2425 school, omgeving en maatschappij_2

• Communication & multimedia design
• HBO
• Studiejaar 2

De kengetallen en nieuwe media en ict

Resultaten uit de kengetallen

Bevorderen van gezond gedrag vaak één van de aandachtspunten in thema 7.

Vorige bijeenkomst: 

bevorderen van gezond gedrag op school (niet teveel zitten en luisteren).

Vandaag: 

bevorderen van gezond gedrag in ict-gebruik (schermgebruik).

Hoeveel schermtijd had je gisteren?

< 1 uur

1 - 5 uur

> 5 uur

Ben je tevreden over je ict-gebruik?

😒🙁😐🙂😃

Doel van de bijeenkomst

Het onderzoeken van de relatie tussen schermtijd en mindfulness, en hoe dit relevant is voor jou als student, toekomstige leerkracht én je leerlingen.

Verbinding tussen

Mindfulness en Schermtijd

Wat zijn mogelijke effecten
van veel schermgebruik
op aandacht, concentratie en welzijn?

Wat doet constante schermstimulatie met je brein?

Overprikkeling: 

Smartphones en andere schermen bieden continue stroom van prikkels 

die het brein moeilijk kan verwerken zonder vermoeid te raken.

Wat doet constante schermstimulatie met je brein?

Verminderde concentratie: 

Elk bericht of afleiding activeert het dopaminesysteem, 

wat zorgt voor een kort genotsgevoel. 

Hierdoor wordt het brein geconditioneerd om steeds opnieuw op zoek te gaan naar de volgende prikkel, 

ten koste van diepe focus (Richtel, 2010). 

Wat doet constante schermstimulatie met je brein?

Mind-wandering: 

Onderzoek toont aan dat frequente schermgebruikers meer moeite hebben 

met het richten van aandacht op één taak en 

sneller afdwalen in gedachten (Small & Vorgan, 2008).

Wat doet constante schermstimulatie met je brein?

Het 'altijd aan'-gevoel vermindert focus en verhoogt stress.​

Wie herkent dit?

😒🙁😐🙂😃

Multitasken = Mythe

Veel mensen denken dat ze kunnen multitasken, 

maar in werkelijkheid gebeurt er task-switching: 

je schakelt snel tussen taken, 

maar dit kost juist meer tijd en mentale energie (Rubinstein et al., 2001).

Multitasken = Mythe

Effect op leren: 

Wanneer je bijvoorbeeld tijdens het studeren ook op je telefoon zit, 

daalt de kwaliteit van het leerproces significant. 

Hersenen hebben tijd nodig om weer tot volle focus te komen na een afleiding (Leroy, 2009).

Schermgebruik bij basisschoolleerlingen

Kinderen van 6-12 jaar besteden gemiddeld 2 tot 3 uur per dag aan een scherm, 

buiten schooltijd om 

(het Nederlands Jeugdinstituut; Mediawijzer.net).

Schermgebruik bij basisschoolleerlingen

Langdurig schermgebruik hangt samen met:

• Lagere spanningsboog
• Slaapproblemen, vooral bij gebruik vlak voor het slapen
• Verhoogde prikkelbaarheid en stress, doordat het brein voortdurend actief is en weinig rustmomenten kent

Schermgebruik bij basisschoolleerlingen

Relevantie in de klas: 

Leerlingen kunnen moeite hebben om langere tijd gefocust te blijven of ‘af te schakelen’ van externe prikkels.

 
Dit kan hun leerprestaties en gedrag beïnvloeden.

Mindfulness als tegenhanger

Mindfulness is het bewust aandacht geven aan het huidige moment, 

zonder oordeel (Kabat-Zinn, 1994).

Het gaat om aanwezig zijn in het nu, 

met volledige aandacht voor wat je denkt, 

voelt en 

waarneemt, 

zonder direct te reageren.

Wat is mindfulness?

Door bewust te oefenen met één ding tegelijk doen, 

train je het brein om dieper en langer gefocust te blijven; 

Mindfulness bevordert zelfregulatie, concentratie, en stressreductie bij leerlingen én leerkrachten.

Mindfulness oefeningen

Mindful Kijken: 

kijk 2 minuten bewust naar je telefoon zonder deze te gebruiken.

Kijk 2 minuten bewust naar je telefoon zonder hem te gebruiken.

Wat voelen ze? Welke gedachten komen op?

Mindful Luisteren

Ga ontspannen zitten op je stoel. 

Sluit je ogen. 

Luister… 

eerst naar buiten de klas (30 sec)

dan binnen (30 sec) en
dan naar je lichaam (30 sec)

Open je ogen.
Wat hoorde je?
Hoe was dat?

Mindful Kijken:
Doosje

Neem het doosje in je hand. 

• Wat zie je? 
• Welke kleur heeft het doosje? 
• Weeg het doosje in je hand? 
• Hoe zwaar is het doosje? 

