H4 MM 6.2 Vorsten en verlichte ideeën

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

6.2 Vorsten en verlichte ideeën

Programma

- Vorige les - Frederik van Pruisen

- Bron 2, blz. 134

- Leerdoelen en Ka van 6.2

- Uitleg 6.2

- Historisch denken: bruikbaarheid, betrouwbaarheid en representativiteit van bronnen.

- Huiswerk

Kijk mee in je boek vanaf blz. 133

Gebruik de casus van 6.2:
Noem een element van verlicht en een van absolutisme bij Frederik van Pruisen.

Bekijk bron 2, blz. 134.
Is er sprake van continuiteit of van verandering t.o.v. het ancien regime? Leg uit.

Leerdoelen 6.2

• uitleggen hoe het bestuur van een verlicht vorst verschilde van het bestuur van een absoluut vorst;
• beredeneren waarom een verlicht vorst niet alle verlichte idealen doorvoerde
• met voorbeelden uitleggen dat er in de 18e eeuw een publieke opinie ontstond;
• verklaren waarom in Frankrijk, de Nederlandse Republiek en Groot-Brittannië verschillend werd omgegaan met de kritische mening van burgers.

kenmerkend aspect

voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur op eigentijdse, verlichte wijze vorm te geven (verlicht absolutisme)

kort: ancien regime en verlicht absolutisme

Oostenrijk

Pruisen

Duitse Bond

Frederik de Grote (Pruisen)

ALLERLEI HERVORMINGEN:

• religieuze vrijheid
• aandacht voor kunst en wetenschappen
• aanleg kanalen
• minder lijfstraffen
• scholing voor alle kinderen

voorbeeld van verlicht absolutisme

Een vorst die alleen heerst, maar in het koningschap verlichte ideeën doorvoert. 

Lees "Grenzen aan de hervormingen".
Was het verstandig van Frederik de Grote om het lijfeigenschap te handhaven? leg uit.

twee andere belangrijke verlichte vorsten

Catharina de Grote 

van Rusland

Jozef II

(Habsburgse Rijk)

Hoe zag de samenleving er dan uit in de 18e eeuw? 

Absolutisme:

De koning heeft alle(absolute) macht. 

Ancien régime:

Samenleving zoals het altijd geweest was --> 

Verlichting en absolutisme

Verlichte denkers dachten na over het ancien régime: was dat nu eigenlijk wel zo logisch? Eén persoon die alle macht had?

Verlicht absolutisme

Sommige absolute vorsten in Europa gaan het verlichte denken overnemen. 

• Einde droit divin 
• geloofsvrijheid
• onderwijs voor het volk
• grondwet (mensenrechten)

Wel zorgden ze ervoor dat ze het alleenrecht bleven houden: geen inspraak voor de burgers en de vorst kon niet afgezet worden.

Verlicht absolutisme 

regeringsvorm waarbij absolute vorsten bereid waren om een aantal ideeën van de Verlichting uit te voeren

Verspreiding van verlichte ideeën

Tijdschriften

Koffiehuizen

Verenigingen (genootschappen)

Gaston van Orleans (1608-1660); broer van koning Lodewijk XIII; wilde meer macht en streed tegen koning en adviseurs

Lodewijk XIII (1601-1643); 

kardinaal Richelieu (1585-1642): adviseur van Lodewijk XIII en Lodewijk XIV

kardinaal Mazarin (1602-1661): adviseur van Lodewijk XIV

salons

publieke opinie: een verzameling van meningen als gevolg van discussies onder de burgers.

Welke onderwerpen waren populair in de koffiehuizen, de salons en genootschappen?

Lees kernvraag 2, inzicht 1, 2, 3
over historisch bewijs.
Wanneer is een bron bruikbaar? Leg uit.

Stel, je onderzoekt de effecten van de Verlichting.
Is deze bron dan bruikbaar, betrouwbaar en representatief?

bestudeer bron 4 en 5.
Leg uit dat deze bronnen passen bij gevolgen van verlichtingsideeen. Gebruik in je antwoord elementen uit de bronnen.

HUISWERK

Leer 6.2

Maak vragen 2 t/m 10 en kijk zelf na