Romantiek en realisme

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

romantiek: wat weten we nog?

romantiek

• Lijden aan de wereld (Weltschmerz) 
• Weemoed, melancholie en een onbestemd treurig gevoel
• Verlangen naar iets wat onbereikbaar is (Sehnsucht)
• Emoties
  
• Onvrede met omringende wereld (waar je niet bent is altijd geluk)
  
• Gevoel van onzekerheid, willen zwerven en zich nergens thuis voelen
  
• Gevoel voor humor - het betrekkelijke van dingen kunnen zien
  
• Vrijheidsdrang
  
• Oog voor originaliteit en creativiteit (in tegenstelling tot het navolgen van de klassieken in de renaissance en de verlichting)

Sehnsucht is

1. Het verlangen naar het verleden.
2. Het verlangen naar de onbereikbare geliefde.
3. Het verlangen naar het onbereikbare.
4. Het verlangen naar exotische oorden.

Weltschmerz is

1. Suïcidaal zijn.
2. Verbolgen zijn over de liefde.
3. Hunkering naar een ideale samenleving.
4. Verdriet over een onvolmaakte wereld.

Vluchten...

Humor​

Ongerepte natuur​

exotische oorden​

Verleden​

Religie

Piet Paaltjens alias 

Francois Haverschmidt

Dichter en predikant (1835-1894)

• Schrijft over emoties: de pijn van het leven (Weltschmertz)  en het verlangen naar liefde en schoonheid (Sehnsucht) 
• Stijl: cynisch, ironisch, humoristisch 
• Veel contrasten: leven versus dood, liefde versus eenzaamheid etc.
  

Predikt de kerk leeg (uit zijn dagboek over doodsangst/doodsverlangen, moedeloosheid)

1868: overlijden zoon (2 jaar) 

1891: overlijden vrouw

1894: berooft zichzelf van het leven

Waarom past Piet Paaltjens bij de romantiek?

Vechten...

Geen regels

Originaliteit

verzet tegen onrecht 

MULTATULI / Max Havelaar

In Nederlands-Indië waren helaas vele misstanden. Eduard Douwes Dekker zag als assistent-resident in Lebak met eigen ogen hoe de Javaan werd misbruikt. Hij heeft alles in het werk gesteld om dit tegen te gaan. Het was allemaal tevergeefs. "Voor straf" werd hij overgeplaatst en hij vroeg ontslag. Als een berooid man zwierf hij door Europa en schreef vervolgens Max Havelaar.

De Max Havelaar is een ...

1. raamvertelling
2. briefroman
3. non-fictieverhaal
4. lang gedicht

Welke twee doelen had Multatuli met het schrijven van "Max Havelaar"?

1. zich literair uiten de positie van de Javaan verbeteren
2. geld verdienen de positie van de Javaan verbeteren
3. het van zich afschrijven de positie van de Javaan verbeteren
4. eerherstel voor zichzelf de positie van de Javaan verbeteren

Max Havelaar. Wat is de echte naam van de schrijver?

1. Max Havelaar
2. Multatuli
3. Eduard Douwes Dekker
4. Batavus Droogstoppel

Waarom past Multatuli bij de romantiek?

De beweging van tachtig

Dichters die vonden dat ze met iets revolutionairs en nieuws kwamen

l’art pour l’art

Schoonheid door zintuiglijke indrukken

Woordkunst 

Het begin van ‘de moderne letterkunde’

BELANGRIJKSTE WERK – MEI – Herman Gorter (1889)

Enkele uitgangspunten 

De schoonheid is het belangrijkst. Het is een esthetische beweging en ethische normen zijn onbelangrijk. Dit is het lárt pour lárt-beginsel.

Het individu is het belangrijkst en kunst moet volgens Kloos “de allerindividueelste expressie van de allerindividueelste emotie” zijn.

Vorm en inhoud moeten één zijn. Elke gedachte of waarneming moet een eigen expressie krijgen. Woordkeus, ritme en beeldspraak moeten passen bij de gevoelens van de kunstenaar.

De zintuiglijke waarneming is erg belangrijk. Realisme, naturalisme, impressionisme en sensitivisme worden daardoor belangrijk.

Realisme 

reactie op romantiek ​

i.p.v. afkeer van de wereld, je juist richten op hoe de wereld echt is

Het realisme wil de werkelijkheid beschrijven

Naturalisme

Gaat nóg verder dan realisme. De werkelijkheid moet verklaard worden. 

Psychologie en wetenschap (natuurwetenschappen)​

DETERMINISME (de mens speelt een ondergeschikte rol in zijn eigen lot, dat van buitenaf bepaald wordt): ​RACE (erfelijkheid)​, MILIEU (omgeving +opvoeding)​, MOMENT (tijd)​

Fatalistisch – er is een noodlot waar niet aan ​te ontkomen valt​

Naturalisme in literatuur

Mens staat machteloos. De ellende is dat de schrijver/kunstenaar niet kan helpen, maar hij kan alleen het noodlot registeren, niet veranderen.​

Hoofdpersoon:​ Zwak gestel, somber, verveling​

Wordt bepaald door race milieu moment (geen vrije wil)​

Verhaal is een geschiedenis van ontnuchtering, bijv. teleurstelling in liefde​

Taalgebruik: zo natuurlijk mogelijk weergegeven dialogen en neologismen​

Ik-verteller / personale verteller (nooit alwetend)​

Afstandelijke en objectieve toon, geen waardeoordelen

Wat is GEEN kenmerk van het naturalisme

1. Aandacht voor erfelijkheid, milieu en lot
2. Nerveuze, zwakke of zieke personages
3. Het noodlot is niet te ontlopen
4. De taal is heel netjes en gekunsteld

Wat is het verschil tussen het realisme en het naturalisme?

1. Het naturalisme baseert zich op wetenschap en heeft oog voor de lage sociale klassen
2. Het realisme baseert zich op wetenschap en heeft oog voor de lage sociale klassen

Romantiek, realisme, naturalisme en tachtigers

huiswerk

Nieuw Nederlands: 7.2 en 7.3 en weekopdracht 1