H2 - Herhaling examen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

H2 - Herhaling

examen

Oorzaak 1: nationalisme

Mensen waren erg trots op hun eigen land, volk en cultuur. Zij vonden zich beter dan de volken van andere landen.

Oorzaak 2: wapenwedloop en militarisme

De strijd om wie de machtigste wapens had.

Dit kwam ook voort uit militarisme, in heel Europa was men trots op het leger en wilde men vechten voor zijn land.

Oorzaak 3: modern-imperialisme

Duitsland bestond pas sinds 1871 en was pas laat met het stichtten van een koloniaal rijk. en was daar ontevreden over.    

Oorzaak 4: bondgenootschappen

1882: de centralen: Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Ottomaanse Rijk (Italië).

1907: de geallieerden: Rusland, Frankrijk en Engeland (Verenigde Staten, Italië).

Het machtsevenwicht wordt nu verstoord en er ontstaan twee bondgenootschappen: de geallieerden en de centralen. 

1914

Gavrilo Princip in de gevangenis, na de aanslag op Franz-Ferdinand

Oorzaak 4: Bondgenootschappen

• Servië en Oostenrijk-Hongarije krijgen een conflict over de moordaanslag. 
  
  
• De Russen steunden de Serviërs. 
  
  
• Oostenrijk-Hongarije wordt gesteund door Duitsland.  
  
  
• Rusland wordt gesteund door Frankrijk en Frankrijk wordt gesteund door Engeland. 

Oorlogsverklaringen 

• Oostenrijk- Hongarije verklaart Servië de oorlog. Rusland steunt Servië en mobiliseert haar troepen langs de Duitse grens.  
  
  
• Duitsland wordt geprikkeld door de Russische actie en verklaart Rusland de oorlog.  Vervolgens ook Frankrijk.
  
  
• Als Duitsland België binnenloopt verklaart Engeland, Duitsland de oorlog. 

Von Schlieffenplan

• Om een tweefrontenoorlog te voorkomen wilden de Duitsers met dit plan eerst snel Frankrijk uitschakelen, om daarna Rusland te kunnen verslaan.  Maar Rusland mobiliseerde sneller dan verwacht. Soldaten strandden in België en Frankrijk, de loopgraven waren een feit. 

Het jaar 1917: VS

• Het liefst zouden de Amerikanen niets met deze 'Europese' oorlog te maken willen hebben, maar...

• ...inmiddels is het 8e Amerikaanse schip door Duitsers getorpedeerd...

• ...en is ontdekt dat de Duitsers bezig zijn met het ophitsen van Mexico en Japan tegen de VS (Zimmerman-telegram). VS mengt zich in het conflict. 

Het jaar 1917: Rusland

• 1917 Russische Revolutie.
  

• Duitsland(!) helpt Lenin, Rusland binnen te smokkelen (april 1917) Communisten o.l.v. Lenin grijpen de macht.

• Rusland tekent een vrede met Duitsland. 

Klik op de vraagtekens om de zinnen te bekijken

Waarom is 1917 een keerpuntjaar?

Sleep de zinnen naar de juiste plek

Duitsland geeft zich over

Frankrijk geeft zich over

De Verenigde Staten stoppen met de oorlog

Franz-Ferdinand wordt vermoord

Na de Russische Revolutie stopt Rusland met de oorlog

Duitsland wordt bondgenoot van Rusland

De Verenigde Staten doen mee met de oorlog

Nederland wordt neutraal

Het einde van de oorlog 

• Duitse legertop ziet dat Duitsland oorlog niet gaat winnen wegens tekorten aan voedsel, wapens, mankracht.
  
  
• Legertop adviseert Duitse keizer nieuwe regering in te stellen en te vragen om wapenstilstand. Verlies van oorlog lag niet aan het leger maar aan nieuwe regering.
  
  
• Tekenen van een wapenstilstand in 1918.

Een totale oorlog

• De Eerste Wereldoorlog was een totale oorlog:
  - De economieën van de landen waren volledig in dienst van de oorlog. 
  - Naast militaire slachtoffers was ook de burgerbevolking slachtoffer. 
• De regering probeerde de bevolking te beïnvloeden via massamedia, dit noem je propaganda. De bevolking had daardoor geen goed beeld van wat er zich afspeelde aan het front.  

