2.1 De Grondwet van 1848

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

2.1 De Grondwet van 1848

Tijd van Burgers en Stoommachines

Aan het einde van de les...

• Kun je de belangrijke punten uit de grondwet van 1848 benoemen en uitleggen. 
• Kun je uitleggen waarom Nederland na 1848 nog geen echte democratie was.

Kleine quiz!

Wat weet je nog?

Wat willen conservatieven?

1. Alles bij het oude laten. Politieke besluitvorming is een zaak van de koning.
2. Dat de macht van de koning wordt ingeperkt. Zijn voor individuele vrijheid.

Wie is deze man?

1. Koning Willem I
2. Koning Willem II
3. Johan Rudolf Thorbecke
4. Johannes van den Bosch

Wanneer besloot Willem II om een nieuwe grondwet te laten schrijven?

1. 1798
2. 1848
3. 1898
4. 1917

1848

• Aardappeloogst mislukt en revoluties breken uit in West-Europa! 
• Willem II laat Johan Rudolf Thorbecke de grondwet aanpassen in 1848.
• Begin van het parlementaire stelsel in Nederland. 

Hoofdkenmerken

1. Volksinvloed 

• De volksinvloed werd groter door rechtstreekse verkiezingen + door mogelijkheid ontbinden 1e en 2e kamer. 

2. Macht volksvertegenwoordiging

•  De macht van de volksvertegenwoordiging (parlement) werd groter. 
• De macht van de koning en regering werd kleiner.

Verdere uitwerking

• De hoofdpunten werden verder uitgewerkt.
• De volgende punten worden gezien als de fundamenten van onze huidige staatsinrichting, 

1. Ministeriële verantwoordelijkheid

• De ministers zijn nu verantwoordelijk voor het beleid en moeten verantwoording afleggen aan het parlement.
• De koning is onschendbaar. 

2. Verkiezingen

• De leden van de Tweede Kamer, de Provinciale Staten en de gemeenteraad worden via rechtstreekse verkiezingen gekozen.   

3. Eerste Kamer

• De leden van de Eerste Kamer worden gekozen door de provinciale staten.

4. Rechten

• Eerste EN Tweede Kamer: Recht van interpellatie = debat waarin minister tot verantwoording wordt geroepen voor besluit/uitspraak.
• Tweede Kamer alleen:

1. Recht van amendement: mogen wijzigen van wetsvoorstellen.

2. Recht van enquête: Instellen van onderzoek buiten de regering om, waarbij mensen onder ede gehoord kunnen worden.

5. Begroting

• Elk jaar wordt een begroting vastgesteld.  

6. Grondrechten

• De bevolking heeft een aantal grondrechten.
• Bijv. vrijheid van vereniging 

Democratie?

• Nederland is nog niet helemaal democratisch.

• 1. Censuskiesrecht: niet iedereen mocht stemmen.
• 2. Districtenstelsel: Geen politieke partijen. 
• 3. Willem III: De koning lag dwars. 

Willem III

• Willem III bleef de Tweede Kamer ontbinden als het hem niet beviel. 
• Pas in 1868 accepteerde hij de Tweede Kamer als hoogste baas. 
• 1868: Gebruikelijk dat bij een onoverbrugbaar conflict tussen het parlement en kabinet, de ministers hun ontslag aanbieden.

Welke belangrijke punten uit de grondwet van 1848 kun je noemen?

Waarom was Nederland na 1848 nog niet echt democratisch?

Huiswerk