5V Thema 5 BS 2 transport in planten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Transport in planten

5V

Thema 5

BS 2

Vandaag

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe planten water met mineralen opnemen, transporteren en afgeven
• Je kunt beschrijven hoe huidmondjes de gaswisseling van planten reguleren en dat de opname van koolstofdioxide in relatie staat met de afgifte van water

Sapstromen

Anorganisch: 

• Water en zouten
• Houtvaten (xyleem)

Organisch: 

• Glucose en andere organische stoffen
• Bastvaten (floeem)

Opname van water en mineralen

Hout- en bastvaten bevinden zich in de wortel in de centrale cilinder

Buitenste laag cellen; endodermis, deze cellen bevatten kurkbandjes: bandjes van Caspary

--> selectieve opname van stoffen

Wortelharen

Epidermiscellen groeien uit tot wortelharen

--> groter oppervlak

--> sneller opname water en mineralen

Watertransport in wortelcellen

• Endodermis;  actief transport  mineralen via celmembraan
  
• Gevolg: hoge osmotische waarde in centrale cilinder
• Osmose naar centrale cilinder
• Kurkbandjes verhinderen terugstromen water
• Water in houtvat stijgt --> worteldruk

Waterpotentiaal

= druk nodig om water te verplaatsen

Afhankelijk van:

• Osmotische waarde van een cel: meer opgeloste stoffen --> negatieve osmotisch potentiaal 
• Drukpotentiaal (turgordruk): meer vocht in een cel --> positieve drukpotentiaal
• Water beweegt van hoog naar laag waterpotentiaal

(psi)

Capillaire werking

Samen met trekkrachten 

door verdamping en 

worteldruk zijn deze 

krachten sterker dan

de zwaartekracht.

Huidmondjes

• Regelen verdamping en gaswisseling
• Afname turgor van sluitcellen zorgt voor vormverandering waardoor huidmondje dicht gaat
• Kan ook onder invloed van licht en CO2 openen/sluiten

Houtvaten (xyleem)

• Watertransport door verdamping, capillaire werking en trekkrachten door verdamping
• Sapstroom van beneden naar boven
• In zomer vooral verdamping, in lente vooral worteldruk

Bastvaten (floeem)

• Bevat vooral suiker
• Variabele richting sapstroom, van suikerbron naar plek waar suiker nodig is of opgeslagen wordt

Leerdoelen

Leerdoel:

• Je kunt beschrijven hoe planten water met mineralen opnemen, transporteren en afgeven
• Je kunt beschrijven hoe huidmondjes de gaswisseling van planten reguleren en dat de opname van koolstofdioxide in relatie staat met de afgifte van water

Zelf aan de slag