Neutraal

• Nederland was tijdens de Eerste Wereldoorlog, neutraal.

• Neutraal betekent dat je geen partij kiest.

• Voor een handelsland als Nederland is dat lastig: je handelt immers met beide partijen.
  
  
• De Duitsers maakten wel gebruik van de Rotterdamse haven. 

Gevolg 1: 

Nederland nam rond de 1 miljoen vluchtelingen uit België op (soms zelf in huis). 

Belgische soldaten werden, net als soldaten uit andere landen, ontwapend en gevangen gezet.

Nederland was ook het broeinest voor spionage vanwege de neutraliteit.

Gevolg 2: 

Hoewel Nederland neutraal was, mobiliseerde het leger toch.

Ook België had zich immers neutraal verklaard, maar was toch aangevallen!

Veel Nederlandse jonge mannen moesten wel in dienst.

Gevolg 3: 

Een schaarste aan voedsel in Nederland, voedsel komt op de bon. 
Tegelijkertijd zien we dat Nederland ook meer een

eenheid wordt. 

Politieke hangijzers

• 1. Strijd voor het algemeen mannelijk kiesrecht en het vrouwen kiesrecht.

• Strijd tegen het districtenstelsel. Nederland was verdeeld in districten. De partij met de meeste stemmen kreeg een zetel in het district. 

• Schoolstrijd over de financiering van onderwijs door de overheid. 

Socialisten waren vóór. 

Confessionelen waren tegen.
Liberalen waren deels voor en deels tegen

Confessionelen wilden ook geld van de overheid om bijzonder onderwijs te financiëren. De overheid gaf namelijk alleen geld aan openbare scholen. 

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (1)

• Er komt een einde aan de Schoolstrijd: zowel openbaar- als bijzonder onderwijs krijgen nu geld van de overheid

• Er komt algemeen kiesrecht voor mannen (vanaf 23 jaar)

• Er komt kiesrecht voor vrouwen (1917: passief kiesrecht, 1919: actief kiesrecht)

Kiesrecht: actief en passief

Actief = je mag stemmen

Passief = je kunt gekozen worden

Belangrijkste gevolgen van de Pacificatie (2)

• Er komt een verandering van het kiesstelsel: het districtenstelsel wordt vervangen door evenredige vertegenwoordiging. Dit hebben we tegenwoordig nog steeds.

• SDAP Leider Troelstra roept op tot revolutie. Maar deze revolutie mislukt.

Vergissing van Troelstra

• Door schaarste in voedsel blijft er ontevredenheid in Nederland. In navolging van revoluties in Duitsland en Rusland wil SDAP-leider Troelstra ook een revolutie in Nederland. 
• De eerste verkiezingen sinds Algemeen Kiesrecht waren Troelstra tegengevallen: "Met verkiezingen zouden de socialisten nooit aan de macht komen!"
• Het leger werd eropaf gestuurd en de meeste arbeiders wilden geen revolutie. 

Na de 'Vergissing van Troelstra' gaat het publiek massaal de straat om koningin Wilhelmina en haar dochter kroonprinses Juliana steun te betuigen. Soldaten zwaaien met de Nederlandse vlag. Het is wel duidelijk dat het volk niet voor Troelstra, maar voor het koningshuis kiest: Troelstra's revolutiepoging is na een week mislukt.

In het najaar van 1917 brak in Rusland een revolutie uit. Niet lang daarna sloot Rusland vrede met Duitsland.

▻Wie was de leider van deze revolutie? 

▻En uit welk bondgenootschap trok Rusland zich terug?

1. Lenin Centralen
2. Lenin Geallieerden
3. Stalin Centralen
4. Stalin Geallieerden

Gebruik de bron

▻Op welke kaart is Europa te zien vóór de Eerste Wereldoorlog? 

▻En op welke kaart is Europa te zien kort na de Eerste Wereldoorlog?

