BVJ 3b T6 Stevigheid en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 3

Leerdoelen 

Wat moet je weten voor PTA:

Je leert botten in het lichaam van de mens kennen en aanwijzen.

Je leert de functies van het skelet kunnen benoemen.

Je leert  hoe botten zijn opgebouwd

Je leert waaruit botten zijn opgebouwd

Functies van het skelet

1. Stevigheid
2. Bescherming
3. Beweging
4. Vorm 

beenderstelsel /

skelet

Het skelet heeft vier functies.

1. Stevigheid. Het skelet geeft stevigheid aan je lichaam. Zonder skelet zou je in elkaar zakken.
2. Bescherming. Het skelet zorgt voor bescherming van je organen. De borstkas beschermt de longen en het hart, de schedel beschermt de hersenen.
3. Beweging. Het skelet maakt beweging mogelijk. De meeste botten van je skelet zijn zo met elkaar verbonden dat ze kunnen bewegen. Met de spieren die aan de botten vastzitten, kun je bewegen.
4. Vorm. De vierde functie van het skelet is vorm geven aan je lichaam. De schedel geeft bijvoorbeeld een ronde vorm aan je hoofd.

In de afbeelding hiernaast staat het skelet van de mens weergegeven. Een aantal botten staat aangegeven met cijfers.

Sleep de namen van de botten (linkerkant) naar het juiste cijfer.

7

5

6

8

9

10

1

2

3

4

dijbeen

lendenwervel

schouderblad

knieschijf

borstwervel

scheenbeen

heiligbeen

staartbeen

borstbeen

heupbeen

Wervelkolom

Je wervelkolom veert en vangt schokken op door 

de 'dubbele S-vorm'

en 

tussenwervelschijven

De wervelkolom

De schedel

Lichaam bestaat uit romp, hoofd en ledematen

De botten in je hoofd vormen het schedel
(ook onderkaak en bovenkaak)

Het borstkas

De borstwervels, de ribben en het borstbeen .

Het schoudergordel

De schouderbladen en de sleutelbeenderen

Bekkengordel of bekken

De heupbeenderen en het heiligbeen

ROMP & LEDEMATEN

Functies van het skelet

- Stevigheid

- Beweging

- Vorm

- Bescherming

Functies van het skelet

- ?

- ?

- ?

- ?

stevigheid

beweging

Type beenderen

                                                                                                 Pijpbeenderen

Koppen: 

rood beenmerg: productie bloed

Mergholte: 

geel beenmerg: opslag vet

bescherming

Vorm

Typen beenderen

Pijpbeenderen	Langwerpig, komen met name voor in de ledematen. Rood beenmerg: rode bloedcellen Geel beenmerg: opgeslagen vet
Platte beenderen	Komen met name voor in de schedel en romp. Schedelbeenderen, ribben en schouderbladen.

Vorm en functie

3 soorten gangers

• Bij zoogdieren past de vorm van de poten bij de manier waarop een dier leeft. 

Opbouw bot

Beenweefsel:             je ziet blokjes         >   stevig

Kraakbeenweefsel:  je ziet losse cellen >   buigzaam

kraakbeen in oren

Kraakbeen in neus

Ouder worden

Hoe ouder --> hoe minder lijmstof en hoe meer kalk --> meer botbreuken

Een baby heeft bijna alleen maar kraakbeen. --> weinig breuken

Beenverbindingen 4 soorten

Vergroeide
botten

Naadver-
bindingen

Kraakbeen-verbindingen

Verbindingen 
door gewrichten

Naadverbinding

Kraakbeen tussen borstbeen en begin ribben

Kraakbeen tussen wervels

Gewricht

Bouw gewricht

Onderdelen van een gewricht

https:

opbouw van spieren

Hoe zitten spieren vast?

Hoe zitten spieren vast aan het skelet?

De plaats waar een pees vast zit aan een bot.

De kuitspier kan zich samentrekken en wordt dan korter, maar dikker.

De pees is stevig, maar flexibel en zit aan de uiteinden van de spieren. De pees kan zelf niet samentrekken. 

Hoe zitten spieren vast?

aanhechtingsplaats: plaats van pees met bot

pees : spier hiermee vast aan de botten

De plaats waar een pees vast zit aan een bot.

De kuitspier kan zich samentrekken en wordt dan korter, maar dikker.

De pees is stevig, maar flexibel en zit aan de uiteinden van de spieren. De pees kan zelf niet samentrekken. 

antagonisten

• spieren werken tegengesteld; voor beweging minstens 2 spieren nodig 
• samentrekken = spier wordt korter, spier trekt de botten naar elkaar toe

antagonisten

Antagonisten    Buig- en strekspier 

§ 5. Houding en blessures

Een blessure is een beschadiging aan botten, spieren en gewrichten. 

Blessures

Voorbeelden:

Spierscheuring

Botbreuk

Voetbalknie

Kneuzing

Verzwikking

Ontwrichting

RSI/tenniselleboog

Blessures aan botten: Botbreuk

Op röntgenfoto's zijn botbreuken goed te zien.

Met gips of met schroeven en platen vastgemaakt

Voetbalknie: de noppen blijven in het veld staan en de knie draait. 

Meniscus, kraakbeen (meestal binnenste) kan scheuren of rafelen. 

Knieblessure

verzwikking of verstuiking

Verzwikking = kneuzing gewricht

de banden rekken op of scheuren

Kneuzing

kneuzing van weefsel

door stoot, stomp of trap

plek wordt dik

TENNISARM

Ontsteking bij de aanhechtingsplaats, pees

RSI ( herhalen van een beweging )

Ontwrichting

Bij een ontwrichting schiet de gewrichtskogel uit de gewrichtskom.

Een arts moet de kogel weer in de kom brengen.