Thema 2 BS 1 t/m 8

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Thema 2 

Voeding en vertering

2.1 deel 1: voedingsstoffen

verschil voedingsmiddel/voedingsstoffen

verschil schijf van 5/6 groepen voedingsstoffen

4 verschillende functies/6 groepen voedingsstoffen

zorg dat je weet welke functies deze 6 hebben

(Nieuwe) Schijf van 5

Voedingspiramide

2.1 deel 2 essentiële voed.stoffen

verschil ess. voedingsstoffen/niet ess. (waar gemaakt?)

welke zijn essentieel?

NB vitamine D kan lichaam zelf maken oiv zon

vit K kan lichaam zelf niet maken, maar de bact in je di da

vit A kan lichaam maken indien via voeding Betacaroteen binnen komt

vit C en B moet je via voeding binnen krijgen

Voedingsstoffen en hun functie

Vitamines (Bouwstof, Beschermende stof)

Bij een tekort aan vitamines zal je ziek worden. Het is niet zo dat je alle vitamines uit groente en fruit komen. Sommige zitten in bijvoorbeeld vlees of vis. Zorg daarom dat je gevarieerd eet!

Energie
behoefte

Kilojoule

(Kj)

Kilocalorie
(kcal)

2.1 deel 3 energie

eenheden: energie uit brandstof: Kilojoule KJ en Kcal 

verschil Kj en Kcal? (zie ook 2.4)

je moet een berekening kunnen maken, oefen opgaven

hetzelfde geldt voor BMI: gewicht/lengte x lengte

vergeet de eenheden niet te vermelden

Kilocalorie naar kiloJoule

1 kcal = 4.2 kJ

2.2 deel 1 vertering

taak verteringsstelsel: opn. van voed.st. door darmwand->   bloed -> opname in cellen (voed.stof. nodig om te funct.)

vertering= grotere voedingstoffen afbreken tot kleinere verteringsproducten

2 stappen: 1 kauwen (kleiner)

2 vert.sappen breken af tot kleinere vert.prod. = chem vert.

2.2 deel 2 mech. vertering

mechanische vertering= (taak v) kiezen malen eten fijn (beter doorslikken en oppervlakte vergroting)

plooikiezen

2.2 deel 3 opname darmwand

welke stoffen kunnen direct worden opgenomen en welke niet?

niet direct opgenomen, betekent : EERST verteren dan opn.

directe opname in darmwand zonder vertering: 

glucose, mineralen, water, vitaminen

eerst vertering dan opname:

eiwitten, meeste koolhydraten (suiker, zetmeel), vetten

2.2 deel 4 enzymen

Je kunt de functie van vertering, verteringssappen en enzymen beschrijven. 

Verteringssappen

Verteringssappen helpen bij het chemisch verkleinen van de voedingsstoffen tot verteringsproducten. 

Verteringssappen bevatten enzymen.

Enzymen versnellen een chemische reactie zonder daarbij zelf te veranderen.  

Niet elk enzym past op elke voedingsstof. ze hebben dus specifieke functies. (Sleutel-slot principe).

De verteringssappen worden in verteringsklieren gemaakt: speekselklieren-maagsapklieren-lever-alvleesklier-darmsapklieren

2.2 deel 5 enzymen

2.2 deel 6 darmperistaltiek

darmperistaltiek:

bewegen van de darmwand

door kring- en lengtespieren

trekken afwisselend samen/ontspannen

doel:

kneden voedselbrij, vermengen met verteringssappen, voortduwen in de darm

2.3 deel 1 organen vertering

organen voor vertering: slokdarm: darmperistaltiek

maag: spieren/tijd. opslag/kneden +vermengen met maagsap 

lever: maakt gal, maakt niet ess voedingsstoffen

12 ving.darm: hier komt gal en alvleeskliersap erbij

dunne darm: darmsap en opname ook van water, peristaltiek

dikke darm: resorptie water:indikken, vertering door bact. peristaltiek

blinde darm: geen func. bij vert. wel opslag bact.

endeldarm: tijdelijke opslag

(functie huig en stottenklepje!)

23. deel 2 verteringssappen

speeksel: water, slijm (glijbaar), enzymen (vertering zetmeel)

maagsap: zoutzuur, water, enzymen (vertering eiwitten)

lever: gal: geen vertering!! wel emulgeren: opp. vergroting

alvleeskliersap: enzymen (vertering eiw.,koolh. en vetten)

dunnedarmsap: vertering koolh. en eiwitten

dikke darm: vertering door bacteriën van plantaardig voedsel

2.4 deel 1

Berekeningen, zie 2.1

Wat is ADH?

2.4 deel 2 eetstoornissen

1: anorexia nervosa: te weinig eten, bang om dik te worden

2: boulimia nervosa: bang dik, te weinig eten, eetbuien, lax.

3: eetbuistoornis: eetbuien, geen braken, geen lax., obesitas

weet wat de overeenkomsten en verschillen zijn

2.5 deel 1 conserveren

conserveren: bescherming tegen aantasting door...

hoe: invriezen, drogen, pasteuriseren, steriliseren, vacuum, gas, conserveermiddel toevoegen (suiker, zout, zuur, stikstof, sulfiet)

zorg dat je de overeenkomsten en verschillen weet

invloed op groei bact en schimmels: temp, vocht, voedsel, O2, stoffen zoals suiker enz

2.5 deel 2 additieven

additief = toevoeging aan voedingsmiddel

voorbeeld: een conserveermiddel

kleur/geur/smaak

hierdoor of langer houdbaar (suikers, azijn, zout,...)

of aantrekkelijker (kleurstof)

2.6 planteneter

schedel: kaak:

flinke snij, geen hoek, veel plooi, grote tong

schedel: ogen:

ogen aan zijkanten

lijf: log, lange darmen, renspieren, meer uithoudingsvermogen, lange darmen

vleeseter

schedel: kaak:

bovenkaak breder dan onderkaak

kleine snij, grote hoek, knipkiezen

schedel: ogen: voor in hoofd

lijf: slank, soepel, darmen kort, sprintspieren, minder uith.ver., korte darmen

2.6 kiezen

2.7

weet het verschillen/overeenkomsten 

 vegatariër, veganist en flexitariër

vegetariër: geen vlees, redenen divers

veganist: geen dierlijke producten

flexitariër: af en toe geen vlees

voordelen en nadelen wel/geen vlees eten

2.8

verschillen THT en TGT

wat is een bewaarvoorschrift

wat zijn E nummers