h.5 Sociale media les 2

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

h.5 Sociale media

les 2

Wat doen we deze les?

• Herhalen theorie
• Jullie gaan aan de slag met de opdrachten uit het boek

Deelonderwerpen

• Een tekst gaat altijd over iets, dat noemen we het onderwerp van de tekst.

• In het middenstuk worden de verschillende kanten (aspecten of onderdelen) van het het onderwerp besproken. Die verschillende kanten zijn de deelonderwerpen.

• Een schrijver voegt wel eens tussenkopjes toe, als een deelonderwerp in meer dan één alinea wordt besproken.
• Tussenkopjes geven vaak wel aanwijzingen over het deelonderwerp, maar zijn niet hetzelfde als tussenkopjes!
  

Alinea

• Een stukje tekst over een deelonderwerp noem je een alinea. Een alinea van een geschreven tekst begint altijd op een nieuwe regel. 

• Een alinea van een gesproken tekst herken je aan de korte pauze die de spreker na de alinea neemt.
  

• Het middenstuk van een tekst bestaat uit verschillende alinea's. Het deelonderwerp kan in een of meer alinea's worden uitgewerkt.
  

1   Stokstaartjes, of aardmannetjes, leven in ondergrondse burchten. Daar

    ontsnappen ze aan de extreme temperaturen van het Afrikaanse continent

     – en aan de meeste roofdieren. In zo’n ondergronds netwerk wonen wel

    vijftig beestjes. Een gemiddelde kolonie is echter half zo groot, met twee

    of drie gezinnen die er samenleven.

2  In de ondergrondse burcht bevinden zich slaapkamers, kraamkamers en 

    toiletten. De toiletten worden schoongemaakt door de mestkevers

    waarmee ze samenleven. Die rollen de poep van de stokstaartjes naar

    buiten om op te eten en hun eitjes erin te leggen. Als deze uitkomen,

    hebben de stokstaartjes weer een nieuwe schoonmaakploeg.

alinea 1 eerste zin is de kernzin (belangrijkste mededeling)

rest van de alinea is toelichting

alinea 2

de eerste zin is een inleidende zin

de tweede zin is de kernzin.

De rest is toelichting

Welk deelonderwerp werd in de vorige twee alinea's besproken?

1. de gevaren die stokstaartjes meemaken
2. de leefomgeving van stokstaartjes

3  In de kolonie zal alleen het alfapaartje zich voortplanten. De kleintjes

    blijven na de geboorte eerst drie weken in hun hol. Alle soortgenoten

    helpen bij het babysitten. Ze vlooien en verzorgen de jongen en leren hen

    waardevolle levenslessen: zoeken naar voedsel, speelgevechten en

    welke delen van een schorpioen je kunt eten. Deze sociale beesten

    zorgen dus voor elkaars jongen.

kernzin - de laatste zin

voorbeelden wat de andere soortgenoten doen.

vlooien, verzorgen en waardevolle levenslessen.

Welk deelonderwerp werd in de vorige alinea besproken?

1. de sociale omgeving van stokstaartjes
2. de voortplanting van stokstaartjes

• Maak het werkblad in de bijlage van het huiswerk in Magister. Gebruik zo nodig de theorie van h.5 (bijlage in Magister Learn)

• Maak van h.5 opdr. 4  t/m 7 (blz. 125 t/m 130).
  

Waar let je op als je het onderwerp van de tekst wilt bepalen?

Welke delen van de tekst lees je?

1. titel, tussenkopjes, afbeeldingen. Je leest het middenstuk van de tekst.
2. titel, tussenkopjes, afbeeldingen en opvallend gedrukte woorden. Je leest het slot van de tekst.
3. titel, tussenkopjes, afbeeldingen en opvallend gedrukte woorden. Je leest de eerste en laatste alinea van de tekst.
4. titel, tussenkopjes, afbeeldingen. Je leest de eerste alinea van de tekst.

 verband                 uitleg                                           signaalwoorden 

Opsomming (opsommend verband)	Je noemt verschillende dingen achter elkaar.	ook, verder, bovendien, nog, daarnaast, en, niet alleen ... maar ook, zowel ... als, ten eerste, ten tweede, vervolgens, ten slotte Hardlopen heeft veel voordelen. Ten eerste is het een goedkope sport. Ten tweede is het goed voor je gezondheid.
tegenstelling (tegenstellend verband)	Na een uitspraak beweer je meteen het tegengestelde.	maar, daarentegen, echter, integendeel, aan de ene kant ... aan de andere kant, daar staat tegenover, terwijl, toch Deze telefoon heeft een groter scherm, maar de foto’s zijn minder goed.

Noteer het verband tussen de volgende zinnen en noteer het signaalwoord.

Mijn broer lust bijna alles. Mijn zusje daarentegen lust vrijwel niets.

Noteer het verband tussen de volgende zinnen en noteer de signaalwoorden.

Gisteren heb ik prachtige cadeaus gekregen. Om te beginnen kreeg ik een nieuw shirt van mijn zus, verder een armband van mijn ouders en mijn opa gaf mij een boek.

Kernzin

• Een goed opgebouwde alinea heeft altijd een kernzin: de zin waarin de belangrijkste mededeling van de alinea staat.

• Deze zin staat meestal vooraan in de alinea. Het is dan de eerste of tweede zin. Soms staat de kernzin achteraan. De andere zinnen van de alinea zijn voorbeelden of een toelichting bij de kernzin.