Mindful Kijken: 

'Ding' uit het doosje

• Maak het doosje open
• Leg het 'ding' op je hand. 
• Kijk er naar alsof je het nog nooit gezien hebt.
• Houd het eens vast tussen je duim en wijsvinger.

Wat zie je? Kleurverschillen, rimpeltjes, gladde plekken, hoe ziet de vorm eruit?

Doe eventueel je ogen dicht en voel aandachtig hoe het aanvoelt. Hard of zacht, glad of rimpelig. 

Wat gebeurt er als je erin knijpt of als je het tussen je wijsvinger en duim beweegt?

Waarom mindfulness werkt in de klas

Mindfulnessoefeningen helpen kinderen om:

• Aandacht te reguleren (Semple et al., 2010)
• Emoties beter te herkennen en hanteren
• Tot rust te komen na prikkels, zoals na de pauze of schermtijd

Effect op leren: 

Een meer aandachtige leerling leert dieper en onthoudt beter, doordat hij of zij bewuster informatie verwerkt
(deep learning i.p.v. oppervlakkige verwerking door afleiding).

Hoe mindfulness in de klas?

Schermvrije momenten (zoals 10 minuten stille leestijd)

• Lezen zonder digitale prikkels stimuleert de diepe concentratie (Wolf, 2018).
• Rustige overgangsmomenten zijn essentieel in een schooldag vol prikkels.
• Kinderen leren dat stilte ook prettig en waardevol kan zijn.

Hoe mindfulness in de klas?

Ademhalings- en aandachtoefeningen integreren

• Oefeningen van 1-5 minuten zijn effectief in het verlagen van hartslag en stress (Zenner et al., 2014).
• Dit kan tijdens overgangen: bv. na buiten spelen, voor toetsen, of na lunch.

Hoe mindfulness in de klas?

Bewust gebruik van digitale leermiddelen

• Niet elk schermgebruik is slecht: digitale tools kunnen gerichte aandacht stimuleren (bv. educatieve games met reflectie).
  
  
• Bewust kiezen wanneer en waarom je technologie inzet, verhoogt de kwaliteit van leren (OECD, 2021).

Hoe mindfulness in de klas?

Mindfulness-apps b.v. SuperChill

SuperChill is specifiek ontwikkeld voor gebruik in de klas.

Kinderen kunnen zelfstandig of onder begeleiding korte audio-oefeningen doen (adem, geluiden, lichaamsscan).

Dit bevordert zelfregulatie op een kindvriendelijke manier.

Opdracht 1: Escape yourself

Reflecteer op je eigen schermgebruik, 

ervaar de impact van digitale prikkels op je welzijn en 

onderneem actie voor een digitale balans

Je doorloopt drie uitdagingen die steeds dichter bij jouw dagelijkse praktijk komen

Opdracht 2: Bouw je mindful toolbox

Stel je voor: 

jij komt straks in een klas waar de wifi altijd werkt, 

maar de aandacht vaak weg is. 

Hoe zorg jij voor rust, focus en balans? 

Tijd om je eigen Mindful Toolbox samen te stellen: een reddingskit vol aandacht!

Doel van de opdracht

• De theorie praktisch maken voor de klas.
• Leren denken vanuit de leerling.
• Elkaar inspireren met haalbare, originele toepassingen van mindfulness en bewust schermgebruik.

Opdracht 2: Bouw je mindful toolbox 

Maak een groepje van 3/4 

Elke groep ontwerpt een toolbox in Canva voor basisschoolleerkrachten die bestaat uit 3 praktische tools.
Maak het visueel, aantrekkelijk en geschikt voor in je eigen groep.

Jullie toolbox bevat:

1. Eén dagelijkse routine 

Een korte gewoonte die rust en aandacht bevordert (bv. “stille start met een ademcirkel”) (wanneer?)

2. Eén ‘slimme schermregel’

Een creatieve, kindvriendelijke gedragsregel rond schermgebruik (bv. “Eerst ademen, dan scrollen”).

3. Eén mindful hulpmiddel

Een speels of digitaal hulpmiddel (app, luisterfragment, geurdoosje, visual, …) dat kinderen helpt hun aandacht naar het hier-en-nu te brengen.

🎁 Bonus: Geef jullie toolbox een pakkende naam (bijv. “De RustRugzak”, “Aandacht in Actie”, “De ChillKist”).

Pitch de toolbox

Elke groep presenteert hun toolbox in een korte pitch van 1-2 minuten 

Welke groep heeft meest creatieve of bruikbare idee

1. Wat neem je mee uit deze les?
2. Welke aanpassing wil je maken in je eigen schermgebruik?
3. Hoe ga je met schermgebruik en mindfullnes
om in je toekomstige klas?

Opdracht

Maak een groepje 

Download de app Superchill

Probeer uit elke categorie gezamenlijk onderdelen uit

Zou je dit inzetten?

Zo ja, wanneer en waarom?