1. vóór de Eerste Wereldoorlog: 1 kort na de Eerste Wereldoorlog: 2
2. vóór de Eerste Wereldoorlog: 2 kort na de Eerste Wereldoorlog: 1
3. vóór de Eerste Wereldoorlog: 3 kort na de Eerste Wereldoorlog: 2
4. vóór de Eerste Wereldoorlog: 3 kort na de Eerste Wereldoorlog: 1

Drie herinneringen van mensen aan het westelijke front tijdens de Eerste Wereldoorlog. Elke herinnering hoort bij een gebeurtenis in een bepaald jaar.

▻Geef per herinnering aan bij welk jaartal de gebeurtenis hoort. 

Let op! Er blijven drie jaartallen over.

Van een Britse verpleegster:

Toen ik stond te wachten, kwamen er veel troepen langs marcheren. Deze soldaten zagen er groter en krachtiger uit dan onze soldaten. Ik dacht eerst dat het de officieren waren, omdat ze nette en schone uniformen aan hadden. Toen hoorde ik opgewonden achter mij roepen: “Kijk, kijk! Daar zijn de eerste Amerikaanse soldaten die in Europa zijn aangekomen!”

Van een Britse soldaat:

De sergeant zat op zijn paard, rolde een wit document uit en begon voor te lezen. Hij las voor dat de wapenstilstand vanmorgen was ondertekend. We hadden al een paar dagen eerder geruchten gehoord dat de vijand het niet lang meer volhield.

Van een Britse soldaat:

Met prachtig weer voeren we uit en verlieten we de Britse kust. Op de kade stond veel publiek dat ons als eerste groep soldaten luidruchtig uitzwaaide. Het voelde als de droom van elke soldaat: de oorlog in Europa gaat nu beginnen!

1914

1915

1916

1917

1918

1919

Hieronder staan vijf gebeurtenissen uit de periode 1914-1918.

▻Zet de gebeurtenissen in de juiste volgorde, van vroeger naar later.

1

2

3

4

5

De Verenigde Staten gaan meedoen aan de Eerste Wereldoorlog.

In Sarajevo wordt de Oostenrijkse troonopvolger bij een aanslag
gedood.

Frankrijk en Duitsland ondertekenen de wapenstilstand.

Er komt een grote stroom Belgische vluchtelingen naar Nederland.

Duitsland begint een onbeperkte duikbotenoorlog.

▻Welke twee onderdelen zijn in de nieuwe Grondwet van 1917 voor het eerst opgenomen?

Nieuwe Grondwet van 1917

De kosten voor het bijzonder en het openbaar onderwijs worden allebei door de overheid betaald. Het onderwijs mag zelf bepalen welke leermiddelen er worden gebruikt en wie er les mogen geven.

1

De Eerste Kamer bestaat uit 39 leden. De leden moeten worden gekozen uit de mannen die de meeste belasting betalen.

2

De Koning is onschendbaar; de ministers zijn verantwoordelijk.

5

De Tweede Kamer bestaat uit honderd leden, gekozen volgens het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

4

De overheid heeft de plicht maatregelen te treffen voor de verbetering van de volksgezondheid en het voorkómen van ziekten.

3

Gebruik de bron

In de bron is een ontwikkeling te zien in de periode 1914-1918.

▻Wat is de oorzaak van deze ontwikkeling?

1. de invoering van actief kiesrecht
2. de invoering van algemeen kiesrecht
3. de invoering van caoutchouc-artikel
4. de invoering van passief kiesrecht

Gebruik de bron

▻Op welke kaart zijn met een donkere kleur landen aangegeven die op het moment van de wapenstilstand in november 1918 bij de Geallieerden hoorden?

1. kaart 1
2. kaart 2
3. kaart 3
4. kaart 4

Om een tweefronten-oorlog te voorkomen, bedachten de Duitsers een aanvalsplan om Frankrijk zo snel mogelijk te verslaan.

▻Wat is de naam van dit aanvalsplan?

1. Dawesplan
2. Marshallplan
3. Vijfjarenplan
4. Von Schlieffenplan

Gebruik de bron

Het bord is gemaakt om mensen te herinneren aan een kenmerk van het dagelijks leven in Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog.
▻Welk kenmerk wordt bedoeld?

1. gelijkschakeling
2. mobilisatie
3. neutraliteit
4. schaarste