en ideeën die je hebt over de ander.

Voorbeeld Psychologische ruis

Heleen is de manager van Joy. Tijdens het jaarlijks evaluatiegesprek is Joy zenuwachtig omdat zij het idee heeft dat Heleen haar niet mag. Joy is ook bang dat Heleen niet tevreden is en ze daardoor een slechte evaluatie krijgt. Joy heeft hier last van. Ze vindt het eng om eerlijk te zijn en komt tijdens haar gesprek niet goed uit haar woorden. Ze is bang is dat Heleen haar nog minder zal mogen. De negatieve gedachten van Joy hebben invloed op de communicatie.

Externe ruis

Externe ruis is een verstoring van de communicatie door factoren die zich buiten het communicatieproces bevinden. 

Het referentiekader

Niet alleen ruis zorgt voor communicatieproblemen. Verschillende referentiekaders zorgen vaak ook voor problemen. 

Het referentiekader is het geheel van waarden en normen, overtuigingen en verwachtingen die de zender en de ontvanger hebben. 

Naast ruis ook motivatie

Soms kom je tijdens je werk een cliënt tegen die meer kan dan dat hij zelf doet of wil doen. Jij kunt dan proberen ervoor te zorgen dat de cliënt gemotiveerd raakt om zichzelf wat meer uit te dagen. Dit gebeurt natuurlijk niet zomaar. De cliënt moet eerst zelf gaan inzien dat hij zijn gedrag kan veranderen. Hij moet dit ook echt zelf willen. Jij kunt hem hierbij helpen.

Wat is motivatie?

Waar raak jij gemotiveerd van?

Hoe kan je anderen motiveren?

Intrinsieke motivatie

 is motivatie die vanuit jezelf komt. Je doet iets omdat je het zelf graag wilt. Denk bijvoorbeeld aan het uitvoeren van vrijwilligerswerk.

Extrinsieke motivatie

 ontstaat als je gemotiveerd raakt door een prikkel van buitenaf. Denk bijvoorbeeld aan een taak die je eigenlijk niet wilt uitvoeren, maar omdat je betaald wordt voor je werk moet je het wel doen en doe je het ook.

Motivatie is afhankelijk van drie zaken, namelijk:

• Willen: je ziet de noodzaak of de voordelen van de verandering in.
  
• Kunnen: je vertrouwt erop dat je je gedrag kunt veranderen.
  
• Er klaar voor zijn: je wilt je gedrag echt veranderen en bent bereid ervoor te gaan. Ook als dit betekent dat je bepaalde zaken niet meer kunt doen.

Verandertaal

Het is belangrijk om verandertaal te herkennen. Je kunt hier dan op doorvragen. Verandertaal kan bijvoorbeeld gaan over redenen. De cliënt zegt dan dingen over waarom hij wil veranderen. Het kan ook gaan over verlangens of wensen. Hij zegt dan iets over wat hij zou willen, waar hij naar verlangt of wat hij wil bereiken. 

Verandertaal

• Houding begeleider bij motiverende gespreksvoering
  
• Je accepteert de ander zoals hij is. Je keurt zijn gedrag niet af. Ook niet als het de cliënt niet lukt om het gedrag te veranderen.
  
• Je probeer weerstand te begrijpen en te respecteren.
  
• Je luistert naar de cliënt. Hij heeft de regie.
  
• Je benadert de cliënt positief.